"Phải căn cứ theo thị trường, không thể căn cứ vào giá trúng thầu của năm trước để làm giá kế hoạch của năm sau"

Sáng ngày 15/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết trước đó Quốc hội đã thảo luận tại Tổ về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) với 180 lượt ý kiến phát biểu. Thảo luận tại Tổ, cơ bản các đại biểu đồng tình với sự cần thiết sửa đổi Luật Đấu thầu nhằm thế chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, khắc phục những bất cập hiện hành, góp phần nâng cao hiệu lực hiệu quả trong quản lý, góp phần phòng, chống lãng phí, giải quyết những tồn tại trong lựa chọn nhà thầu mua sắm công…

Ngoài ra các đại biểu cũng đã góp ý đối với từng nhóm chính sách cụ thể và các điều khoản cụ thể trong dự thảo Luật. Tại phiên thảo luận này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận và các nội dung đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách với các nhóm nội dung lớn cần tập trung thảo luận thảo luận.

Đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình cho rằng đây là một dự án luật phức tạp, phạm vi tác động rộng được xã hội quan tâm, nhất là với năm chính sách mới quan trọng được bổ sung nhằm tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu, kịp thời khắc phục những hạn chế, bất cập của luật hiện hành.

Theo đại biểu, phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng đấu thầu của dự thảo Luật có nhiều thay đổi so với luật hiện hành. Thêm mới 21 Điều, sửa đổi 75 Điều và bãi bỏ 12 Điều. Đặc biệt, tại khoản 3, Điều 1 bổ sung quy định về các hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật. Tuy nhiên, vẫn còn những hoạt động khác không có trong khoản 3, Điều 1 nhưng cũng không thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật như hoạt động liên doanh, liên kết của các đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị sự nghiệp công lập cho thuê tài sản công hay các dịch vụ phi y tế.

Do đó đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu và quy định rõ phạm vi điều chỉnh của các hoạt động phải đấu thầu. Đồng thời, cần có quy định khái niệm vốn nhà nước nhằm bảo đảm đầy đủ, bao quát và thống nhất với các quy định tại pháp luật có liên quan...(còn tiếp)

Đại biểu Trần Văn Tiến - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc: Tôi băn khoăn về nhiều gói thầu có quy mô nhỏ nhưng yêu cầu phức tạp, tỉ mỉ đến từng chi tiết thì việc giao cho cộng đồng thực hiện có khả thi không? Do đó, đại biểu đề nghị Quốc hội giao cho Chính phủ quy định chi tiết điều này.

Cụ thể, về tham gia thực hiện hợp đồng ở Điều 25, theo quy định tại khoản 1 thì nhiều nhiều gói thầu thuộc Chương trình mục tiêu Quốc gia, chương trình xóa đói giảm nghèo có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp được giao cho cộng đồng thực hiện, trong khi năng lực của cộng đồng bị hạn chế.

Tại Khoản 2 quy định những gói thầu có quy mô nhỏ, đại biểu Trần Văn Tiến đồng thuận với dự án Luật nhưng cũng có những gói thầu có quy mô nhỏ nhưng có yêu cầu kỹ thuật phức tạp như: tượng đài, bức tranh, bức tượng điêu khắc... thì việc giao cho cộng đồng thì đại biểu Trần Văn Tiến băn khoăn về tính khả thi thực hiện.

Vì vậy, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị gộp Khoản 1 và Khoản 2 thành một quy định theo hướng các gói thầu có quy mô nhỏ, không đạt yêu cầu về kỹ thuật thì giao cho cộng đồng thực hiện. Ngoài ra, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị giao cho Chính phủ quy định chi tiết điều này vì liên quan đến tiêu chí thế nào là gói thầu có quy mô nhỏ và thế nào là gói thầu có yêu cầu về kỹ mỹ thuật lựa chọn tư vấn cá nhân?

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông: Để đảm bảo sự chặt chẽ, đề nghị Khoản 3, Điều 5 của dự thảo Luật về điều kiện đối với các nhà thầu, nhà thầu, nhà đầu tư, cá nhân cần chỉnh sửa một số quy định cụ thể như sau: Tại Điểm b, khoản 3 sửa lại từ “không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự” thành “không đang trong thời gian bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự”.

Tại Khoản 4, Điều 17 quy định về hủy thầu. Theo đó, tổ chức, cá nhân vi phạm quy định pháp luật về đấu thầu dẫn đến hủy thầu theo quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều này phải đền bù chi phí cho các bên liên quan và bị xử lý theo quy định của pháp luật. Đại biểu cho rằng, đây là quy định quan trọng góp phần tạo tính cạnh tranh, minh bạch của hoạt động đấu thầu; bảo vệ quyền lợi chính đáng của các nhà thầu tham dự thầu.

Tuy nhiên, theo quy định tại Khoản 4, Điều 17 dự thảo chưa quy định rõ về cơ chế đền bù chi phí như thế nào, các bên liên quan phải khởi kiện ra tòa đòi bồi thường thiệt hại trước pháp luật dân sự hay theo trình tự, thủ tục nào. Do vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo quy định rõ ràng và cụ thể hơn về vấn đề đền bù chi phí cho các bên liên quan khi hủy thầu trong các trường hợp trên.

Để đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động đấu thầu, đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo bổ sung một số tổ chức giám sát để thực hiện.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan - Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh cho rằng Luật Đấu thầu được Quốc hội khóa 13 ban hành cho tới thời điểm này đã bộc lộ rất nhiều khiếm khuyết trên thực tế nền cần phải sửa đổi.

Đại biểu nêu quan điểm đấu thầu chỉ là một phương tiện, không phải là mục đích. Mục đích của đấu thầu là để có những sản phẩm chất lượng và kiểm soát được giá cả. Nhưng thời gian qua xảy ra tiêu cực quá nhiều và hầu như toàn thể dự thảo luật có các quy định nhằm tăng cường những biện pháp làm sao để giám sát, tuy nhiên sẽ làm tăng thời gian, công sức và hiệu quả chống tiêu cực chưa rõ.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan đề nghị ban soạn thảo quy định một chương riêng về đấu thầu thuốc; đồng thời đa dạng hóa các phương thức để có được hàng hóa, dịch vụ, có được thuốc cho người bệnh, chứ không chỉ có hình thức đấu thầu. Hơn nữa, thuốc là mặt hàng thiết yếu, khi đấu thầu sẽ có tình trạng các đơn vị dự thầu từ chối không tham gia thầu hoặc hủy thầu, trong trường hợp này cần có cách giải quyết đặc biệt để có thuốc phục vụ điều trị cho bệnh nhân. Vì vậy đến nay vẫn chưa giải quyết được tình trạng thiếu thuốc, thiếu trang thiết bị, vật tư y tế tại các bệnh viện.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng quy định về chọn giá kế hoạch cần phải rõ ràng, căn cứ theo thị trường, không thể căn cứ vào giá trúng thầu của năm trước để làm giá kế hoạch của năm sau. Như vậy dẫn đến giá đấu thầu thuốc càng ngày càng thấp và không bảo đảm được chất lượng.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cũng cho rằng, mục tiêu của đấu thầu là chọn giá rẻ nhất, nhưng giải pháp nào để giá rẻ chất lượng phải bảo đảm, nhất là trong đấu thầu thuốc. Đại biểu đề nghị bổ sung đánh giá của bác sĩ điều trị về thuốc đấu thầu, trong đó cần được lượng hóa và tính thành số điểm và phải chịu trách nhiệm công khai, minh bạch bởi Hội đồng thuốc và điều trị…

Đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga – Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Về quỹ thầu, dự thảo Luật quy định khá rõ các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa quy định trách nhiệm của chủ đầu tư hủy thầu do quyết định sai phương thức đấu thầu, thiếu trách nhiệm hậu quả là phải hủy thầu, gây tổn hại cho nhà thầu, chậm tiến độ dự án và gây thiệt hại cho Nhà nước.

Đại biểu đề xuất Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định trách nhiệm của chủ đầu tư trong trường hợp này. Đại biểu cho rằng nếu việc hủy thầu không chính đáng, thậm chí không có trong quy định của luật thì cần phải có chế tài chế tài xử lý.

Đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga đề xuất Chính phủ khi ban hành Nghị định quy định giá trị các gói thầu nên đánh giá sát hợp với điều kiện thực tiễn các gói thầu quy mô nhỏ có sự tham gia của cộng đồng. Đại biểu đề xuất Chính phủ nên quy định hạn mức là 5 tỉ và cho biết thực tế cho thấy, công trình xây dựng có sự tham gia giám sát của nhân dân thì công trình sẽ có chất lượng rất tốt. Cùng với đó, đại biểu cũng đề xuất nên quy định hạn mức cao hơn so với quy định hiện hành của Nghị định 63 của Chính phủ.

Đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga đề nghị Ban soạn thảo làm rõ chủ thể là người có thẩm quyền thực hiện công tác giám sát, theo dõi hoạt động đấu thầu của chủ đầu tư, bên mời thầu được quy định tại Điều 87 của dự thảo Luật về giám sát, theo dõi hoạt động đấu thầu. Đồng thời đề xuất Ban soạn thảo bổ sung chủ thể giám sát, theo dõi hoạt động đấu thầu là Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội.

Để dự thảo Luật triển khai đạt hiệu quả cao trong thời gian tới, đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm chỉ đạo công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ và Nhân dân; trong quá trình thực hiện đấu thầu cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra công khai, minh bạch các thông tin về đấu thầu, kế hoạch đấu thầu, thông báo mời thầu.

Đại biểu Sùng A Lềnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai: Quy định về ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu nên quy định đối tượng được hưởng ưu đãi phải là nhà thầu cung cấp sản phẩm, hàng hóa có xuất xứ ở Việt Nam, sản phẩm dịch vụ thân thiện với môi trường.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị xem lại hình thức ưu đãi trong đấu thầu là gói thầu xây lắp dành cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ tham dự thầu quy định tại điểm d, khoản 2 Điều 10, do gói thầu này đã chỉ rõ đối tượng được tham gia, chỉ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Đại biểu đặt câu hỏi, trường hợp không có doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ tham dự thầu thì việc lựa chọn nhà thầu sẽ được quy định như thế nào?

Đại biểu cũng cho rằng, về phạm vi điều chỉnh, dự thảo chưa quy định rõ những hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật này thì chịu sự điều chỉnh của luật nào, vì vậy, cần bổ sung nội dung này đảm bảo chặt chẽ, rõ ràng.

Điều 2 của dự thảo Luật quy định, Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động đấu thầu quy định tại Điều 1 của Luật này. Đại biểu đề nghị chỉnh lý quy định tại Điều 2 để bảo đảm tính bao quát đầy đủ đối tượng áp dụng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa   - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp: Đề nghị phạm vi điều chỉnh cần rà soát, quy định cho phù hợp để đảm bảo hiệu quả trong lĩnh vực đấu thầu.

Về tính hợp lệ của nhà thầu, nhà đầu tư, đại biểu cho rằng quy định có tên trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trong thời điểm trình duyệt kết quả nhà thầu, nhà đầu tư là chưa hợp lý. Đại biểu đề nghị sửa “thời điểm trình duyệt kết quả nhà thầu, nhà đầu tư” thành “thời điểm đấu thầu” để tránh trường hợp tiêu cực, hoặc cơ quan đơn vị mất nhiều thời gian lựa chọn nhà thầu.

Về đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu, Điều 6 có quy định, nhà thầu tham dự thầu phải độc lập về pháp lý và độc lập về tài chính để đảm bảo tính bình đẳng. Tuy nhiên, khoản 4 lại quy định nhà thầu được chỉ định thầu không phải đáp ứng quy định tại khoản 2 Điều này. Đại biểu cho rằng, cần quy định nhà thầu được chỉ định thầu phải đáp ứng quy định tại khoản 2 Điều này, để đảm bảo công khai, minh bạch, tránh việc ưu ái quá mức trong chỉ định thầu.

Về các hành vi bị nghiêm cấm, đại biểu chỉ ra rằng Dự thảo Luật đã quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động đấu thầu. Tuy nhiên, cần rà soát hành vi cấm theo nhóm chủ thể để dễ áp dụng như nhóm hành vi cấm chung, nhóm hành vi cấm đối với người có thẩm quyền, chủ đầu tư; nhóm hành vi cấm đối với tổ chuyên gia, tổ chấm thầu; nhóm hành vi cấm đối với nhà thầu.

Đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình: Phạm vi điều chỉnh, nguyên tắc áp dụng đấu thầu của dự thảo Luật có nhiều thay đổi so với luật hiện hành. Thêm mới 21 Điều, sửa đổi 75 Điều và bãi bỏ 12 Điều. Đặc biệt, tại khoản 3, Điều 1 bổ sung quy định về các hoạt động không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật. Tuy nhiên, vẫn còn những hoạt động khác không có trong khoản 3, Điều 1 nhưng cũng không thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật như hoạt động liên doanh, liên kết của các đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị sự nghiệp công lập cho thuê tài sản công hay các dịch vụ phi y tế.

Do đó đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu và quy định rõ phạm vi điều chỉnh của các hoạt động phải đấu thầu. Đồng thời, cần có quy định khái niệm vốn nhà nước nhằm bảo đảm đầy đủ, bao quát và thống nhất với các quy định tại pháp luật có liên quan.

Về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, đại biểu Trần Khánh Thu cho rằng, dự thảo luật có một số quy định chưa hợp lý, khó thực hiện, chưa phù hợp với mục tiêu nâng cao tính cạnh tranh, công khai, minh bạchh, hiệu quả kinh tế, chưa quy định thẩm quyền quyết định các gói thầu tại mục đ Điều 27… Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cụ thể hóa việc lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt. Đồng thời quy định nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện để yêu cầu đối với các gói thầu được áp dụng lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, đặc thù và khẩn cấp, cấp bách.

Để đảm bảo công tác đấu thầu công khai, minh bạch, đạt hiệu quả, tránh sai sót, vi phạm không đáng có, đại biểu cho rằng cần bổ sung vào dự thảo luật quy định riêng về đấu thầu cho ngành y tế như mua sắm thuốc, mua sắm trang thiết bị y tế, vật tư tiêu hao, vậy tư thay thế, hóa chất sinh phẩm và các dịch vụ phi tư vấn khác. Đồng thời cần có quy định chi tiết hình thức chỉ định thầu, xử lý chỉ định thầu rút gọn.

Đại biểu Phạm Thị Kiều - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông: Điều 3, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị cân nhắc quy định tại khoản 5 trường hợp lựa chọn nhà thầu cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu và vật tư, dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn để đảm bảo tính liên tục cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên, sử dụng nguồn vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước. Doanh nghiệp tự quyết định về hình thức, quy trình, thủ tục và các nội dung khác trong lựa chọn nhà thầu và ban hành quy chế để áp dụng thống nhất trong doanh nghiệp. Vì hoạt động này không thuộc phạm vi điều chỉnh quy định tại khoản 1 Điều 1 của dự thảo Luật.

Đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị nội dung này nên đưa vào Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp đang được nghiên cứu sửa đổi.

Về khoản 7 quy định việc lựa chọn nhà thầu thuộc dự án sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài theo quy định của điều ước quốc tế thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó. Đại biểu đề nghị xem lại quy định tại khoản này vì nếu áp dụng theo điều ước quốc tế thì phải áp dụng toàn bộ nội dung, trình tự, thủ tục. Trường hợp điều ước quốc tế không quy định trình tự, thủ tục thì hiện án áp dụng luật này.

Đề cập về chỉ định thầu tại Điều 21, đại biểu Phạm Thị Kiều đề nghị cân nhắc quy định cụ thể hơn đối với một số trường hợp chỉ định thầu gói thầu tái định cư tại điểm d khoản 1. Nếu tất cả các gói tái định cư đều thực hiện chỉ định thầu là chưa phù hợp, nhất là đối với các gói thầu thực hiện tại các địa bàn có điều kiện thuận lợi, có nhiều nhà nhà thầu quan tâm. Gói thầu cung cấp dịch vụ phi tư vấn thuốc, hóa chất, phương tiện, vật tư, trang thiết bị y tế, xây lắp phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh và cấp cứu người bệnh cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân. Tại điểm b, khoản 1 cần quy định cụ thể hơn.