Háo hức rủ ông lớn về xây trung tâm AI, một quốc gia vỡ mộng vì “chẳng hề ngon ăn”: Có thứ tốn khủng khiếp

Trong khi phải tăng yếu tố cạnh tranh để thu hút những gã khổng lồ công nghệ cho cuộc chạy đua AI, nhiều nước đang phải vật lộn trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của các trung tâm dữ liệu, vốn được ví như những "con quái vật" ngốn điện.

Uống điện như uống nước

Ẩn sau một bức tường xám dài hàng dặm ở thị trấn Colón, miền trung Mexico, là một trung tâm dữ liệu của Microsoft. Nơi đây đang báo hiệu một tương lai không mấy sáng sủa cho các trung tâm dữ liệu khác trong nước: Do không thể kết nối vào lưới điện quốc gia, cơ sở này đã phải vận hành bằng máy phát điện chạy bằng khí gas trong một khoảng thời gian trong năm.

Việc lưới điện của Mexico đang gặp khó khăn không phải là một tín hiệu tốt lành cho một quốc gia đang cố gắng định vị mình là một trung tâm dữ liệu lớn. Hiện tại, Mexico đã là nơi đặt chân của 150 trung tâm dữ liệu, bao gồm cả những gã khổng lồ như Microsoft, Amazon Web Services và Google. Tổng cộng, các công ty này đã đầu tư hơn 7 tỷ USD vào Mexico kể từ năm 2020.

Tương tự Mexico, các quốc gia trên khắp thế giới cũng đang cuống cuồng tìm cách đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của các trung tâm dữ liệu, vốn được thúc đẩy bởi sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán đám mây.

Theo Viện Cạnh tranh Mexico, lưới điện của nước này dự kiến sẽ thiếu hụt 48.000 megawatt-giờ vào năm 2030, tương đương hơn một nửa sản lượng của cả nước vào năm 2023. Khi Mexico càng thu hút thêm nhiều khoản đầu tư liên quan đến trung tâm dữ liệu, sẽ càng có nhiều công ty phải nối gót Microsoft.

Bà Marina Otero Verzier, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Columbia chuyên nghiên cứu về trung tâm dữ liệu, chia sẻ với tờ Rest of World:

“Trường hợp này là một phần của một xu hướng toàn cầu rộng lớn hơn, đặc biệt là ở những khu vực mà việc triển khai nhanh chóng cơ sở hạ tầng kỹ thuật số đang vượt xa khả năng của lưới điện. Trong một số trường hợp, các tập đoàn coi máy phát điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch là giải pháp tạm thời, nhưng theo thời gian, chúng lại dần trở thành một điều bình thường.”

Microsoft thành lập trung tâm dữ liệu của mình vào năm ngoái tại Colón, một trung tâm công nghiệp với dân số hơn 67.000 người, nhưng lại không thể kết nối vào lưới điện quốc gia – vốn cũng chủ yếu dựa vào nhiên liệu hóa thạch. Công ty này được chấp thuận sử dụng bảy máy phát điện để tạm thời cung cấp năng lượng cho trung tâm dữ liệu của mình.

Ở đâu cũng không đủ

Trên toàn thế giới, gần 60% lượng điện mà các trung tâm dữ liệu sử dụng đến từ nhiên liệu hóa thạch, bao gồm cả khí đốt tự nhiên. Dù tỷ trọng năng lượng tái tạo đang tăng lên, sự tăng trưởng chóng mặt về nhu cầu của các trung tâm dữ liệu lại đang vượt xa tốc độ mở rộng của cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo, đặt ra thách thức cho các mục tiêu về khí hậu của cả các quốc gia và các công ty công nghệ.

Ví dụ, tại Nigeria, các trung tâm dữ liệu đã trở nên phụ thuộc nặng nề vào các máy phát điện chạy bằng dầu diesel và khí gas. Tại Ireland, một trong những trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới, các nhà vận hành đang phải quay sang sử dụng nhiên liệu hóa thạch sau khi đã dùng hết công suất của lưới điện quốc gia. Tại bang Tennessee của Mỹ, các tuabin khí đang cung cấp năng lượng cho trung tâm dữ liệu xAI khổng lồ của Elon Musk.

Việc Microsoft sử dụng máy phát điện đi ngược lại cam kết của chính công ty, được công bố vào năm 2020, là sẽ "âm carbon, dương nước và không rác thải, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái", theo lời giám đốc bền vững của hãng.

Mexico đã thu hút các ông lớn công nghệ trong nhiều năm qua nhờ vị trí gần Mỹ và lời hứa về một cơ sở hạ tầng cáp quang hiện đại. Đặc biệt, bang Querétaro đã thu hút được các công ty lớn đang tìm cách thiết lập các trung tâm dữ liệu siêu quy mô (hyperscaler). Không giống như các trung tâm dữ liệu nhỏ hơn, các hyperscaler được thiết kế để tăng dần sức mạnh tính toán dựa trên nhu cầu thị trường, và do đó, nhu cầu năng lượng của chúng cũng tăng theo.

Thông thường, loại cơ sở hạ tầng này cần gần 100 megawatt mỗi năm để hoạt động ở công suất tối đa, tương đương với mức tiêu thụ điện hàng năm của 350.000 chiếc ô tô điện. Mexico có kế hoạch xây dựng 22 hyperscaler.

Hiện có 15 trung tâm dữ liệu với nhiều quy mô khác nhau đang hoạt động tại Querétaro, với nhu cầu năng lượng là 200MW – chiếm khoảng 80% tổng nhu cầu của các trung tâm dữ liệu trên toàn quốc.

Không rõ còn có những trung tâm dữ liệu nào khác đang phụ thuộc chủ yếu vào máy phát điện để vận hành.

Hiệp hội Trung tâm Dữ liệu Mexico ước tính rằng hơn 70 trung tâm dữ liệu nữa sẽ được xây dựng tại nước này trong vòng 5 năm tới. Hơn một nửa trong số đó có khả năng sẽ được đặt tại Querétaro, đại diện cho khoản đầu tư hơn 18 tỷ USD. Các trung tâm dữ liệu tại Mexico sẽ cần 1,5 gigawatt vào năm 2030 – xấp xỉ lượng điện cần thiết để cung cấp cho hơn 800.000 hộ gia đình trung bình ở Mỹ.