Quy định mới tác động đến hàng chục triệu ô tô, xe máy: Xe cũ hết thời, giảm giá không phanh?

Tuy nhiên, bên cạnh những kỳ vọng về cải thiện chất lượng môi trường, quy định này cũng đặt ra không ít thách thức cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Lộ trình áp dụng và các tiêu chuẩn khí thải mới

Theo dự thảo quy định mới, Việt Nam sẽ áp dụng 5 mức chuẩn khí thải cho ô tô. 

Theo đó, lần đầu tiên Việt Nam sẽ thiết lập một hệ thống phân loại khí thải ô tô thành 5 mức, từ mức 1 (thấp nhất) đến mức 5 (cao nhất). Hà Nội và TP.HCM sẽ đi đầu trong việc siết chặt tiêu chuẩn: từ năm 2027, các xe ô tô đăng ký tại hai thành phố này sẽ phải đạt mức khí thải 5, sớm hơn một năm so với các tỉnh thành khác. Các xe sản xuất từ năm 2022 sẽ phải đạt mức 4 từ 2026, còn xe sản xuất trước năm 1999 chỉ cần đạt mức 1.

Dự kiến, sau khi hoàn tất lấy ý kiến, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ trình Chính phủ ban hành Quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải ô tô lưu hành ở Việt Nam vào khoảng giữa năm 2025.

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang dự thảo quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam.

Quy định áp dụng, bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành từ 01 tháng 01 năm 2027 đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên địa bàn 2 thành phố trực thuộc Trung ương, gồm TP Hà Nội và TP.HCM. 

Theo dự thảo, từ ngày 1/1/2028 quy chuẩn sẽ áp dụng cho Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế. Các tỉnh, thành còn lại áp dụng từ 1/1/2030. Tùy theo tình hình thực tế, các tỉnh, thành phố có thể quy định áp dụng thời hạn sớm hơn.

Tác động đến thị trường, giá xe cũ có giảm?

Quy định mới buộc các nhà sản xuất ô tô phải chuyển đổi công nghệ, hướng tới các dòng xe có tiêu chuẩn khí thải thấp hơn, thậm chí là xe điện và hybrid. Điều này có thể làm tăng giá xe trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài sẽ thúc đẩy thị trường xe "xanh" phát triển. 

Mặc dù không có lệnh cấm xe cũ theo năm sản xuất, nhưng các xe không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải sẽ gặp khó khăn trong việc lưu thông, đặc biệt là ở Hà Nội và TP.HCM. Điều này có thể ảnh hưởng đến giá trị của các xe cũ và ảnh hưởng không nhỏ tới thị trường mua bán xe cũ.

Tương tự như ô tô, quy định khí thải mới sẽ thúc đẩy thị trường xe máy chuyển dịch sang các dòng xe tiết kiệm nhiên liệu và ít khí thải hơn. Tuy nhiên, việc kiểm định khí thải xe máy có thể gây ra nhiều tranh cãi và lo ngại về chi phí cho người dân.

Trên Người lao động, bà Nguyễn Thị Hiền, Giám đốc chuỗi ô tô Hiền TP HCM, cho rằng, người dân ở những thành phố lớn sở hữu ô tô có năm sản xuất cách đây 5 - 10 năm rất nhiều. Nếu thực hiện quy định thì xe cũ bán ra rất khó, mua xe mới thì tốn nhiều tiền.

Tương tự, ông Tạ Công Tiên, Giám đốc chuỗi Chợ xe kiểu Mỹ tại TP HCM, lo lắng quy định dễ dẫn tới thị trường xe cũ "đứng hình", không mua bán gì được.

Nhiều người dân cũng tỏ ra lo lắng rằng sau khi các tiêu chuẩn về khí thải mới được áp dụng thì giá xe cũ sẽ giảm “không phanh”, nhiều người phải mua xe mới để đáp ứng tiêu chuẩn mới để lưu hành.

Tuy nhiên, theo ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cũng đã khẳng định trên báo Vietnamnet: Các phương tiện sản xuất trước năm 2017 vẫn có thể tham gia giao thông tại Hà Nội và TPHCM, với điều kiện đáp ứng được mức quy chuẩn phù hợp là mức 1 hoặc mức 2 do giới hạn công nghệ động cơ của xe trong giai đoạn này. 

Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất lên Thủ tướng và Chính phủ các biện pháp cụ thể hơn về vấn đề này, nên người dân không cần quá lo lắng. 

Trên báo VOV, chủ một showroom ô tô tại TP.HCM cho rằng: "Về cơ bản thì nền giá, khả năng thanh khoản hay thị trường, chúng tôi không quá lo lắng. Tuy nhiên, tâm lý chung của khách hàng có thể sẽ ảnh hưởng đến giá, lúc đó thì mình phải điều chỉnh làm sao cho phù hợp với thị trường”.

Trong khi đó, một chủ buôn xe máy cũ tại Hà Nội nêu quan điểm: "Sau này khi áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới thì chắc sẽ phần nào ảnh hưởng chung, nếu đáp ứng tiêu chuẩn của Nhà nước đề ra thì chúng tôi vẫn thu mua bình thường, còn giá thì thuận mua vừa bán”.

Thách thức và cơ hội

Quy định khí thải mới đặt ra không ít thách thức.

Người tiêu dùng có thể phải đối mặt với chi phí mua xe mới cao hơn, cũng như chi phí kiểm định và bảo dưỡng xe cũ. Bên cạnh đó, việc phát triển xe xanh đòi hỏi phải có hạ tầng trạm sạc đồng bộ, điều mà Việt Nam vẫn còn thiếu. Ngoài ra, việc kiểm định khí thải cần được thực hiện nghiêm ngặt và minh bạch hơn nữa để đảm bảo hiệu quả của quy định.

Tuy nhiên, quy định này cũng mở ra nhiều cơ hội nhất là trong việc thúc đẩy thị trường xe "xanh", tạo động lực cho thị trường xe điện, hybrid và các dòng xe tiết kiệm nhiên liệu phát triển. Đồng thời, cũng thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô, xe máy đầu tư vào công nghệ mới, thân thiện với môi trường.

Một điều quan trọng nhất chính là  việc tác động tích cực đến cải thiện chất lượng môi trường sống, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đồng thời thúc đẩy nền kinh tế xanh và sạch. 

Có thể thấy, quy định khí thải mới là một bước đi tất yếu trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng. Để "cuộc cách mạng xanh" này thành công, cần có sự chung tay của cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân.