Quốc gia tăng lãi suất mạnh nhất nhì thế giới rơi vào suy thoái: Nước nào sẽ là 'nạn nhân' tiếp theo trên con đường chống lạm phát?

Từ Washington đến Frankfurt, các NHTW trên toàn thế giới đang ở trong đợt tăng lãi suất mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ để chống chọi với lạm phát. Tuy nhiên, theo Bloomberg, chiến dịch này lại đang bị “phủ bóng đen” bởi nỗi lo suy thoái.

Sau cuộc họp tháng 6, Fed đã quyết định giữ nguyên lãi suất lần đầu tiên trong 15 tháng. Tuy nhiên, Chủ tịch Jerome Powell vẫn phát đi tín hiệu rất mạnh mẽ về dự định từ nay đến cuối năm sẽ nâng lãi suất thêm 0,5% nữa.

Tại Châu Âu, Chủ tịch ECB Christine Lagarde khẳng định gần như chắc chắn lãi suất cơ bản sẽ tăng thêm 0,25 điểm phần trăm. Trong bối cảnh đó, các nhà đầu tư đang bắt đầu tính toán cái giá mà kinh tế thế giới cũng như thị trường tài chính toàn cầu phải gánh chịu.

Các chỉ số đang thể hiện rõ nỗi hoài nghi về khả năng tránh suy thoái của kinh tế Mỹ. Lợi suất trái phiếu Mỹ và Đức kỳ hạn 10 năm lại đang ở mức thấp hơn so với kỳ hạn 2 năm – hiện tượng mà các nhà kinh tế học gọi là đường cong lợi suất bị đảo ngược. Ở thời điểm hiện tại, mức độ đảo ngược đang gần tiệm cận với thời điểm đầu tháng 3, ngay trước khi cuộc khủng hoảng ngân hàng khu vực ở Mỹ khiến thị trường toàn cầu chao đảo.

Nhà đầu tư lo sợ nỗ lực chống lạm phát của các NHTW sẽ khiến nền kinh tế suy thoái sâu, rồi sau đó các NHTW không còn đủ tỉnh táo và mắc phải những sai lầm đáng tiếc.

Có lẽ NHTW châu Âu (ECB) biết rõ điều này nhất. Chỉ trong 20 năm qua, ECB đã hai lần theo đuổi chiến dịch tăng lãi suất nhưng cuối cùng lại nhận ra đó là sai lầm. Ví dụ gần đây hơn là New Zealand. Là một trong những nước đầu tiên thắt chặt chính sách tiền tệ, nước này vừa chính thức rơi vào suy thoái với 2 quý liên tiếp tăng trưởng âm.

“Hiện nhiều NHTW giữ quan điểm vẫn tăng lãi suất dù nền kinh tế đang giảm tốc hoặc thậm chí đã rơi vào suy thoái. Đó là kết quả không muốn nhưng các nước rất dễ mắc sai lầm về chính sách tiền tệ”, Charles Hepworth, lãnh đạo của quỹ đầu tư GAM Investments nhận định.

Tháng này, nỗ lực siết chặt chính sách tiền tệ của các NHTW trên toàn thế giới lại tăng thêm 1 bậc sau khi số liệu cho thấy áp lực lạm phát vẫn dai dẳng một cách khó chịu. Tuần trước, Canada và Australia, hai nơi vừa chứng kiến đường cong lợi suất đảo ngược lần đầu tiên kể từ khủng hoảng tài chính, đã khiến các nhà đầu tư ngạc nhiên khi tăng lãi suất.

Với những gì ông Powell đã nói trong buổi họp báo sau cuộc họp, các trader trên thị trường tiền tệ dự báo lãi suất Mỹ có thể tăng lên gần mức gần 5,5% - cao nhất kể từ đầu thế kỷ 21. Đối với châu Âu, lãi suất được dự báo sẽ lên đến 4% vào tháng 10 tới, mức cao nhất mọi thời đại.

Nhưng đi kèm với dự báo đó là những nỗi lo. Đường cong lợi suất bị đảo ngược đồng nghĩa nhà đầu tư dự đoán các NHTW sẽ phải tiếp tục hạ lãi suất trong những năm sắp tới vì cuối cùng suy thoái sẽ ập đến và triệt tiêu lạm phát.

Theo các dữ liệu gần đây, kinh tế Mỹ vẫn tăng trưởng nhưng đang bị mất đà. Dù doanh số bán lẻ tháng 5 vượt mọi dự báo, lực cầu tiêu dùng lại giảm nhẹ. Trong khi đó hoạt động sản xuất công nghiệp vẫn ì ạch và số đơn xin trợ cấp thất nghiệp tăng lên mức cao nhất kể từ cuối 2021.

Theo chuyên gia David Wilcox của Bloomberg Economics, người từng làm việc tại Fed, tháng trước tỷ lệ thất nghiệp đột ngột tăng là dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang có sự thay đổi lớn. Rất nhiều kịch bản có thể xảy ra, từ lạm phát giảm dần mà không kéo theo hệ lụy gì cho đến suy thoái trên diện rộng”.

Trong khi đó, nền kinh tế eurozone tiếp tục xuất hiện nhiều dấu hiệu trì trệ sau khi suy thoái trong quý I. Bà Lagarde dự báo khu vực này sẽ tiếp tục suy yếu trong ngắn hạn. Chủ tịch ECB thừa nhận những đợt tăng lãi suất vừa qua đang tác động mạnh đến điều kiện tài chính và dần dần lan tỏa vào các ngóc ngách của nền kinh tế. Tuy nhiên áp lực tiền lương lên lạm phát ngày càng lớn.

Joseph Little, giám đốc chiến lược của HSBC Asset Management, nhận định: “Điều nguy hiểm nằm ở chỗ khi tập trung quá nhiều vào các chỉ số kinh tế vốn có độ trễ, ECB có thể mắc sai lầm mà không hay biết”.

Tham khảo Bloomberg