Livestream bán hàng: Công cụ vàng hay con dao hai lưỡi?

Livestream bán hàng đã nổi lên như một công cụ vàng trong kỷ nguyên thương mại điện tử, giúp những người nổi tiếng có thể quảng bá sản phẩm trực tiếp đến hàng ngàn người theo dõi chỉ trong vài phút.

Tuy nhiên, trước cám dỗ của lợi nhuận, không ít KOLs đã biến công cụ này thành con dao hai lưỡi bằng cách quảng cáo sai sự thật. Hành động thiếu trách nhiệm này không chỉ đánh mất niềm tin của người tiêu dùng mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín cá nhân và thương hiệu.

Để tránh những hậu quả khôn lường, các KOLs cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc kiểm chứng sản phẩm và đưa ra thông tin xác thực, đóng vai trò là người dẫn dắt đáng tin cậy trên thị trường số hóa phong phú và đầy cạm bẫy hiện nay.

Sức hấp dẫn của livestream bán hàng

Ngày nay, không khó để bắt gặp những buổi livestream sôi động, nơi mà chỉ trong thời gian ngắn, hàng trăm nghìn người có thể cùng tham gia và tương tác. Tính năng này giúp những người nổi tiếng và các doanh nghiệp cung cấp một trải nghiệm mua sắm đặc biệt với khả năng thúc đẩy việc ra quyết định mua hàng nhanh chóng. Sản phẩm không chỉ được mô tả chi tiết mà còn được trình bày với những khuyến mãi hấp dẫn, làm tăng thêm sự kích thích đối với người tiêu dùng.

Không thể phủ nhận, lợi ích của livestream bán hàng là rất lớn khi các doanh nghiệp có thể cắt giảm chi phí cho các chiến dịch quảng cáo truyền thống trong khi vẫn giữ được mức độ phủ sóng cao. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đã tận dụng tiềm năng này để mở rộng thị phần và xây dựng thương hiệu. Tuy nhiên, đi cùng với sự nổi lên mạnh mẽ của hình thức này là những hệ lụy khó lường mà nếu không được quản lý tốt có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Mặc dù livestream mang đến sự tiện lợi và mới mẻ, không ít lần nó trở thành công cụ cho những hành vi thiếu trung thực. Một phần vì sự thiếu kiểm soát nội dung, phần khác là từ cái lợi trước mắt, nhiều người nổi tiếng đã sử dụng livestream để quảng bá sản phẩm mà chưa được kiểm chứng rõ ràng. Kết quả là, người tiêu dùng trở thành nạn nhân của nhiều vụ lừa đảo thương mại.

Sức hút từ người nổi tiếng: khi niềm tin bị lạm dụng

Những vụ scandal liên quan đến các KOLs (Key Opinion Leaders) như Quang Linh và Hằng Du Mục là ví dụ điển hình. Các phiên livestream của họ từng bị phát hiện chứa đựng những lời quảng cáo sai sự thật, như việc thổi phồng công dụng của sản phẩm hay không thông báo đầy đủ các thành phần có khả năng gây dị ứng. Điều này không chỉ gây thiệt hại vật chất cho những người mua sắm mà còn làm tổn hại niềm tin của họ đối với những người được xem là có uy tín.

Không thể phủ nhận rằng, một phần nguyên nhân khiến người tiêu dùng dễ bị lôi cuốn vào những buổi livestream chính là sức hút từ tên tuổi của người nổi tiếng. Với lượng người theo dõi lớn, sức mạnh ảnh hưởng của những người này là điều không thể bàn cãi. Đối với nhiều người, việc một người nổi tiếng quảng bá sản phẩm tạo ra một cảm giác tin tưởng nhất định, khiến họ có tâm lý an toàn hơn khi quyết định mua hàng.

Tuy nhiên, nếu bản thân các KOLs không tự đặt ra những tiêu chuẩn đạo đức cho riêng mình, thì chính sức hấp dẫn từ danh tiếng của họ sẽ trở thành công cụ nguy hiểm trong tay những cá nhân hay tổ chức thiếu lương tâm. Điều này đáng báo động hơn khi nhiều người chỉ chạy theo lợi nhuận mà quên đi trách nhiệm của mình với cộng đồng.

Liên quan vấn đề trên, PGS. TS. Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhấn mạnh: "Trên không gian mạng, nhất là các nền tảng có độ phủ sóng rộng rãi như TikTok, trách nhiệm của người nổi tiếng trong việc quảng bá sản phẩm không chỉ là vấn đề đạo đức cá nhân mà còn là yêu cầu pháp lý".

Theo ông Sơn, người nổi tiếng, với tầm ảnh hưởng lớn, không đơn thuần là người tiêu dùng bình thường mà họ trở thành một kênh truyền thông có tác động mạnh mẽ đến cộng đồng. Chính vì vậy, khi họ quảng cáo cho một sản phẩm, dù trực tiếp hay gián tiếp, họ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu thông tin họ đưa ra gây hiểu lầm hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Ông Bùi Hoài Sơn cũng nhấn mạnh về sự cần thiết của chế tài mạnh mẽ hơn, trước hết, cần có quy định ràng buộc rõ ràng hơn về trách nhiệm pháp lý của những người có ảnh hưởng khi tham gia quảng cáo.

Trước hiện trạng sử dụng livestream bán hàng chưa có một cơ chế kiểm soát chặt chẽ, Bộ Công Thương đã có những động thái nhằm lấy ý kiến cho dự thảo Luật Thương mại điện tử, tập trung quản lý hiệu quả hơn các hình thức kinh doanh mới, đặc biệt là livestream. Theo đó, cần phải có những quy định rõ ràng về trách nhiệm của các bên liên quan, bao gồm nền tảng mạng xã hội, nhà cung cấp dịch vụ và chính những người thực hiện livestream.

Một trong những vấn đề quan trọng chính là yêu cầu định danh tài khoản và kiểm soát nội dung phát sóng. Các nền tảng cần phát triển cơ chế giám sát chủ động, kịp thời phát hiện và xử lý các nội dung vi phạm, từ quảng cáo sai sự thật đến bán hàng giả. Ngoài ra, việc yêu cầu các KOLs khai báo và chịu trách nhiệm về các sản phẩm mình quảng bá cũng là một điểm cần thiết. Chỉ khi có một khung pháp lý đủ mạnh và sự nghiêm túc trong thực hiện từ tất cả các bên, thị trường mới thực sự lành mạnh và đáng tin cậy.

Đề cao vai trò của người tiêu dùng thông minh

Không chỉ dựa vào hệ thống pháp luật, bản thân mỗi người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chính mình và thị trường. Trước những lời chào mời hấp dẫn hay sức hút từ danh tiếng của người bán, người mua hàng cần giữ sự tỉnh táo - một cảnh giác tự nhủ không bao giờ là thừa. Thay vì vội vàng tin tưởng và đặt hàng, cần tìm hiểu kỹ càng về sản phẩm: chất lượng, nguồn gốc và thậm chí cả uy tín của đơn vị cung cấp.

Người tiêu dùng cần trở thành những người mua hàng thông thái, dám lên tiếng trước các hành vi gian lận, kịp thời báo cáo cho cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý. Điều này không chỉ bảo vệ lợi ích của họ mà còn đóng góp vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững, chịu trách nhiệm với cộng đồng.

Có thể nói, livestream bán hàng là một xu hướng không thể đảo ngược trong kỷ nguyên số hóa. Với những tiến bộ không ngừng về công nghệ cùng sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, livestream hứa hẹn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng.

Tuy nhiên, để phát triển bền vững, không chỉ nhà nước mà các doanh nghiệp, cá nhân tham gia cũng cần tự nâng cao nhận thức về trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp. Livestream chỉ có thể trở thành một công cụ thực sự hữu ích khi nó được vận hành trong một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và sự giám sát đầy đủ từ các bên liên quan; đặc biệt với sự phát huy vai trò tích cực của người tiêu dùng.