'Cơn bĩ cực' của các trường mẫu giáo ở Trung Quốc: Không có học sinh để dạy, chi phí duy trì cạn kiệt, hàng loạt nơi buộc phải đóng cửa

5 năm trước, khi Liu Dewei mở trường mầm non Beilei ở Rongxian, quận có 656.000 dân ở khu tự trị Quảng Tây, miền nam Trung Quốc, số trẻ em theo học là 140 em. Nhưng đến năm 2020, con số này đã giảm xuống còn khoảng 30 em. Lúc đầu, anh cho rằng nguyên nhân là do dịch Covid-19. Tuy nhiên, ngay cả khi Bắc Kinh đã dỡ bỏ những quy định hạn chế vào cuối năm ngoái thì tình hình vẫn không được cải thiện. 

Liu chia sẻ rằng, lý do chỉ là không có trẻ con. Anh đã đầu tư vài triệu NDT vào ngôi trường này nhưng thậm chí đến nay vẫn chưa hòa vốn. Anh đang gặp khó khăn lớn về tài chính và phải nghĩ đến việc đóng cửa trường. 

Các trường mẫu giáo tư nhân trên khắp Trung Quốc chiếm hơn 1 nửa thị trường trường mầm non và học phí thường đắt hơn so với các trường công lập. Họ đang phải chật vật với số lượng tuyển sinh đi xuống do tỷ lệ sinh ở quốc gia này đang sụt giảm. 

Theo số liệu chính thức, số trẻ sơ sinh của Trung Quốc giảm gần một nửa từ 18,8 triệu năm 2016 xuống còn 9,5 triệu vào năm ngoái. Ngoài ra, số liệu thống kê do Bộ Giáo dục công bố cho thấy số trường mẫu giáo tư thục và lượng tuyển sinh của các trường này cũng giảm 2 năm liên tiếp vào năm 2021. 

Thiếu kinh phí từ nhà nước và phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn, nên các doanh nghiệp này đang trực tiếp phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ở Trung Quốc. Nhiều trong số đó đang gặp rủi ro lớn về tài chính do doanh thu từ học phí sụt giảm. 

Ngay cả các trường mẫu giáo tư nhân ở những thành phố đông dân nhất của Trung Quốc cũng đang chịu ảnh hưởng. 

Lucy Wang - một người mẹ 2 con số ở Thượng Hải, cho biết cô đã thấy sự khác biệt về số lượng đăng ký tuyển sinh ở trường mẫu giáo con mình theo học. Cô nói: "Có 7 lớp học, kể từ khi con trai tôi học ở đó từ năm 2015 đến 2018. Và khi đến lượt con gái thứ 2 của tôi theo học vào năm 2021, trường chỉ còn 4 lớp và sĩ số cũng thấp hơn." 

Ước tính, khoảng 30-50% trường mẫu giáo hoạt động vào đầu thập kỷ này sẽ ngừng hoạt động vào năm 2020 do số lượng học sinh giảm, theo một báo cáo được Viện Nghiên cứu Giáo dục Sunglory tại Bắc Kinh công bố vào năm ngoái. 

Giáo sư Yuan Xin - chuyên gia nhân khẩu học tại Trường Kinh tế thuộc Đại học Nam Khai, cho biết, dù đã có những thay đổi chính sách nhằm khuyến khích người dân sinh con trong vài năm ngoái, nhưng việc đảo ngược xu hướng hiện tại là rất khó khăn.

Trung Quốc đã loại bỏ chính sách 1 con vào năm 2016, sau đó nới lỏng giới hạn về số con mà một gia đình có thể có lên 3 con vào năm 2021. Chính quyền các địa phương cũng đưa ra một loạt ưu đã cho các cặp vợ chồng, như kéo dài thời gian nghỉ thai sản và nghỉ sinh con, thưởng tiền cho các gia đình có con thứ 2 hoặc thứ 3. 

Dẫu vậy, Yuan cho biết các yếu tố như chi phí nuôi con ngày càng tăng, giá nhà ở cũng quá cao, học vấn của phụ nữ cải thiện nhiều hơn và nhiều người muốn sống cho riêng mình hơn, nên tỷ lệ sinh thấp sụt giảm. 

Các trường mẫu giáo tư nhân đang phải chịu những gánh nặng kể trên. Trong khi đó, họ cũng mang trên mình áp lực lớn khi Bắc Kinh nỗ lực chuyển đổi các trường này thành những cơ sở giáo dục "giá phải chăng", thu phí theo yêu cầu của chính phủ và nhận trợ cấp nhà nước. 

Xiong Bingqi, giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, cảnh báo rằng việc các trường mẫu giáo đóng cửa trên quy mô lớn sẽ là điều không thể tránh khỏi, nếu tỷ lệ giáo viên - học sinh không thay đổi. Các trường trung học và cao đẳng cũng chịu rủi ro tương tự. 

Xiong cho biết tỷ lệ giáo viên - học sinh của Trung Quốc là 1:15, thấp hơn so với các nước phát triển thường nằm trong khoảng từ 1:10 đến 1:5. Theo ông, Trung Quốc nên tận dụng cơ hội này để nâng cao tỷ lệ đó, thì nhiều giáo viên sẽ không bị mất việc. 

Ông nói: "Tình trạng này cũng tương tự ở các trường đại học. Chúng tôi đang chứng kiến nhiều trường có lớp học rất đông, 100 hay 200 sinh viên một lớp." Xiong nhận định chính phủ nên tăng cường hỗ trợ tài chính cho tất cả các trường mẫu giáo. 

Yuan Suyan - hiệu trưởng trường Mẫu giáo Thực nghiệm Huân ở thành phố Bảo Định, tỉnh Hà Bắc, cũng cho rằng tỷ lệ sinh giảm đồng nghĩa với cơ hội tăng chất lượng dịch vụ cho các trường mầm non. 

Bà cho biết: "Lĩnh vực này đang bị ảnh hưởng bởi việc số lượng tuyển sinh giảm. Một số lượng lớn trường mẫu giáo sẽ ngừng hoạt động sau 3 hay 5 năm nữa. Ai muốn tồn tại phải nâng cao khả năng cạnh tranh." 

Song, với Liu, ưu tiên hiện tại của anh là kiểm soát chi phí. Anh nói: "Bây giờ, tôi không dám mua thêm thiết bị nào nữa. Tôi nghĩ là mình sẽ phải đóng cửa trường nếu tình hình không cải thiện trong năm nay."

Tham khảo SCMP