Thế giới năm 2024 nợ Elon Musk một lời xin lỗi: Ông hoàng của những ‘cái nhất’, giàu nhất hành tinh, quyền lực nhất thế giới, người mở đường Sao Hỏa, kẻ tiên phong cấy chip não người

Tháng 9/2024, dự báo của công ty Informa Connect Academy về việc Elon Musk nhiều khả năng sẽ trở thành tỷ phú nghìn tỷ USD đầu tiên trên thế giới vào năm 2027 đã khiến nhiều chuyên gia chế giễu. Dự báo này được đưa ra dựa trên tỷ lệ gia tăng tài sản trung bình hằng năm của ông Musk là 109,88%.

Thế nhưng với tình hình thị trường xe điện ảm đạm cùng hàng loạt khó khăn mà Tesla phải đối mặt, nhiều người không tin Elon Musk sẽ kết thúc một năm 2024 tốt đẹp.

Tuy vậy Elon Musk lại làm cả thế giới ngạc nhiên một lần nữa sau những câu chuyện về xe điện, phóng tên lửa lên vũ trụ hay cấy chip vào con người.

Theo Bloomberg Billionaires Index, tài sản ròng của Elon Musk đã đạt mức cao nhất lịch sử là 500 tỷ USD trong phiên 17/12/2024, trở thành cá nhân sở hữu khối tài sản lớn nhất trong lịch sử. 

Mặc dù khối tài sản của CEO Tesla đã giảm còn khoảng 458 tỷ USD nhưng vẫn cao gần gấp đôi so với người xếp thứ 2 là ông chủ Amazon Jeff Bezos với 240 tỷ USD.

Thậm chí tờ Fortune đã bình chọn Elon Musk là doanh nhân quyền lực nhất thế giới năm 2024, đứng trên cả CEO Jensen Huang của Nvidia, CEO Satya Nadella của Microsoft hay CEO Tim Cook của Apple.

Vậy điều gì đã khiến CEO Elon Musk trỗi dậy mạnh mẽ và làm bất ngờ toàn bộ nhà đầu tư đến vậy? Câu trả lời đến từ canh bạc để đời cho cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 mang tên Donald Trump.

Nếu như Lã Bất Vi (292-235 TCN), tướng quốc nước Tần thời Chiến Quốc từng được sử sách ghi danh với câu nhận xét "Không buôn gì lãi bằng buôn vua" khi đưa Tần Thủy Hoàng lên ngôi để rồi thống nhất Trung Quốc sau đó, thì ở nước Mỹ cũng có Elon Musk.

Quay ngược lại giữa năm 2024, CEO Tesla dường như chỉ nhận tin không vui khi thị trường xe điện ảm đạm.

Tháng 6/2024, tờ Business Insider (BI) cho hay thị phần của Tesla giảm từ 59,8% năm 2023 xuống còn 51,2% tại Mỹ. Dù công ty vẫn là kẻ thống trị ở thị trường quê nhà nhưng các đối thủ đang dần chiếm thêm thị phần từ sự mất mát của Tesla.

Hyundai tăng 34%, Ford cũng tăng 48%. Và những con số này vẫn chưa là gì so với mức tăng 77% của Rivian hay 110% của Kia.

Trong nửa đầu năm, doanh số của Tesla tại Mỹ giảm 8%, còn ở châu Âu giảm 13%. 

Thị phần của Tesla ở phân khúc thuần điện tại châu Âu giảm từ mức 19,8% trong nửa đầu năm ngoái xuống còn 17,2% trong 6 tháng đầu năm nay. Tesla cũng là hãng xe có mức giảm nhiều thứ hai tại châu Âu, chỉ sau Volkswagen. 

Lý do đầu tiên của mức giảm mà Tesla đang phải chịu, là tăng trưởng không thể tiếp diễn mãi, đặc biệt khi dải sản phẩm vẫn hạn chế và đã cũ. Model 3 được nâng cấp vào 2023 nhưng đã được sản xuất từ 2017. Model Y cũng đã 5 năm tuổi, và Model S từ tận những năm đầu 2010.

Đó là chưa kể sự trỗi dậy của dòng lũ xe điện giá rẻ từ Trung Quốc và vô số những người chơi mới trên thị trường.

Thế nhưng mọi chuyện đã thay đổi 180 độ khi cổ phiếu Tesla bất ngờ tăng 85% trong năm nay, đưa tổng vốn hóa hãng xe điện này vượt mức 1,4 nghìn tỷ USD lần đầu tiên trong lịch sử.

Tất cả chỉ vì canh bạc để đời của Elon Musk khi đặt cược vận động hành lang cho ông Donald Trump trong cuộc chạy đua Tổng thống Mỹ năm 2024.

Sau khi ông Donald Trump chiến thắng cuộc bầu cử, hàng loạt tín hiệu tích cực xuất hiện với Elon Musk, làm thay đổi toàn bộ tình thế ảm đạm từ đầu năm 2024.

Các chuyên gia của Morgan Stanley nhận định cổ phiếu Tesla có triển vọng tăng mạnh nếu hãng này mở rộng ra ngoài lĩnh vực xe điện và CEO Elon Musk tiếp tục thể hiện tầm ảnh hưởng chính trị của mình.

Cụ thể, nhóm phân tích của Morgan Stanley dẫn đầu bởi chuyên gia Adam Jonas dự báo cổ phiếu Tesla có thể tăng lên 500 USD/cổ, tương đương mức tăng 50% so với phiên 12/11.

Phía Morgan nhận định 80% doanh thu của Tesla đến từ việc bán xe và không có nhiều tiếng nói trong mảng trí tuệ nhân tạo (AI), trung tâm dữ liệu, năng lượng tái tạo, robot...

Tuy nhiên nếu Tesla có thể triển khai thành công các sáng kiến của mình bên ngoài lĩnh vực xe điện cũng như Elon Musk tiếp tục tạo được vị thế chính trị thì tình hình sẽ đi theo chiều hướng tích cực hơn.

"Tesla là một hãng ô tô, nhưng chúng tôi cũng coi Tesla là một tập hợp của các lựa chọn", các nhà phân tích tại Morgan cho hay.

Theo đó một số lựa chọn chỉ có thể chờ đợi tương lai xa, trong khi một số khác có thể đem về lợi nhuận ngay hiện tại nếu Tesla muốn thực hiện.

Báo cáo của Morgan chỉ ra mảng năng lượng của Tesla từng ít được nhà đầu tư quan tâm thì hiện đang tăng trưởng mạnh mẽ. Năm ngoái, mảng lưu trữ năng lượng của Tesla đã tăng trưởng gấp đôi và dự kiến năm nay sẽ tiếp tục tăng 100%.

Thậm chí các chuyên gia đánh giá khả năng cao mảng kinh doanh năng lượng, lưu trữ năng lượng của Tesla cuối cùng sẽ đem về giá trị lớn hơn cả bán xe điện.

Ngoài ra, Morgan cho rằng tiềm năng của xe điện tự động là rất lớn, qua đó có thể giúp Tesla trở thành ông lớn trong mảng AI. Những đột phá trong lĩnh vực tự động hóa bất kể là ở xe điện hay hình thức nào khác đều có thể kết hợp những mảng như dữ liệu, robot, năng lượng, cơ sở hạ tầng...

"Chúng tôi tin rằng Tesla có khả năng hưởng lợi từ những mảng này trong tương lai", báo cáo phân tích của Morgan nêu rõ.

Một yếu tố quan trọng khiến Morgan đánh giá cao tiềm năng của Tesla là sức ảnh hưởng chính trị lớn chưa từng có của Elon Musk hiện nay.

Kể từ sau chiến thắng của Ứng cử viên Tổng thống Donald Trump, nhiều nhà đầu tư đang đặt cược rằng Elon Musk và các công ty của ông sẽ được hưởng lợi.

Đồng quan điểm, các chuyên gia phân tích cho rằng Elon Musk có thể tận dụng tầm ảnh hưởng chính trị để thúc đẩy các chính sách hỗ trợ xe điện, robot và năng lượng tái tạo, qua đó đẩy nhanh hành trình vươn ra khỏi mảng bán ô tô của Tesla.

Các nhà phân tích của Morgan thậm chí so sánh việc đưa lộ trình hướng đến sự độc lập về xe điện, công nghệ tự lái, robot và năng lượng tái tạo của Mỹ với các dự án nổi tiếng trong lịch sử như Dự án Manhattan (bom hạt nhân), Đạo luật Đường bộ Mỹ và Sứ mệnh Apollo (thám hiểm vũ trụ).

Thậm chí Elon Musk còn được so sánh với nhà ngoại giao huyền thoại Mỹ Henry Kissinger đã qua đời vào năm ngoái trong việc hàn gắn mối quan hệ Mỹ-Trung.

Sau khi được xác định sẽ làm người lãnh đạo “Bộ hiệu quả chính phủ Mỹ “ (DOGE), Elon Musk tiếp tục khuấy đảo thị trường khi tờ Fortune cho rằng vị tỷ phú này sẽ nhận được vô số lợi ích từ canh bạc để đời.

Cụ thể, lợi ích trực tiếp nhất là Elon Musk có thể đảm bảo được các hợp đồng với chính phủ cho SpaceX và Tesla với tổng giá trị ít nhất 15,4 tỷ USD trong vòng 10 năm tới.

Đồng quan điểm, tờ New York Times (NYT) cho hay các công ty của Elon Musk có liên quan rất nhiều đến các dự án công của chính phủ, từ phóng tên lửa, xây dựng vệ tinh cho đến cung cấp dịch vụ viễn thông trong không gian.

Xin được nhắc rằng Tesla đã thu về 1,79 tỷ USD từ việc bán tín chỉ carbon, tức là các hãng xe hơi không bán xe điện hoặc không bán không đủ số lượng xe điện sẽ phải mua tín chỉ từ Tesla để tuân theo quy định chính phủ.

Ngoài ra, tờ NYT cho biết Elon Musk hoàn toàn có thể thúc đẩy kế hoạch hỗ trợ 856 triệu USD của chính phủ cho SpaceX để xây dựng hệ thống Internet vệ tinh trên khắp nước Mỹ, vốn đã bị bác bỏ trước đây.

Ban đầu Bộ quốc phòng Mỹ không muốn phụ thuộc vào dịch vụ phóng tên lửa và Internet của Elon Musk nhưng mọi thứ sẽ thay đổi khi tỷ phú Tesla này có mối quan hệ chặt chẽ trong giới chính trị.

"Có nhiều mối quan hệ trong Nhà Trắng là một điều tốt cho cả Tesla lẫn SpaceX", chuyên gia Scott Amey của PGO, cơ quan điều phối các dự án hợp đồng liên bang, thừa nhận.

Thêm nữa, ông chủ SpaceX có thể sẽ thuyết phục Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) chuyển hướng từ tập trung thám hiểm mặt trăng sang sao hỏa, vốn là ước mơ từ lâu của Elon Musk.

Hiện NASA dự kiến chi đến 93 tỷ USD trong khoảng 2012-2025 để thám hiểm mặt trăng và SpaceX có được hợp đồng trị giá 4,4 tỷ USD cho 2 cuộc đổ bộ lên đây. Tuy nhiên Elon Musk vẫn muốn hướng đến sao hỏa như những gì mình từng tuyên bố trước đây.

Bên cạnh những lợi ích về kinh tế thì thứ quan trọng nhất mà Elon Musk còn muốn là sự an toàn trước các cơ quan chức năng cũng như hậu thuẫn của chính phủ trong các dự án của mình.

Hiện Elon Musk cùng các công ty của mình đang phải đối mặt với ít nhất 20 cuộc điều tra từ chính phủ. Trong đó quan trọng nhất là mảng xe điện tự lái khi nhiều vụ tai nạn đã xảy ra, khiến dịch vụ này của Tesla bị ảnh hưởng.

Tiếp đó, những kiện cáo về thương vụ mua lại Twitter cùng lùm xùm về khoản cổ phiếu thưởng tại Tesla cũng sẽ được giải tỏa nhờ canh bạc đúng người của Elon Musk trong mùa bầu cử năm nay.

Điều đáng ngạc nhiên là tất cả những lợi thế này của Elon Musk đến từ một nước đi có tính tầm nhìn từng bị cả thế giới chê cười: Mua Twitter-X với giá đắt hơn thực tế.

Ngay sau khi thương vụ 44 tỷ USD mua lại Twitter-X của Elon Musk kết thúc vào tháng 10/2022, chuyên gia Dan Ives của Wedbush Securities đã nhận định đây là một trong những vụ mua lại ngành công nghệ bị trả giá quá cao, đắt nhất trong lịch sử giao dịch trên Phố Wall.

Về lý thuyết, số tiền 13 tỷ USD mà Elon Musk vay để mua Twitter-X đã trở thành khoản cho vay tồi tệ nhất của các ngân hàng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đến thời điểm năm 2022.

Sau khi tiếp quản Twitter-X, hàng loạt nhãn hàng quảng cáo đã rút khỏi nền tảng này do lo ngại Elon Musk sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh của họ. Công ty cũng đã phải sa thải 80% nhân viên, dẫn đến tình trạng gián đoạn dịch vụ.

Các nhà đầu tư thậm chí đã giảm mức định giá nền tảng này xuống còn 9,4 tỷ USD, tức chỉ bằng 21% số tiền Elon Musk bỏ ra mua lại Twitter-X.

Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi nhanh chóng chỉ sau 2 năm khi tầm nhìn của Elon Musk dần thể hiện. Mọi sự cười chê đã bị dập tắt khi ông Donald Trump đắc cử, đem lại sức ảnh hưởng chính trị khó có thể định giá bằng tiền với Elon Musk cho nền tảng Twitter-X.

Giờ đây với vai trò là "Bộ trưởng Bộ hiệu quả chính phủ" (DOGE), Elon Musk có nhiệm vụ cắt giảm thâm hụt ngân sách và nhiều khả năng sẽ bắt đầu với chiến dịch tinh gọn bộ máy chính phủ.

Thậm chí chính ông Donald Trump đã từng gọi vị tỷ phú này là "siêu thiên tài" trong bài phát biểu chiến thắng tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Palm Beach hậu kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024.

Hóa ra, việc mua lại Twitter-X dù với giá cực kỳ đắt đỏ đến mức bị mọi người chê cười là "thỏa thuận tồi tệ nhất lịch sử" của Elon Musk lại đem lại nhiều lợi ích đáng kể cho ông chủ Tesla đúng như tính toán.

Việc Elon Musk nhắm đến lượng người dùng rộng rãi trên Twitter-X cũng như tầm ảnh hưởng của mạng xã hội này đến chính trường Mỹ đã giúp ông có cơ hội tiếp cận ông Donald Trump cũng như có ảnh hưởng đáng kể trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024.

Mặc dù Elon Musk đã chi ít nhất 119 triệu USD cho ủy ban hành động chính trị để ủng hộ chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump, thế nhưng tờ Business Insider (BI) cho rằng chính Twitter-X mới đóng vai trò lớn trong sự ủng hộ của ông chủ nhà Tesla.

Bản thân Elon Musk từ lâu đã là một người đăng bài nhiệt tình trên Twitter-X nhưng vị tỷ phú này đã tăng cường số lượng bài đăng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay.

Phân tích của The Economist cho thấy tỷ lệ bài đăng chính trị của Elon Musk trên Twitter-X đã tăng từ dưới 4% vào năm 2016 lên hơn 13% trong năm nay.

Kể từ khi ủng hộ ông Donald Trump, tỷ phú Elon Musk có lúc đã đăng hơn 100 lần vào một số ngày cho hơn 200 triệu người theo dõi của mình.

Một nghiên cứu do Đại học Công nghệ Queensland công bố trong tháng này cho thấy Elon Musk có thể đã điều chỉnh thuật toán của Twitter-X để tăng phạm vi tiếp cận của ông cũng như các tài khoản khác có khuynh hướng ủng hộ Đảng Cộng hòa.

Nhà đồng sáng lập Shmuel Chafets của Target Global đánh giá rằng Twitter-X đã trở thành một công cụ mạnh mẽ trong hệ sinh thái của Musk khi đóng vai trò "là nền tảng để quảng bá và gây ảnh hưởng, tương tự như cách Warren Buffett tận dụng cuộc họp cổ đông thường niên của Berkshire Hathaway và các lá thư gửi cổ đông của mình".

Theo BI, Twitter-X không chỉ đóng vai trò là loa phóng thanh chính trị cho Elon Musk mà còn là nguồn dữ liệu đào tạo sinh lợi cho dự án AI.

Xin được nhắc rằng dự án xAI của Elon Musk đã được định giá đến 50 tỷ USD chỉ sau 16 tháng ra mắt.

Mức định giá mới này có nghĩa là xAI đã vượt qua giá mua 44 tỷ USD của Twitter-X mà Elon Musk bỏ ra.

Dự án xAI đã huy động được 5 tỷ USD trong vòng gọi vốn mà tờ Wall Street Journal (WSJ) đưa tin là được Qatar Investment Authority và Sequoia Capital hỗ trợ.

Trên thực tế, Elon Musk đã ra mắt xAI vào tháng 7/2023 như một bàn đạp để tham gia vào cuộc đua AI sau thành công của OpenAI với ChatGPT. Điều trớ trêu là Elon Musk từng là nhà đồng sáng lập của OpenAI nhưng sau đó đã rời đi vì bất đồng quan điểm.

Startup xAI của Elon Musk được cho là đã thu hẹp khoảng cách đáng kể so với các đối thủ của mình bằng cách sử dụng nguồn dữ liệu người dùng trên Twitter-X để đào tạo các mô hình AI.

Không chỉ khiến cả thế giới bất ngờ về canh bạc để đời vực dậy Tesla và tính toán siêu thiên tài khi mua lại Twitter-X, Elon Musk còn khiến nhiều mảng kinh doanh phải run sợ.

Sau thành công từ cuộc cách mạng xe điện, giờ đây đến lượt ngành hàng không lao đao vì SpaceX.

Hãng tin Reuters cho biết Airbus đã thông báo cắt giảm hơn 2.000 việc làm tại mảng quốc phòng và hàng không vũ trụ, tương đương 5% tổng nhân sự toàn mảng kinh doanh lớn thứ 2 của hãng.

Nguyên nhân chính của vụ việc là do Elon Musk cùng công ty SpaceX của ông đang tạo nên một cuộc cách mạng toàn ngành, tương tự như những gì Tesla đã làm với ngành ô tô. Sức cạnh tranh ngày càng lớn của các tên lửa phóng vệ tinh giá rẻ có thể tái sử dụng của SpaceX đang khiến ngành hàng không vũ trụ Châu Âu đứng trước tình thế khó khăn hơn bao giờ hết.

Trước đó vào tháng 10/2024, Airbus đã cắt giảm 2.500 việc làm tại mảng này, tương đương 7% nhân sự sau khi thiệt hại 1,5 tỷ Euro vì dự án OneSat.

Sau khi chứng minh cả tàu Starship và tên lửa đẩy Super Heavy có thể phóng vào vũ trụ và bay về Trái Đất nguyên vẹn, SpaceX đang trên đà thực hiện mục tiêu khiến chi phí phóng tên lửa rẻ hơn ước tính 10 lần.

Theo Deutsche Bank, thị trường các vụ phóng tên lửa ước tính đạt doanh thu khoảng 8 tỷ USD vào năm 2022, sau đó dự kiến tăng lên 13 tỷ USD vào năm 2025.

Cho đến hiện tại, việc hạ chi phí phóng vệ tinh vào không gian của SpaceX khiến hãng đang ngày càng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số vụ phóng tên lửa vào vũ trụ.

Bởi vậy mặc dù Airbus tuyên bố không có sự sa thải bắt buộc nào nhưng dấu hiệu một cuộc cách mạng toàn ngành đang đến rất gần.

Xin được nhắc rằng Airbus chế tạo vệ tinh và máy bay vận tải, đồng thời nắm giữ cổ phần quan trọng trong các chương trình tên lửa, máy bay chiến đấu và phóng tàu vũ trụ của châu Âu. Việc thương hiệu này gặp thách thức sẽ không chỉ là vấn đề về công nghệ hay kinh doanh mà sẽ ảnh hưởng lan rộng đến cả mảng quốc phòng, nghiên cứu khoa học...

Theo Reuters, các nhà sản xuất vệ tinh Châu Âu thường tập trung vào phân khúc quỹ đạo địa tĩnh của trái đất, nhưng thị trường này lại bị ảnh hưởng nặng bởi các vệ tinh giá rẻ của Starlink, cũng thuộc Elon Musk.

Mặc dù Airbus đã triển khai dự án Bromo nhằm cạnh tranh với Starlink nhưng động thái này đã quá muộn và thể hiện khó khăn của ngành hàng không vũ trụ Châu Âu trước thách thức từ Elon Musk.

Sự đe dọa của Elon Musk thậm chí khiến Trung Quốc cũng ngồi không yên. 

Hãng tin CNBC cho hay Trung Quốc đang cố gắng cạnh tranh với Mỹ trong mảng dịch vụ vệ tinh mà cụ thể là SpaceX của Elon Musk.

Mạng lưới Starlink của SpaceX hiện có gần 7.000 vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo và phục vụ khoảng 5 triệu khách hàng tại hơn 100 quốc gia. Dịch vụ này nhằm mục đích cung cấp internet tốc độ cao cho khách hàng ở những vùng xa xôi và chưa được phục vụ đầy đủ.

Doanh nghiệp này của Elon Musk kỳ vọng sẽ mở rộng con số lên 42.000 vệ tinh và điều này khiến Trung Quốc không hài lòng.

Theo CNBC, Trung Quốc đang hướng tới quy mô tương tự và kỳ vọng sẽ phóng khoảng 38.000 vệ tinh thuộc 3 dự án Internet của mình vào quỹ đạo, bao gồm dự án Qianfan, Guo Wang và Honghu-3.

Thế rồi ở mảng cấy chip vào não người, Elon Musk tiếp tục chứng minh những lời hứa của mình không hề là viển vông. Dự án Neuralink của Elon Musk đang trong quá trình thử nghiệm thiết bị được thiết kế để hỗ trợ những người bị chấn thương tủy sống. Thiết bị này đã cho phép bệnh nhân được cấy ghép đầu tiên chơi điện tử, duyệt Internet, đăng bài trên mạng xã hội và di chuyển con trỏ trên máy tính.

Theo tỷ phú giàu nhất hành tinh, Neuralink đã thử nghiệm 2 ca cấy ghép thành công trong năm 2024.

Rõ ràng, thế giới năm 2024 nợ Elon Musk một lời xin lỗi khi đã nghi ngờ về tầm nhìn và khả năng của vị tỷ phú với những cái “nhất”, từ người đàn ông giàu nhất, doanh nhân quyền lực nhất, người mở đường Sao Hỏa cho đến kẻ tiên phong cấy chip não người.

*Nguồn: BI, NYT, Fortune, CNBC, Reuters