Saudi Arabia giảm mạnh lương thưởng cho nhân tài nước ngoài, ngân sách chịu áp lực vì giá dầu thấp

Lương khu vực tư nhân của Saudi hiện tương đương UAE

Các doanh nghiệp Saudi đang thu hẹp những khoản lương thưởng hào phóng từng dùng để thu hút nhân tài nước ngoài trong các lĩnh vực như xây dựng và sản xuất, khi vương quốc này siết chặt chi tiêu và điều chỉnh lại ưu tiên kinh tế.

Saudi Arabia, nhà xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới, đã đi được hơn nửa chặng đường trong kế hoạch chuyển đổi kinh tế mang tên Tầm nhìn 2030, nhằm giảm phụ thuộc vào thu nhập từ dầu mỏ, tạo thêm việc làm và mở rộng các ngành như du lịch, bất động sản, khai khoáng và dịch vụ tài chính.

Là một phần của kế hoạch dài hạn, vương quốc này đã đầu tư mạnh vào các dự án siêu lớn trị giá nhiều tỷ USD, làm tăng đáng kể nhu cầu đối với lao động trình độ cao từ nước ngoài. Tuy nhiên, nhiều dự án lại gặp khó khăn trong triển khai và chậm tiến độ.

Lao động nước ngoài hiện đến làm việc tại Saudi Arabia không còn có thể kỳ vọng được thương lượng mức thưởng 40% trở lên, thậm chí gấp đôi mức lương hiện tại - điều từng phổ biến vào đầu thập kỷ này - vì các đề nghị trả lương đã bị siết chặt đáng kể.

“Một mặt, nền kinh tế lớn nhất khu vực đang hợp lý hóa chi tiêu. Mặt khác, nguồn cung ứng viên lại rất lớn và họ sẵn sàng đến khu vực này,” Magdy Al Zein, giám đốc điều hành tại hãng tuyển dụng Boyden, nói.

“Vậy nên các doanh nghiệp bắt đầu tính toán lại gói đãi ngộ. Điều đó chắc chắn đang diễn ra.”

Vương quốc chuyển trục sang AI và logistics

Sự thay đổi phản ánh bước chuyển rộng hơn của Quỹ Đầu tư Công (PIF) trị giá 925 tỷ USD của Saudi Arabia - quỹ đã chịu tổn thất đáng kể do những dự án siêu lớn nặng về hạ tầng và bất động sản - sang các lĩnh vực như AI, logistics và khai khoáng, vốn được xem là mang lại lợi nhuận tốt hơn.

Các dự án điển hình gồm NEOM, thành phố tương lai trên sa mạc trị giá 500 tỷ USD, và Trojena - trung tâm du lịch miền núi, nơi tổ chức Asian Winter Games 2029.

Saudi Arabia trước đây tuyển lượng lớn nhân lực cho các dự án này, nhắm vào nhân tài quốc tế với kỹ năng còn khan hiếm trong lực lượng lao động nội địa. Ví dụ, nếu như  tại UAE, một quản lý dự án nhận 60.000 USD mỗi năm thì có thể được mời về Saudi Arabia với mức lương lên tới 100.000 USD, theo Hasan Babat, CEO của Tuscan Middle East - một công ty tư vấn tuyển dụng tại Dubai.

NEOM và các dự án khác do PIF hậu thuẫn hiện đang phải đối mặt với sự chậm trễ do vương quốc này đang theo đuổi chiến dịch hợp lý hóa. Hoạt động triển khai dự án của Saudi Arabia vẫn trì trệ trong năm 2025, với giá trị gói thầu trong 9 tháng đầu năm giảm gần một nửa, theo Kamco Invest. 

Giá dầu thấp gây áp lực lên ngân sách, làm tăng thâm hụt tài khóa, ngay cả khi Saudi Arabia giảm sản lượng để hỗ trợ thị trường dầu. IMF cho biết vương quốc cần giá dầu gần 100 USD/thùng để cân bằng ngân sách.

“Tốc độ phát triển chậm lại, kéo theo đà chậm trong tuyển dụng. Giờ đây các nhà tuyển dụng đàm phán lương chặt chẽ hơn nhiều so với trước, khi từng có tình trạng thiếu hụt nhân lực; các công ty cũng áp dụng biện pháp cắt giảm chi phí,” Babat nói.

Theo báo cáo lương tháng 10 của Tuscan, các công ty Saudi có thể dồn ngân sách hạn chế vào những “vị trí nóng” trong các lĩnh vực như AI hoặc công nghệ số.

UAE - trung tâm kinh doanh và du lịch của vùng Vịnh, nơi 90% dân số là người nước ngoài - từ lâu hấp dẫn lao động trình độ cao nhờ mức lương cao, miễn thuế, cùng mạng lưới trường quốc tế và dịch vụ y tế phát triển. Nước này cũng thúc đẩy các cải cách xã hội nhằm tạo lối sống tự do hơn.

Saudi Arabia từng trả lương cao hơn UAE để thu hút nhân tài, hiện không còn nhiều khác biệt giữa mức lương trung bình tại Saudi Arabia và UAE, chỉ cao hơn 5–8%, theo Trefor Murphy, CEO hãng tuyển dụng Cooper Fitch tại Dubai.

“Thuyết phục người lao động rời UAE là rất khó - họ kỳ vọng mức thưởng cao hơn hẳn,” Al Zein của Boyden nói.

Cạnh tranh việc làm tại Saudi Arabia ngày càng gay gắt

Tuy vậy, Saudi Arabia - được dự báo tăng trưởng 4,4% năm nay - vẫn hấp dẫn người lao động từ ngoài khu vực. Chính phủ Saudi cũng đẩy nhanh các cải cách thị trường lao động nhằm tăng tỷ lệ công dân làm việc trong khu vực tư nhân, qua đó mở rộng nguồn ứng viên và cạnh tranh.

Tỷ lệ thất nghiệp trong công dân Saudi đang ở mức thấp kỷ lục và số người Saudi Arabia làm việc trong khu vực tư nhân đã tăng 31% từ năm 2016 đến quý II năm nay.

“Các gói lương bây giờ chặt chẽ hơn nhiều, dựa trên dữ liệu, kết quả và các chuẩn mực thị trường thực tế. Với một số người, điều đó giống như thu hẹp. Nhưng với tôi, đó là dấu hiệu của sự trưởng thành,” Louise Knutsson, CEO của Matches Talent ở Dubai, nói.

Để thu hút nhân tài tốt nhất đến Saudi Arabia, các công ty cần cung cấp gói đãi ngộ ổn định, phản ánh đúng chi phí sinh hoạt, bảo đảm cân bằng cho gia đình, và minh bạch mục tiêu gắn với quy mô các dự án đang được xây dựng, Knutsson bổ sung.

(1 USD = 3,6729 dirham UAE)

Tín hiệu gián tiếp về tình hình tài khóa của Saudi

Saudi Arabia đang chịu thâm hụt ngân sách vì giá dầu thấp. Nước này cần giá dầu ~100 USD/thùng để cân bằng ngân sách, một mức khó đạt. Việc cắt giảm đãi ngộ cho lao động nước ngoài là chỉ dấu cho thấy Saudi Arabia đang bước vào giai đoạn thắt chặt ngân sách.

Đây là tín hiệu cho thấy Saudi Arabia đang chuyển từ “chi tiêu khổng lồ để xây những dự án tham vọng” sang “siết chặt chi phí và tái cân bằng”, đồng thời chuẩn bị cho một mô hình kinh tế ít phụ thuộc dầu mỏ, cạnh tranh hơn và trưởng thành hơn.