Thành phố Hoa Lư chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/1/2025 sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua phương án sáp nhập huyện Hoa Lư với thành phố Ninh Bình để thành lập đơn vị hành chính mới.
Thành phố Hoa Lư mới thành lập có diện tích hơn 150 km2, gấp 3 lần so với thành phố Ninh Bình cũ (47 km2). Dân số của thành phố Hoa Lư hơn 238.000 người. Thành phố Hoa Lư có 468 di tích đã được kiểm kê trong đó có 3 di tích cấp quốc gia đặc biệt.
Cố đô Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền ở Việt Nam, tồn tại 42 năm (968-1010), gắn với 3 triều đại liên tiếp là nhà Đinh, nhà Tiền Lê và nhà Lý. Sau khi vua Lý Công Uẩn dời đô về Thăng Long, các triều vua Lý, Trần, Lê, Nguyễn sau đó dù không đóng đô ở Hoa Lư nữa vẫn cho tu bổ và xây dựng thêm ở đây nhiều công trình kiến trúc như đền, chùa, lăng, phủ...
Sở hữu diện tích rộng đến 3 km2, cố đô Hoa Lư còn lưu giữ các công trình kiến trúc có giá trị cao về mặt văn hóa, lịch sử cùng cảnh sắc non nước hữu tình: Đền thờ và lăng mộ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành; chùa Nhất trụ, đình Yên Thành, động Am Tiêm... Cố đô Hoa Lư được UNESCO chính thức công nhận là di sản văn hóa kép đầu tiên và duy nhất tại Đông Nam Á vào năm 2014.
Khu du lịch sinh thái Tràng An nằm trong Quần thể danh thắng Tràng An, cách trung tâm thành phố hơn 5 km. Khu du lịch sinh thái Tràng An sở hữu cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, nơi được ví như “Vịnh Hạ Long trên cạn”, là điểm đến hấp dẫn hàng đầu trong nước và quốc tế.
Quần thể danh thắng Tràng An rộng hơn 62 km2, chủ yếu thuộc địa giới hành chính hai xã Trường Yên và Ninh Hải, huyện Hoa Lư, được UNESCO công nhận là Di sản hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên thế giới vào năm 2014. Mỗi năm Ninh Bình đón khoảng 6-8 triệu lượt khách du lịch trong và ngoài nước, đa phần sẽ đến lưu trú và tham quan danh thắng Tràng An.
Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động trước kia thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư; từ ngày 1/1/2025 thuộc xã Ninh Hải, thành phố Hoa Lư. Bến thuyền Tam Cốc - Bích Động cũng được chính quyền địa phương và các doanh nghiệp đầu tư kiến thiết với hệ thống điểm vui chơi giải trí và những cơ sở nghỉ dưỡng đạt chuẩn quốc tế.
Đến Tam Cốc - Bích Động, du khách có thể tham quan, khám phá nhiều địa điểm như: Tam Cốc, xuyên thủy động, động Tiên, thung Nắng, các di tích: chùa Bích Động, đền Thái Vi, Cố Viên Lầu...
Quần thể chùa Bích Động nằm sâu trong thung lũng núi đá vôi ở xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư. Chùa được xây dựng năm 1428 dưới thời Hậu Lê. Ban đầu, nơi đây chỉ là ngôi chùa nhỏ ở trên đỉnh núi cao và mang tên Bạch ngọc thạch sơn đồng - ngôi chùa bằng đá đẹp và trong trắng như ngọc ở chốn thâm sơn cùng cốc. Đến năm 2012, chùa được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.
Về hệ thống giao thông, thành phố Hoa Lư có các tuyến đường kết nối thuận lợi. Đường Trần Hưng Đạo chạy xuyên qua trung tâm Hoa Lư. Con phố này vốn là đường cũ nên tập trung nhiều đơn vị hành chính của tỉnh Ninh Bình và các cơ sở kinh doanh buôn bán sầm uất. Ngoài ra còn có đường cao tốc Cao Bồ - Mai Sơn, đường Tràng An, đường tỉnh 478B nối đến Tam Cốc, Quốc lộ 38B, Quốc lộ 10…
Tỉnh Ninh Bình phấn đấu xây dựng thành phố Hoa Lư trong tương lai là thành phố trực thuộc trung ương, mang đặc trưng “Đô thị di sản thiên niên kỷ”, thành phố sáng tạo mang tầm cỡ quốc tế.
Trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, thành phố Hoa Lư dự kiến sẽ tập trung đầu tư, nâng cấp, cải tạo và xây mới các công trình xanh. Ngoài ra, thành phố cũng quy hoạch các khu chức năng của đô thị, khu đô thị mới, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị.
