Xuất hiện một biến số có thể đẩy nhanh việc Fed cắt giảm lãi suất: Thực hư ra sao?

Nhà kinh tế trưởng Ryan Sweet tại Oxford Economics nhận định trong một báo cáo gửi khách hàng gần đây: “Giá dầu tăng kéo dài có thể buộc Fed phải chuyển sang lập trường ôn hoà hơn”. Ông cho rằng cú sốc giá dầu kéo dài sẽ làm nhu cầu suy giảm và có thể ảnh hưởng sang thị trường lao động.

Lịch sử cho thấy những cú sốc giá dầu thường chỉ khiến lạm phát tăng tạm thời, điều mà Fed thường bỏ qua. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế Mỹ đã bắt đầu chững lại, một đợt tăng giá dầu kéo dài có thể trở thành mối đe doạ lớn hơn đối với tăng trưởng và việc làm, thay vì chỉ là rủi ro lạm phát.

“Kinh tế đang chậm lại và dễ tổn thương trước bất kỳ cú sốc nào, bao gồm cả một đợt tăng giá dầu đột ngột và kéo dài. Nếu Fed nhận thấy thiệt hại với nền kinh tế và thị trường lao động lớn hơn so với tác động lạm phát ngắn hạn, ngân hàng trung ương có thể phát tín hiệu sẵn sàng cắt giảm lãi suất sớm hơn”, ông Sweet nhận định.

Đầu tuần, tờ Wall Street Journal đưa tin căng thẳng giữa Iran và Israel đã hạ nhiệt. Thị trường chứng khoán Mỹ hồi phục và giá dầu thô ổn định quanh mốc 70 USD/thùng. Trước đó, giá dầu tăng cao nhất 3 năm.

Dù vậy, nhà kinh tế Sweet lưu ý rằng thị trường cần vài tuần nữa để định hình rõ xu hướng giá dầu. Ông hiện dự báo Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất vào tháng 12.

Nhưng ông cho rằng nếu giá dầu tăng mạnh và kéo dài, Fed có thể sẽ phải cắt lãi suất sớm hơn một kỳ họp so với kế hoạch. Vì thiệt hại đối với nền kinh tế sẽ khó khắc phục hơn là chỉ chờ đợi lạm phát tổng thể hạ nhiệt trở lại.

Vị chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng vấn đề này có thể trở thành chủ đề nóng tại một kỳ họp của Uỷ ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) trong tương lai, nhưng không phải cuộc họp diễn ra vào tuần này. Nhận định này tương tự với nhiều ý kiến khác tại Phố Wall. Fed sẽ tiếp tục giữ nguyên lãi suất trong thời gian tới.

Tuy nhiên, câu chuyện lạm phát lại là một khía cạnh khác.

Các nhà phân tích Phố Wall cảnh báo rằng nếu xung đột kéo dài và tuyến vận chuyển dầu quan trọng bậc nhất thế giới là eo biển Hormuz bị phong toả, giá dầu có thể tăng vọt lên 130 USD/thùng, kéo lạm phát Mỹ quay trở lại mốc 6%.

Điều này nhiều khả năng sẽ đẩy giá xăng tăng cao. Theo báo cáo CPI tháng 5, giá xăng tại Mỹ đã giảm 12% trong vòng một năm, trong khi chỉ số năng lượng chung giảm 1% so với tháng trước.

Nếu xu hướng này thay đổi, giới kinh tế cảnh báo rằng làn sóng lạm phát mới có thể khiến Fed trì hoãn việc cắt giảm lãi suất đến đầu năm 2026. Các nhà hoạch định chính sách cần phải cân bằng giữa hai mục tiêu: ổn định giá cả và giữ vững thị trường việc làm.

Mặc dù Fed thường tập trung vào các chỉ số lạm phát lõi (loại trừ giá năng lượng và thực phẩm), chi phí năng lượng tăng cao có thể tạo hiệu ứng lan toả trong chuỗi cung ứng, khiến giá nhiều loại hàng hoá và dịch vụ khác tăng theo.

Chuyên gia kinh tế cấp cao Stephen Juneau tại Bank of America cho biết: “Viễn cảnh đó có thể dẫn tới ‘lạm phát đình trệ’, tức vừa suy thoái vừa lạm phát. Tất nhiên, điều này chỉ xảy ra nếu xu hướng giá dầu tăng kéo dài. Hiện tại, giá dầu vẫn thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm ngoái, nên còn quá sớm để khẳng định điều gì”.