Thuốc lá điện tử “bủa vây” học đường

Tại Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng) đã xuất hiện gần 10 năm và không còn xa lạ. Thế nhưng có một thực tế là nhóm thuốc lá thế hệ mới đang được xếp vào các loại thuốc lá lậu, chưa được cấp phép kinh doanh. Phần lớn các sản phẩm này đều là sản phẩm nhập lậu hoặc xách tay, trôi nổi nhưng vẫn được bày bán công khai trên thị trường qua nhiều hình thức, trong đó đáng kể đến có hình thức bán qua mạng xã hội và các kênh mua sắm trực tuyến.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam hiện đang là một trong 15 quốc gia có tỷ lệ hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và là quốc gia đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN về số người trưởng thành hút thuốc, chỉ sau Indonesia và Philippines. Trước thực trạng trên, Việt Nam đã có Luật Phòng chống tác hại của Thuốc lá nhằm kéo giảm tình trạng sử dụng thuốc lá ở Việt Nam, cũng như nghiêm cấm hút thuốc lá tại công sở, trường học và các nơi công cộng.

Mua thuốc lá điện tử dễ hơn mua “rau"

Có một thực trạng đáng lo ngại rằng thuốc lá điện tử (TLĐT) không được lưu hành nhưng lại mua bán rất dễ dàng dưới nhiều hình thức. Có trường hợp mua qua mạng, mua qua các đầu nậu, hoặc có thể mua bán ngay cả trước cổng trường…

Bản thân người viết cũng “tá hoả" khi 1 lần phát hiện cậu con trai (mới lớp 8) hút pod, khi tôi truy hỏi con mua (lấy) ở đâu? Cháu nói: “bạn N.T.L cho, bạn í có khoảng 20 điếu mang đến trường. Các bạn khác sẽ phải mua với giá từ 100.000 - 200.000 nghìn đồng. Nhưng con được cho vì là… bạn thân. Bạn ý còn rủ con cùng buôn vì loại này bạn nhập vào chỉ có 50.000 đồng”...

Quá bất ngờ với việc TLĐT len lỏi học đường, tôi đem câu chuyện này trao đổi với bố mẹ cháu N.T.L thì gia đình cũng “ngã ngửa” vì không biết L đã hút thuốc lá điện tử được 6 tháng, số thuốc đó cậu mua lại của người bạn trên mạng xã hội Facebook.

Theo lời “chỉ dẫn” của L, chúng tôi lên mạng “đóng vai” khách hỏi phương thức bán mua, giá cả thì được tư vấn rất cặn kẽ về các chủng loại, mùi vị. Giá cả cũng phù hợp, nếu mua buôn (số lượng lớn) giá chỉ 30.000- 40.000 đồng nhưng bán ra khoảng 100.000 - 200.000 đồng; nếu chơi loại xịn hơn giá giao động từ 200.000 - 1.000.00 đồng.

Cách thức giao hàng cũng đảm báo kín đảo có thể là nơi công cộng, công viên, quán cà phê… để tránh sự phát hiện của bố mẹ, thầy cô giáo. Chỉ cần nghe điện, đến nhận, giao hàng chứ không cần địa chỉ nhà hoặc nhà trường để tránh phát hiện.

Từ thành phố đến miền núi, không khó để bắt gặp các cô cậu khoác áo học trò tay cầm chiếc Pod rất “chất chơi”, sành điệu. Cứ thế, nhiều hậu quả đáng tiếc khi giới trẻ, học sinh dính vào cạm bẫy của thuốc lá điện tử đã xảy ra…

Thuốc lá điện tử (TLĐT) cùng với thuốc lá làm nóng (TLLN) là hai loại hình thuốc lá mới phổ biến nhất trên thị trường hiện nay, đã trải qua nhiều thế hệ cải tiến về hình dạng và kích thước, nhưng chủ yếu là nhỏ gọn, dễ mang theo khi di chuyển. Thuốc lá làm nóng (TLLN) bao gồm hai sản phẩm riêng biệt là: (1) điếu thuốc lá làm nóng làm từ sợi thuốc lá được đặc chế và được bọc trong ống giấy dưới dạng điếu thuốc lá và (2) thiết bị điện tử có pin sạc, là công cụ tạo nhiệt làm nóng điếu thuốc lá làm nóng thay thế cho việc đốt cháy thuốc lá để tạo sol khí có chứa nicotin (aerosol).

Thuốc lá điện tử hiện có hai loại là TLĐT hệ thống đóng và TLĐT hệ thống mở. Trong đó, TLĐT hệ thống đóng cũng gồm hai sản phẩm riêng biệt là: (1) dung dịch TLĐT có chứa nicotin và (2) thiết bị điện tử có pin sạc, là công cụ điện tử tạo nhiệt làm nóng dung dịch thay thế cho việc đốt cháy thuốc lá để để tạo sol khí có chứa nicotin (aerosol). TLĐT hệ thống mở cho phép người dùng bổ sung các chất khác vào dung dịch nicotin, sau khi được làm nóng sẽ tạo ra khói với mùi hương khác nhau tạo sự thích thú cho người dùng, từ đó nên gây ra những quan ngại về sức khoẻ khi không được kiểm soát. Ngoài ra, TLĐT cũng có loại dùng một lần có đầu chứa dung dịch TLĐT được tích hợp sẵn trong thiết bị điện tử. Khi dùng xong, cả thiết bị sẽ được bỏ đi không thể dùng lại được.

Nhìn chung, thuốc lá thế hệ mới có tác hại tương tự như thuốc lá thông thường, và sẽ rất nguy hiểm khi bị TLĐT hệ thống mở bị thêm vào các hóa chất có thành phần độc hại cho sức khở người dùng, đặc biệt là giới trẻ.

Tác hại trực tiếp đến hệ hô hấp, ảnh hưởng phổi, tim mạch, não bộ

Bác sĩ Nguyễn Đức Tài, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị cho hay: "Thực tế, thuốc lá điện tử có tác hại trực tiếp đến hệ hô hấp, ảnh hưởng phổi, tim mạch, não bộ con người như thuốc lá truyền thống. Ngoài ra, còn có thêm một số nguy cơ và tác hại khác nếu thứ thuốc lá này được phối trộn thêm các chất lạ, chất kích thích, ma túy...

Cụ thể, theo ông Tài, khi hít một lượng lớn khói từ thiết bị làm nóng dung dịch của thuốc lá điện tử, người dùng đặc biệt là lứa tuổi thanh thiếu niên có thể gây ho, ngộ độc, tăng nhịp tim, tăng huyết áp khiến cơ thể mất cân bằng dẫn đến bị sốc. Các chất hóa học, chất phụ gia có trong thuốc lá điện tử sẽ làm tổn thương phổi, gia tăng mức độ nghiêm trọng của các rối loạn hô hấp như hen suyễn và bệnh phổi. Ngoài ra, dụng cụ để làm nóng hóa chất của thuốc lá điện tử có thể gây nguy cơ phát nổ.

“Bản thân tôi tham gia nhiều chương trình truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá điện tử trong học sinh và từng trực tiếp gặp gỡ với các em hút thuốc lá điện tử, có em đã tới mức nghiện, không thể thiếu. Đáng buồn là đa phần các em đều chưa hiểu biết cặn kẽ về những nguy hại khi sử dụng thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc, bị đánh lừa bởi mùi hương từ các loại tinh dầu có trong đó. Đây là hồi chuông báo động đến các bậc phụ huynh, nhà trường và xã hội cần có thêm nhiều biện pháp ngăn chặn, loại bỏ thuốc lá điện tử khỏi trường học và cuộc sống”, ông Tài nói.