Công nghệ xây dựng nhà máy điện hạt nhân

Theo Tạp chí L’Express của Pháp, một kỹ sư từng làm việc cho Tập đoàn Điện lực Pháp (EDF) than thở: “Ban đầu chúng tôi đã dạy Trung Quốc công nghệ, nhưng giờ thì họ đã vượt xa chúng tôi”. Vậy chuyện gì đã xảy ra đằng sau câu nói đó.

Thực ra, khi phương Tây truyền dạy công nghệ cho Trung Quốc, trong đầu họ tính toán rất đơn giản, mình nắm trong tay công nghệ tiên tiến nhất, bán đi một chút kỹ thuật, vừa kiếm được tiền, vừa chiếm lĩnh được thị trường khổng lồ của Trung Quốc, điều này vẫn có lời.

Nhưng họ không ngờ rằng, tinh thần học hỏi của người Trung Quốc lại rất lớn. Từ đường sắt cao tốc, điện hạt nhân cho đến máy đào hầm và tàu vũ trụ, nhiều lĩnh vực Trung Quốc bắt đầu tư con số 0 rồi cuối cùng vươn lên đứng hàng đầu thế giới

Nhiều người cảm thấy khó tin trước tốc độ tiến bộ công nghệ của Trung Quốc. Vài chục năm trước, Trung Quốc vẫn đang phải học hỏi các nước công nghiệp lâu đời như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Dù là trong lĩnh vực điện hạt nhân, đường sắt cao tốc hay hàng không vũ trụ, giai đoạn khởi đầu của gần như mọi ngành đều gắn liền với việc “bái sư học nghệ”.

Khi đó, người Pháp mang công nghệ điện hạt nhân tiên tiến vào Trung Quốc, các kỹ sư Pháp cầm tay chỉ việc, hướng dẫn người Trung Quốc cách thiết kế, xây dựng và vận hành. Nhật Bản, Đức, Pháp – ai mà nghĩ rằng vài chục năm sau, từng chiêu từng thức mình truyền dạy lại được người Trung Quốc phát huy rực rỡ và thậm chí còn thúc đẩy sự tiến bộ công nghệ của cả thế giới?

Ngành điện hạt nhân chính là ví dụ điển hình. Vào thập niên 1980, khi xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Đại Á Loan, các chuyên gia Pháp đã hướng dẫn phía Trung Quốc. Khi ấy, các kỹ sư Trung Quốc học rất khiêm tốn, cái gì cũng hỏi, cái gì cũng học, thậm chí tháo tung cả con ốc thiết bị ra để nghiên cứu.

Thực ra họ đã âm thầm nghiên cứu cải tiến từ lâu. Kết quả là nay, công nghệ điện hạt nhân “Hoa Long số 1” của Trung Quốc không chỉ thuộc nhóm tiên tiến nhất thế giới, mà tốc độ và chi phí xây dựng lò phản ứng còn khiến các kỹ sư Pháp phải thốt lên “không hiểu nổi”. Dự án mà người Pháp xây hơn mười năm, tốn gấp sáu lần ngân sách vẫn chưa xong, thì người Trung Quốc hoàn thành chỉ trong bốn năm, với chi phí bằng một phần ba.

"Xét về công nghệ điện hạt nhân, Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới", giáo sư Jacopo Buongiorno, chuyên gia khoa học và kỹ thuật hạt nhân tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nhận định. Tính theo số lượng lò phản ứng đang vận hành, Trung Quốc hiện đứng thứ ba toàn cầu với 55 lò và tổng công suất vượt 53 gigawatt.

Trên thực tế, Trung Quốc đã đạt nhiều bước tiến lớn trong việc ứng dụng công nghệ vào thiết kế và vận hành nhà máy điện hạt nhân. Đặc biệt, dự án lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) mang tên Linglong One tại tỉnh Hải Nam đã triển khai hệ thống điều khiển thông minh – được ví như "bộ não trung tâm" của nhà máy – giúp tích hợp các chức năng an toàn, tăng cường khả năng kiểm soát và nâng cao hiệu suất vận hành.

Bên cạnh đó, cách Trung Quốc học công nghệ đường sắt cao tốc cũng nhiều điểm đặc biệt. Ngày xưa, tàu xanh của Trung Quốc chạy từ Bắc Kinh đến Thượng Hải mất hơn 30 tiếng. Sau này, Trung Quốc mua công nghệ từ Nhật, Đức và Pháp – nhưng điều kiện là phải được chuyển giao công nghệ.

Ban đầu, các công ty nước ngoài rất tự tin, nghĩ rằng người Trung Quốc học không nổi, làm không được. Nào ngờ, các kỹ sư Trung Quốc vừa nhập công nghệ vừa học và cải tiến. Chỉ vài năm sau, họ đã tự phát triển thành công tàu “Phục Hưng”, tốc độ và độ thoải mái đều thuộc hàng đầu thế giới.

Ngày nay, hơn một nửa tổng chiều dài đường sắt cao tốc toàn cầu nằm ở Trung Quốc, còn các dự án quốc tế cũng do người Trung Quốc thực hiện.

Còn về hàng không vũ trụ, khi chiếc máy bay dân dụng C919 của Trung Quốc chính thức được cấp chứng nhận bay, cả thế giới đều dõi theo. Đây là quốc gia duy nhất ngoài Mỹ và châu Âu có thể chế tạo máy bay dân dụng cỡ lớn.

Vậy Trung Quốc đã làm được điều đó bằng cách nào? Thứ nhất là tinh thần học hỏi và kiên trì với từng chi tiết. Thứ hai là dám đổi mới, không sợ sai. Thứ ba là cả nước cùng chung một chiến lược, tập trung nguồn lực và nhân tài cho những dự án trọng điểm.

Ngoài ra, lợi thế về quy mô thị trường và sản xuất đại trà cũng khiến chi phí giảm mạnh, điều mà các doanh nghiệp nước ngoài khó theo kịp. Nói thẳng ra, Trung Quốc học công nghệ không phải để “trang trí”, mà để vượt lên. Học để hiểu, hiểu để cải tiến, cải tiến để sáng tạo và cuối cùng bỏ xa chính người thầy của mình.

Thực tế, câu chuyện vượt mặt về công nghệ không chỉ diễn ra trong điện hạt nhân hay đường sắt cao tốc. Thương mại điện tử, thanh toán di động, Internet – lĩnh vực nào Trung Quốc cũng vậy. Tất nhiên, vẫn còn những điểm yếu, ví dụ một số linh kiện tinh vi của tàu cao tốc vẫn phải nhập khẩu. Nhưng thực tế, Trung Quốc những năm gần đây đã tăng mạnh đầu tư cho nghiên cứu khoa học, tinh thần chinh phục khó khăn cũng ngày càng lớn.