Thị trường ô tô Trung Quốc: Xe điện không phải tương lai mà là hiện tại

Zhang Youping - một người hưu trí ở Trung Quốc, đã mua một chiếc xe thể thao đa dụng cỡ nhỏ chạy hoàn toàn bằng điện từ BYD - nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc - tại một triển lãm ô tô với giá khoảng 20.000 USD vào tháng trước. Gia đình bà đã mua 3 chiếc ô tô chạy bằng khí đốt trong thập kỷ qua, nhưng gần đây, do lo ngại về giá xăng, bà quyết định sử dụng xe điện "để tiết kiệm tiền". Trước đó vài tháng, con trai của bà cũng đã mua một chiếc xe điện trị giá 10.000 USD của Leapmotor, một nhà sản xuất khác của Trung Quốc.

Trong năm nay, 1/4 tổng số ô tô mới mua ở Trung Quốc dự kiến là xe chạy hoàn toàn bằng điện hoặc xe plug-in hybrid (xe lai sạc điện). Theo một số ước tính, có hơn 300 công ty Trung Quốc đang sản xuất ô tô điện với mức giá sản phẩm dao động từ dưới 5.000 USD cho đến những mẫu cao cấp cạnh tranh với Tesla và các nhà sản xuất ô tô Đức. Hiện đã có khoảng 4 triệu trạm sạc được xây dựng trên khắp Trung Quốc, gấp đôi so với 1 năm trước và dự kiến sẽ tăng nhiều hơn nữa trong thời gian sắp tới.

Trong khi nhiều thị trường xe điện vẫn phụ thuộc nhiều vào trợ cấp và khuyến khích tài chính của chính phủ, Trung Quốc đã bước sang một giai đoạn mới: Người tiêu dùng đang cân nhắc lợi ích của xe điện so với xe chạy bằng khí đốt dựa trên tính năng và giá cả mà không cần xét nhiều đến sự hỗ trợ của nhà nước.

Lấy Mỹ làm ví dụ, năm nay quốc gia này đã vượt qua ngưỡng quan trọng: xe điện chiếm 5% doanh số bán ô tô mới. Trong khi đó, Trung Quốc vượt qua mốc này từ năm 2018.

Ngay cả các biện pháp khuyến khích mới của Mỹ cũng khiến người tiêu dùng đặt ra câu hỏi về mức độ hiệu quả của chúng. Tháng trước, việc Đạo luật Giảm lạm phát được thông qua đã khiến khoản ưu đãi thuế 7.500 USD khi mua xe điện mới không còn dễ tiếp cận như trước.

Theo New York Times, Trung Quốc đã mất hơn một thập kỷ để trợ cấp, đầu tư dài hạn và chi tiêu cho cơ sở hạ tầng nhằm tạo nền tảng cho thị trường xe điện. Tu Le - CEO của công ty tư vấn Sino Auto Insights, cho biết sự cạnh tranh gay gắt hiện đang thúc đẩy thị trường Trung Quốc chứ không phải trợ cấp của chính phủ.

Nhấn mạnh tham vọng của mình, Trung Quốc đặt ra mục tiêu 20% doanh số bán ô tô mới sẽ là xe điện vào năm 2025. Theo một số chuyên gia, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu đó trong năm nay, trước thời hạn 3 năm. Không chỉ là thị trường xe điện lớn nhất, Trung Quốc còn là một trong những thị trường tăng trưởng nhanh nhất với doanh số dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong năm nay lên khoảng 6 triệu xe - nhiều hơn phần còn lại của thế giới cộng lại.

Trong số 10 thương hiệu xe điện bán chạy nhất thế giới, một nửa là những nhà sản xuất đến từ Trung Quốc và được dẫn đầu bởi BYD. Công ty này chỉ kém Tesla về thị phần toàn cầu và đang bắt đầu xuất khẩu sản phẩm của mình ra nước ngoài. Và không chỉ doanh số bán xe hơi đang phát triển mạnh, các nhà sản xuất pin Trung Quốc và CATL và BYD còn là những người chơi lớn nhất trong ngành.

Nhu cầu mạnh mẽ đối với ô tô điện là một điểm sáng trong nền kinh tế Trung Quốc vốn đang phải đương đầu với thị trường bất động sản khủng hoảng và ảnh hưởng của đại dịch. Nằm trong kế hoạch kích thích kinh tế, Trung Quốc sẽ tiếp tục đổ tiền vào ô tô điện. Tháng trước, Bắc Kinh cho biết họ sẽ gia hạn miễn thuế cho các loại xe năng lượng mới đến năm 2023 với chi phí 14 tỷ USD thay vì để nó hết hạn vào năm nay như dự kiến.

Gou Chaobo - một nhân viên 27 tuổi tại một công ty xây dựng, người gần đây đã quyết định thay đổi chiếc sedan chạy bằng khí đốt của mình sang xe điện, cho biết các ưu đãi tài chính không ảnh hưởng đến quyết định mua xe điện của anh.

Tại Thành Đô - nơi anh sinh sống và làm việc, ô tô truyền thống đã bị hạn chế lưu thông trên đường vào một số ngày nhất định trong tuần để giúp giảm ùn tắc và ô nhiễm. Tuy nhiên, các loại xe điện được di chuyển tự do. Ngoài ra, chủ xe điện còn được đậu xe miễn phí trong hai giờ đầu tiên tại các bãi xe công cộng.

Gou cho biết chi phí vận hành một chiếc xe điện, theo tính toán của anh, chỉ bằng 1/10 so với ô tô chạy xăng. Khi chọn được một chiếc xe điện cụ thể, anh vẫn nhận được trợ cấp của chính phủ giúp giảm khoảng 2.000 USD so với giá niêm yết, tùy vào từng mẫu. Bên cạnh đó, Trung Quốc sẽ miễn thuế mua ô tô 10% đối với các loại xe "năng lượng mới", bao gồm các loại xe plug-in hybrid.

Gou nói rằng anh đang xem xét mua một chiếc sedan hạng trung của thương hiệu XPeng của Trung Quốc tại triển lãm ô tô Thành Đô. "Tôi quyết định chuyển sang xe điện vì năng lượng mới là tương lai", anh chia sẻ.

Theo New York Times, sự nghiêm túc của Trung Quốc trong việc phát triển xe điện được thể hiện khi họ "trải thảm đỏ" để Tesla xây dựng nhà máy sản xuất lớn ở Thượng Hải năm 2018. Động thái này được coi là một cách để buộc các nhà sản xuất trong nước phải cạnh tranh trực tiếp với công ty hàng đầu trong ngành.

Kể từ đó, thị trường xe điện tại Trung Quốc đã trở nên cạnh tranh hơn rất nhiều. Một thống kê cho thấy Khoảng 80% tổng số xe điện bán ra ở Trung Quốc trong năm nay là do các đơn vị trong nước sản xuất.

Nguồn: NYT, Bloomberg