Phó Chủ tịch UBCKNN: Nâng hạng không phải đích đến, cần tiếp tục giải pháp duy trì xếp hạng và hướng đến xếp hạng cao hơn

Bước sang quý 3/2025, tâm lý chủ đạo trên thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn xoay quanh kỳ vọng nâng hạng thị trường. Kỳ vọng này đang ngày càng được củng cố bởi sự trở lại rõ nét của dòng vốn ngoại, cộng thêm những tín hiệu tích cực từ thanh khoản. 

Tại Hội thảo “Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán” do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức sáng 17/7, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN chia sẻ đến thời điểm này, có thể nói rằng Việt Nam đã đáp ứng gần hết. Song, việc được nâng hạng hay không phụ thuộc nhiều vào đánh giá, trải nghiệm của NĐT nước ngoài. Điểm tích cực là NĐT nước ngoài quay lại mua ròng nhiều, hơn 13.000 tỷ trong nửa đầu tháng 7.

Ông Hải cho biết, UBCKNN thường xuyên duy trì cơ chế trao đổi với NĐT nước ngoài và họ có đánh giá tích cực với cải cách, cố gắng của Chính phủ. Ví dụ như áp dụng cơ chế NPF (Non – Prefunding) cho NĐT nước ngoài giúp tăng số lượng giao dịch. Đã có hàng trăm nghìn giao dịch NPF (giao dịch không cần ký quỹ), số lượng NPF chiếm hơn 50% lệnh mua của khối ngoại hiện nay. Đối với cơ chế xử lý giao dịch thất bại, trong hàng trăm nghìn giao dịch NPF thực hiện, chỉ một vài giao dịch thất bại và đều có cơ chế xử lý ổn thỏa. Do vậy, kỳ vọng nâng hạng khá lớn.

"Tuy nhiên, nâng hạng không phải đích đến mà chúng ta vẫn phải tiếp tục giải pháp duy trì xếp hạng và hướng đến xếp hạng cao hơn, cái cao nhất là phát triển TTCK Việt Nam theo hướng ngày càng minh bạch, công bằng, hiện đại đáp ứng chức năng kênh thu hút và phân bổ vốn trung vài dài hạn nền kinh tế", Phó Chủ tịch UBCKNN nêu rõ.

Thêm nữa, câu hỏi đặt ra là sau khi được nâng hạng, Việt Nam phải làm gì để duy trì vị thế mới. Theo ông Bùi Hoàng Hải, có hai lớp vấn đề cần được giải quyết: trước mắt là câu chuyện về NPF (Non Pre-funding), nhưng về dài hạn, Việt Nam cần tiến tới xây dựng cơ chế CCP (Trung tâm thanh toán bù trừ). Hiện tại, UBCKNN đã phối hợp với Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) để xây dựng lộ trình triển khai CCP, với thời gian chuẩn bị dự kiến từ 12 đến 18 tháng.

Một câu hỏi lớn khác là: Khi được nâng hạng, nhà đầu tư nước ngoài sẽ bước vào thị trường Việt Nam, vậy có gì để cho họ đầu tư?

Trả lời vấn đề này, ông Hải nhấn mạnh việc minh bạch hóa thông tin, phát triển các sản phẩm tài chính xanh, sạch, chuẩn ESG sẽ là yếu tố then chốt để thu hút dòng vốn tổ chức. Đồng thời, Việt Nam cũng cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường.

Ông Hải cũng cho biết, thời gian qua, nhờ sự hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước, thủ tục mở tài khoản thanh toán và tài khoản đầu tư gián tiếp cho khối ngoại đã được đơn giản hóa. Trong thời gian tới, nếu Thông tư 07 được NHNN sửa đổi, hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài sẽ còn thuận tiện hơn nữa.

Để tiến tới nâng hạng trên bảng xếp hạng MSCI, Việt Nam cần có một thị trường ngoại hối sôi động và phát triển để cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá. 

Ngoài ra, một rào cản lớn hiện nay là tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại doanh nghiệp niêm yết. Nghịch lý được ông Hải chỉ ra là, khi thị trường được nâng hạng, nhà đầu tư nước ngoài muốn rót vốn nhưng lại không có “room” để đầu tư.

Hiện, vẫn còn hơn 400 doanh nghiệp có giới hạn sở hữu nước ngoài bằng 0%, gây cản trở lớn cho dòng vốn ngoại muốn tham gia thị trường. Vấn đề này bắt nguồn từ hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất, quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài hiện nay còn phức tạp và thiếu linh hoạt. Có nhiều ngành nghề không thực sự cần thiết phải áp dụng giới hạn sở hữu nước ngoài, nhưng vẫn đang bị áp dụng, gây cản trở không chỉ đối với dòng vốn gián tiếp mà cả dòng vốn đầu tư trực tiếp.

Thứ hai, nhiều doanh nghiệp niêm yết đăng ký quá nhiều ngành nghề kinh doanh, trong đó có những ngành chỉ để dự phòng, không thực sự triển khai. Tuy nhiên, những ngành này lại vô tình kéo theo hạn chế về tỷ lệ sở hữu nước ngoài đối với toàn bộ doanh nghiệp. Điều này dẫn đến tình trạng dù có nhu cầu huy động vốn từ khối ngoại, doanh nghiệp vẫn bị "chặn room" vì các yếu tố kỹ thuật do chính mình tạo ra.

Ông Hải nhấn mạnh, để cải thiện khả năng thu hút vốn ngoại sau khi nâng hạng, bên cạnh nỗ lực rà soát từ phía cơ quan quản lý, doanh nghiệp cũng cần chủ động tái cấu trúc lại danh mục ngành nghề đăng ký, nhất là khi có nhu cầu tiếp cận các nguồn vốn quốc tế với chi phí hợp lý hơn.

"Không nên để những ngành nghề mà không thực sự dùng đến trở thành rào cản cho khả năng thu hút vốn nước ngoài, điều đó thực sự rất lãng phí,” ông Hải kết luận.