Trái phiếu lãi suất 5% hay 15% không phản ánh được sức khỏe doanh nghiệp hay tổng thể thị trường

Nội dung chính:

• - Lãi suất trái phiếu có thể ở mức 5% nhưng cũng có thể lên đến 15%/năm, phụ thuộc vào mức độ rủi ro, mục đích phát hành, tính thanh khoản và không phản ánh được tổng thể sức khỏe thị trường. 
• - Thị trường trái phiếu đang phục hồi chậm và khó có khả năng bứt phá về khối lượng giao dịch trong 1 năm tới.
• - 140.000 tỷ đồng phát hành 8 tháng đầu năm 2023 chủ yếu là tái cấu trúc, do các tổ chức và ngân hàng mua.

Tại Hội thảo về Giải pháp phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam do FiinRatings tổ chức sáng nay (21/9), chuyên gia FiinGroup, FiinRatings và PVIAM đã đưa ra nhiều góc nhìn về thị trường trái phiếu hiện tại và triển vọng 1 năm tới.

Lãi suất trái phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố

Trả lời câu hỏi về lãi suất của một số lô trái phiếu lên tới 12-15%/năm trong khi lãi suất cho vay và lãi suất huy động liên tục xuống thấp, bà Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc CTCP Quản lý quỹ PVI (PVIAM) nhắc đến triết lý high risk - high return (rủi ro càng lớn, lợi nhuận càng cao - PV) trong đầu tư.

Theo chuyên gia này, lãi suất tại một thời điểm không phản ánh quá nhiều tổng thể sức khỏe của doanh nghiệp hay thị trường. Lãi suất trái phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm rủi ro và sức khỏe tài chính tổ chức phát hành, ngành nghề, tính thanh khoản, tài sản đảm bảo... 

“Chẳng hạn có những doanh nghiệp bất động sản họ phát hành trái phiếu với lãi suất 14-15%/năm, thậm chí 20%/năm nhưng lợi nhuận đạt được lên đến 30-40% thì thực sự lãi suất huy động đó là bình thường”, đại diện PVIAM nói.

Bà Trịnh Quỳnh Giao cũng dẫn trường hợp của một số ngân hàng khi phát hành trái phiếu với lãi suất 5-7% và cho rằng các nhà băng chịu nhiều đánh giá, quản trị rủi ro của Ngân hàng Nhà nước nên khả năng mất vốn đầu tư vào trái phiếu ngân hàng thấp, rủi ro thấp. Do đó, lãi suất 5-7%/năm là điều dễ hiểu.

"Thị trường thông minh và dòng tiền cũng thông minh, có định giá và logic của nó", bà Giao khẳng định. 

Chia sẻ quan điểm với chuyên gia PVIAM, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup kiêm Tổng Giám đốc FiinRatings, nhìn nhận với thị trường trái phiếu không thể yêu cầu tất cả trái phiếu, khoản tín dụng đều có lãi suất dưới 9% hay 10%/năm như chỉ đạo. Ông cho rằng nhà đầu tư đưa ra lãi suất dựa trên mức độ rủi ro, rủi ro cao thì lãi suất cao, rủi ro thấp thì lãi suất thấp.

Chuyên gia này dẫn số liệu, cho biết trong quý I năm nay, trái phiếu doanh nghiệp có lãi suất bình quân ở mức 9%/năm, nhưng có lô lãi suất lên đến 14-15%/năm. 

“Đây là thực tế thị trường và không nên đánh đồng rằng lãi suất cao là tốt hay không tốt”, ông Thuân nói.

Chuyên gia lấy ví dụ bình quân chi phí vốn một dự án bất động sản dân cư chiếm 5-7% tổng chi phí đầu tư, lợi nhuận gộp bình quân ngành 35-40%. 

“Trong kinh doanh, ai cũng muốn lãi suất rẻ. Tuy nhiên một số ngành, một số dự án, một số doanh nghiệp không nhất thiết phải có lãi suất rẻ, họ vẫn chấp nhận đầu tư và có lãi”, Chủ tịch FiinGroup nêu quan điểm 

Ông Lê Hồng Khang, Giám đốc phân tích FiinRatings cho rằng khi nhắc đến trái phiếu và lãi suất trái phiếu, nhà đầu tư thường quan tâm chủ yếu đến tổ chức phát hành trong khi yếu tố quan trọng không kém là mục đích phát hành.

“Nhiều khi doanh nghiệp làm ngành này nhưng phát hành trái phiếu để làm dự án cho ngành khác thì nhà đầu tư đòi hỏi lãi suất cao 15% cũng là bình thường”, ông Khang nói.

Đưa ra lời khuyên cho nhà đầu tư khi chọn mua trái phiếu, bà Nguyễn Quỳnh Giao cho rằng với cá nhà đầu tư tổ chức, đội ngũ phân tích chuyên nghiệp sẽ đánh giá được trái phiếu nào tốt. Còn với nhà đầu tư cá nhân, bà cho rằng nên thông qua cố vấn tài chính chuyên nghiệp, qua quỹ để đầu tư. 

Khó có sự bứt phá về khối lượng phát hành trong vòng 1 năm tới

Báo cáo của FiinRatings cho thấy khối lượng trái phiếu phát hành 8 tháng đầu năm 2023 đạt giá trị khoảng 140.000 tỷ đồng, 90% trong đó là trái phiếu phát hành riêng lẻ. 

Nói về triển vọng, ông Lê Hồng Khang cho rằng thị trường trái phiếu đang phục hồi chậm và khó có khả năng bứt phá về khối lượng giao dịch trong 12 tháng tới.

“Thị trường đã qua giai đoạn bùng nổ 2018-2021 rồi. Hiện tại thị trường sẽ tập trung vào phát triển chiều sâu, đi vào giai đoạn phát triển bền vững. Việc phát triển về chiều sâu cũng rất quan trọng, cũng là giai đoạn tốt để thị trường nhìn lại, khắc phục những vấn đề của giai đoạn trước” chuyên gia FiinRatings cho hay. 

Đánh giá về khả năng hồi phục của thị trường, bà Trịnh Quỳnh Giao, chia sẻ ở góc độ của một quỹ đầu tư, trong 6 tháng đầu năm nay gần như không thể đầu tư vì thị trường chung có nhiều khó khăn. Tuy nhiên, bắt đầu từ tháng 7, tháng 8, các tổ chức phát hành đã có kế hoạch huy động vốn trở lại. Điều này cho thấy thị trường bắt đầu có sự hồi phục.

 “Thực tế, nhu cầu luôn có, ở cả bên phát hành và bên đầu tư. Hiện nay quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam còn rất nhỏ, chỉ khoảng 11% GDP, trong khi một số nước lân cận thị trường trái phiếu chiếm 30% GDP. Do đó, tôi tin rằng chúng ta đã qua giai đoạn khủng hoảng và có những bước hồi phục dần dần”.

Theo Chủ tịch FiinGroup Nguyễn Quang Thuân, 140.000 tỷ đồng phát hành trong 8 tháng đầu năm 2023 chủ yếu do các tổ chức và ngân hàng mua. Ngân hàng đang thừa vốn, trong khi doanh nghiệp đối mặt với áp lực trả nợ cao, do đó ngân hàng và các tổ chức sẽ thay thế trái chủ cũ mua vào. 

“Nghị định 08 cho phép giãn, hoãn các lô trái phiếu đến hạn, sẽ có đơn vị giãn, hoãn được nhưng có bên không đàm phán được thì một số tổ chức khác, ngân hàng sẽ vào mua lại”, ông Thuân chia sẻ.

“Vậy hoạt động này có lành mạnh không? Theo tôi là lành mạnh. Thị trường trái phiếu có thanh khoản, có tái cấu trúc, có đảo nợ từ tay này sang tay người khác là hoạt động bình thường. Còn việc phát hành liệu có bền vững hay không? Tôi nghĩ là chưa thể bền vững, cần thời gian và cần rất nhiều giải pháp không chỉ phía cung mà còn phải khơi thông cơ sở cho nhà đầu tư”, Chủ tịch FiinGroup nói.

Trong khuôn khổ Hội thảo, CTCP FiinRatings (FiinRatings) và CTCP Quản lý quỹ PVI (PVIAM) đã tổ chức Lễ ký kết hợp tác về việc áp dụng kết quả xếp hạng tín nhiệm của FiinRatings trong công tác quản trị đầu tư của PVIAM.

Theo đó, hai bên sẽ triển khai hợp tác trong các hoạt động sau: FiinRatings cung cấp dịch vụ phân tích và đánh giá về ngành ngân hàng nhằm hỗ trợ PVIAM tham khảo cho công tác quản trị đầu tư và phân bổ tài sản cũng như hoạt động đầu tư vào các công cụ nợ do các tổ chức tín dụng phát hành.

PVIAM sử dụng các kết quả xếp hạng tín nhiệm hoặc đánh giá tín dụng của FiinRatings về các doanh nghiệp là tổ chức phát hành trong đó có trái phiếu doanh nghiệp nhằm phục vụ công tác quản trị đầu tư và quản lý rủi ro của PVIAM.

Hai bên tăng cường công tác chia sẻ thông tin thị trường và hợp tác trong việc áp dụng những thông lệ tốt trong quản trị rủi ro đầu tư, xây dựng đường cong lãi suất trái phiếu doanh nghiệp, định giá trái phiếu và các chia sẻ các giải pháp nhằm hỗ trợ và hướng tới sự phát triển bền vững của thị trường TPDN Việt Nam.