Trong nhiều năm qua, việc duy tu nạo vét, nâng cấp tuyến luồng Đà Nẵng vào bến Tiên Sa đã được đề cập nhưng rất khó khăn trong quá trình triển khai.
Bộ Giao thông thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) cho rằng, do nguồn vốn ngân sách còn hạn chế nên trước mắt Chính phủ ưu tiên nguồn lực để đầu tư nâng cấp các công trình giao thông trong yếu.
Đối với lĩnh vực hàng hải, nguồn vốn Bộ GTVT được bố trí giai đoạn 2021-2025 chỉ đủ tiếp tục thực hiện, hoàn thành các dự án chuyển tiếp, đầu tư một số các dự án mang tính động lực, cấp bách như dự án Luồng vào khu bến cảng Cái Mép, Luồng vào khu bến Nam Nghi Sơn, Luồng vào khu bến cảng Thọ Quang.
Do vậy, nhiều công trình hàng hải phục vụ phát triển kinh tế - xã hội các địa phương như dự án đầu tư nâng cấp luồng hàng hải Đà Nẵng vào khu bến cảng Tiên Sa chưa cân đối được nguồn vốn để đầu tư trong giai đoạn trung hạn này.
Bộ GTVT cũng cho biết là tuyến luồng hàng hải Đà Nẵng hàng năm đều được Bộ GTVT đưa vào danh mục kế hoạch nạo vét duy tu hàng năm. Tuy nhiên, do chưa có vị trí đổ đất nạo vét nên việc duy tu luồng đến nay chưa thực hiện được.
Trước những khó khăn đó, Công ty CP Cảng Đà Nẵng đã mạnh dạn đề xuất sử dụng nguồn vốn tự huy động để thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp luồng hàng hải Đà Nẵng, đoạn từ phao 0 đến cầu cảng số 4 bến Tiên Sa (chiều dài khoảng 6,1 km), với thời gian triển khai giai đoạn 2025-2026.
Sau khi hoàn thành nạo vét, doanh nghiệp sẽ bàn giao lại đoạn luồng cho Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam tổ chức quản lý, khai thác và duy tu để đảm bảo độ sâu luồng.
Đề xuất này được đánh giá phù hợp với chủ trương xã hội hóa hạ tầng giao thông của Nhà nước và Bộ Xây dựng, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội khu vực.
Đáng chú ý, Cảng Đà Nẵng khẳng định sẽ thống nhất để các doanh nghiệp cảng thượng lưu cùng khai thác luồng mà không phải chi trả chi phí đầu tư nạo vét. Doanh nghiệp cũng không đề nghị Nhà nước hoàn vốn kể cả trong trường hợp bến Tiên Sa được chuyển đổi công năng thành cảng du lịch theo quy hoạch.
Ngoài ra, Cảng Đà Nẵng cam kết tuân thủ nghiêm quy định tại Nghị định 57/2024 của Chính phủ về quản lý hoạt động nạo vét vùng nước cảng biển và đường thủy nội địa; không tận thu sản phẩm nạo vét; đảm bảo tiến độ, chất lượng, an toàn, an ninh, môi trường và cảnh quan. Toàn bộ chi phí, hiệu quả đầu tư sẽ do doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm, không yêu cầu Nhà nước bồi hoàn.
Hiện khu bến Tiên Sa có 1 bến cảng với 8 cầu cảng tổng hợp, container và khách, tổng chiều dài 1.837m. Cảng có thể tiếp nhận tàu container đến 4.000 TEU, tàu tổng hợp 50.000 DWT và tàu khách đến 225.000 GT. Sau năm 2030, bến Tiên Sa sẽ từng bước chuyển đổi công năng thành cảng du lịch, phù hợp với lộ trình đầu tư và khai thác khu bến Liên Chiểu.
Với tầm nhìn đến năm 2050, Đà Nẵng tiếp tục phát triển các bến cảng mới để đáp ứng nhu cầu hàng hóa tăng trưởng bình quân 4,5 - 5,5%/năm. Riêng khu bến Liên Chiểu được định hướng quy mô tổng thể 22 bến cảng, trở thành trung tâm khai thác hàng hóa chính của thành phố.
Về kết cấu hạ tầng hàng hải, quy hoạch xác định duy trì chuẩn tắc thiết kế luồng vào cảng Tiên Sa và luồng Thọ Quang. Khu bến Liên Chiểu sẽ có hạ tầng dùng chung, bao gồm luồng cho tàu đến 100.000 DWT (và lớn hơn khi đủ điều kiện) cùng hệ thống đê chắn sóng.
Hiện dư luận băn khoăn, nếu Cục Đường thủy và nội địa đồng ý cho doanh nghiệp thực hiện dự án xã hội hóa trên có vi phạm quy hoạch không?
Theo Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, đề xuất của Công ty CP Cảng Đà Nẵng về việc cải tạo, nâng cấp luồng hàng hải từ phao số 0 đến cầu cảng số 4 bến Tiên Sa cho tàu 50.000 DWT bằng nguồn vốn tự huy động là phù hợp với quy hoạch quy mô tàu tại khu bến Tiên Sa cũng như định hướng phát triển kết cấu hạ tầng hàng hải đến năm 2030.
Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam ủng hộ đề xuất này nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp khai thác hiệu quả hạ tầng bến cảng đã đầu tư, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, doanh nghiệp phải thực hiện đúng các cam kết, tuân thủ pháp luật về môi trường, xây dựng và các quy định liên quan khác.
Sau khi hoàn thành nạo vét, Công ty CP Cảng Đà Nẵng có trách nhiệm bàn giao đoạn luồng cho Cục quản lý và không được yêu cầu Nhà nước thực hiện duy tu nạo vét theo chuẩn tắc thiết kế.
Đồng thời, doanh nghiệp phải tiếp tục triển khai các nội dung quy hoạch bến Tiên Sa đến năm 2030, tầm nhìn 2050 theo đúng kế hoạch đã được phê duyệt.
Theo Quy hoạch phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Đà Nẵng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Bộ Xây dựng phê duyệt, việc nâng cấp luồng hàng hải Đà Nẵng phù hợp với định hướng quy mô cỡ tàu và chiến lược phát triển hạ tầng hàng hải của thành phố.
Quy hoạch chi tiết phát triển vùng đất, vùng nước cảng biển Đà Nẵng giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Bộ Xây dựng phê duyệt nêu rõ: Đến năm 2030, khu bến Tiên Sa sẽ đáp ứng lượng hàng hóa thông qua 11 - 11,2 triệu tấn và hành khách từ 532.300 - 597.000 lượt.