Nga, Trung Quốc đang nắm giữ một mặt hàng quý giá khiến Mỹ tức tốc tìm kế, LHQ phải ra mặt "giải vây"

Mặt hàng quý giá

Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) đã thuê một con tàu để vận chuyển hàng hóa đến Mozambique, từ đó nó được đưa bằng xe tải qua nội địa đến điểm đến cuối cùng, Malawi.

Đó không phải là ngũ cốc hay ngô, mà là 20.000 tấn phân bón của Nga.

Khoảng 20% dân số Malawi được dự đoán sẽ phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực trầm trọng kéo dài đến tháng 3, khiến việc sử dụng phân bón để trồng trọt trở nên quan trọng hơn.

Phân bón của Nga bị mắc kẹt ở Hà Lan đã được giải phóng như một phần của thỏa thuận rộng lớn hơn của LHQ cho phép vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen.

Lô hàng bắt đầu đến Malawi vào đầu tháng 2 là lô hàng đầu tiên trong số một số lô hàng phân bón mắc kẹt tại các cảng từ Biển Baltic đến Bỉ.

Malawi là một trong 48 quốc gia ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh được Quỹ Tiền tệ quốc tế xác định là có nguy cơ cao nhất trước cú sốc về chi phí lương thực và phân bón do chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine gây ra.

Một năm sau, sự biến động gây ra cho thị trường phân bón thế giới được LHQ xem là rủi ro chính đối với nguồn cung lương thực vào năm 2023.

3 "ông lớn" kiểm soát mặt hàng quý

Việc phần lớn thế giới chỉ dựa vào một số quốc gia để cung cấp hầu hết các loại phân bón - đặc biệt là Nga, đồng minh Belarus và Trung Quốc - đang gióng lên một hồi chuông cảnh báo.

Theo Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế có trụ sở tại Washington, Mỹ Latinh hiện phụ thuộc vào nhập khẩu 83% lượng phân bón được sử dụng, chủ yếu từ Nga, Trung Quốc và Belarus.

Sau khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine diễn ra, vị trí của Nga và Belarus đã trở nên nổi bật với tư cách là nhà xuất khẩu gần 1/4 tổng lượng chất dinh dưỡng cây trồng trên thế giới.

Mặc dù các sản phẩm nông nghiệp của Nga bao gồm 3 loại phân bón chính - kali, phốt phát và nitơ - không bị trừng phạt, việc xuất khẩu mặt hàng này vẫn bị hạn chế do sự gián đoạn đối với vận chuyển.

Tương tự như chất bán dẫn đã trở thành nguồn cơn cho xung đột địa chính trị, cuộc chạy đua về phân bón đã cảnh báo Mỹ và các đồng minh về sự phụ thuộc chiến lược đối với đầu vào nông nghiệp vốn là yếu tố chính quyết định an ninh lương thực.

Điều này đã đẩy phân bón - và những quốc gia kiểm soát chúng - lên vị trí hàng đầu trong chương trình nghị sự trên khắp thế giới: Bộ Ngoại giao Mỹ đang bàn thảo về vấn đề, các tổng thống đăng tweet, hay vấn đề nguồn cung phân bón cũng góp mặt trong các chiến dịch tranh cử...

Udai Shanker Awasthi, giám đốc điều hành Hợp tác xã phân bón nông dân Ấn Độ, nhà sản xuất lớn nhất của đất nước, cho biết: “Vai trò của phân bón cũng quan trọng như vai trò của hạt giống đối với an ninh lương thực của đất nước. 

Tình hình trở nên trầm trọng hơn do các lệnh trừng phạt đối với gã khổng lồ kali Belarus cùng với việc Trung Quốc, nhà sản xuất phân đạm và phốt phát lớn, áp đặt các hạn chế đối với xuất khẩu để bảo vệ nguồn cung trong nước.

Nhà phân tích Alexis Maxwell của Bloomberg Intelligence nói rằng mặc dù giá đã giảm hơn 50% so với mức giá cao nhất của năm ngoái, nông dân ở Đông Nam Á và châu Phi vẫn bị ảnh hưởng.

Tác động địa chính trị đang được cảm nhận ngay cả ở những nơi xa Ukraine như Canada, nhà sản xuất kali lớn nhất thế giới (Nga và Belarus lần lượt đứng thứ 2 và thứ 3).

Bộ trưởng Nông nghiệp Brazil đã đến Canada ngay sau khi xung đột Ukraine bùng nổ để đảm bảo có thêm các chuyến hàng cho siêu cường xuất khẩu lương thực này.

Trong khi đó, chính phủ Canada cho biết họ đang xem xét tăng xuất khẩu sang châu Âu các “mặt hàng chiến lược” bao gồm cả phân kali.

Cuộc chạy đua về nguồn cung cấp phân bón đã tạo ra những nỗ lực nhằm khuyến khích khả năng tự cung tự cấp.

Chính quyền của Tổng thống Joe Biden vừa qua đã công bố khoản tài trợ 500 triệu USD để tăng cường “sản xuất phân bón do Mỹ sản xuất” và “mang sản xuất và việc làm trở lại Mỹ”.