Thanh tra Chính Phủ: BacABank cho loạt công ty “họ” TH vay khi chưa đủ điều kiện

Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận về việc thực hiện đề án tái cơ cấu, xử lý nợ xấu ngân hàng giai đoạn 2013-2017. Ngoài Ngân hàng Nhà nước, Thanh tra Chính phủ làm việc với Ngân hàng TMCP Bắc Á (BacABank; HNX:BAB) và chỉ loạt vi phạm của các nhà băng này trong hoạt động cho vay khách hàng. Đặc biệt là hoạt động cấp tín dụng liên quan đến loạt công ty “họ” TH.

Loạt công ty "họ" TH cho vay khi chưa đáp ứng điều kiện

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ phát hiện nhà băng này cho loạt công ty "họ" TH cho vay khi chưa đáp ứng điều kiện, như Công ty CP Chuỗi thực phẩm TH, Công ty Thực phẩm sữa TH, Công ty CP Sữa TH, Công ty Phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An, Công ty Dược liệu TH.

BacABank thẩm định, phê duyệt cho vay khi khách hàng chưa đáp ứng điều kiện về khả năng tài chính để trả nợ và phương án dùng vốn khả thi; không có tài sản đảm bảo trong khi tài chính khách hàng khó khăn; chậm trả nợ lãi nhưng không chuyển nợ quá hạn. Nhà băng này đã cho vay khi khách hàng không đủ khả năng trả nợ, xác định kỳ hạn trả nợ không phù hợp, giải ngân dù dự án chưa đầy đủ hồ sơ pháp lý.

Theo báo cáo của BacABank, tại thời điểm 31/12/2017, nợ xấu chiếm tỷ lệ 0,62%, tương ứng 427,7 tỷ đồng, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 2,1%, tương ứng 1.030 tỷ đồng. Đến 30/06/2018, nợ xấu là 452 tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ 0,68%, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 1,54%, tương ứng 1.034 tỷ đồng.

Kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng của 11 khách hàng với tổng dư nợ tại thời điểm 31/08/2018 là 6.626 tỷ đồng, chiếm 11% tổng dư nợ của ngân hàng. Trong đó, có 01 khách hàng được cơ cấu giữ nguyên nợ nhóm 1 (Công ty CP Sông Lam Nghệ An) và 09 khách hàng nợ nhóm 1, kết quả:

Trong việc thẩm định điều kiện cho vay vốn: Khách hàng chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện về tính khả thi, hiệu quả của dự án khi phê duyệt cho vay; chưa đáp ứng điều kiện “có khả năng tài chính để trả nợ” theo quy định tại Điều 7 Quy chế cho vay kèm theo Quyết định 1627 và Thông tư 39 của NHNN (CTCP Thực phẩm sữa TH; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế; CTCP Sữa TH; CTCP Logistic SC; CTCP Dược liệu TH; CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế; Công ty TNHH Hùng Vương Huế). Trong đó, có một số khách hàng âm vốn chủ sở hữu như CTCP Sữa TH; CTCP chuỗi thực phẩm TH âm vốn CSH; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế âm VCSH; …

Khách hàng thuộc đối tượng hạn chế cho vay theo quy định của BacABank (Công ty TNHH Hùng Vương Huế); xác định thời hạn cho vay, phương thức trả nợ chưa phù hợp với tình hình dự án (CTCP Dược liệu TH); Cho vay thực hiện dự án theo hình thức cho vay từng lần, khó khăn trong việc theo dõi vốn có tham gia dự án (CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An).

Chưa quy định biện pháp đảm bảo tiền vay

Về tài sản đảm bảo: Quy định nội bộ của BacABank chưa quy định biện pháp đảm bảo tiền vay, thẩm định tài sản bảo đảm tiền vay đối với trường hợp cho vay không có tài sản đảm bảo và quy định nội bộ chưa gửi báo cáo NHNN theo Điều 22 Thông tư 39 của NHNN. Bac A Bank phê duyệt cho vay không có tài sản đảm bảo đối với một số khoản vay trong khi tình hình của khách hàng khó khăn, kết quả kinh doanh lỗ (CTCP chuỗi thực phẩm TH; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế; CTCP Sữa TH; CTCP chuỗi cung ứng quốc tế; CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An).

Tài sản đảm bảo chưa đăng ký giao dịch đảm bảo theo quy định (CTCP Thực phẩm sữa TH; CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế); Tài sản đảm bảo là khoản phải thu nhưng tại một số thời điểm dư nợ phải thu thấp hơn dư nợ vay (CTCP Thực phẩm sửa TH); Tài sản đảm bảo là quyền đòi nợ nhưng tình hình tài chính của bên có nghĩa vụ thanh toán khó khăn, kết quả kinh doanh lỗ, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ (CTCP chuỗi cung ứng quốc tế, CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An).

Về phân loại nợ: Trong quá trình vay vốn có một số kỳ trả nợ, khách hàng chậm trả nợ gốc, lãi theo hợp đồng tín dụng, nhưng ngân hàng không kịp thời chuyển nợ quá hạn theo quy định tại Điều 18, Điều 20 Thông tư số 39 (CTCP thực phẩn sửa TH; CTCP chuỗi thực phẩm TH; CTCP sửa TH; CTCP chuỗi cung ứng quốc tế: CTCP Logistic SC; CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế). Theo Điều 10 Thông tư 02 của NHNN, các khách hàng chậm trả nợ nêu trên phải chuyển nhóm nợ khi quá hạn. Tuy nhiên, tài thời điểm 31/08/2018 và liên tục các kỳ trả nợ tiếp theo (tháng 9, 10, 11/2018), BacABank báo cáo các khách hàng thự hiện trả nợ gốc, lãi đúng hạn.

Cơ cấu nợ khi khách hàng không có phương án trả nợ mới khả thi, phù hợp với điều kiện sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo quy định tại Khoản 11 Điều 1 Thông tư 09/2014/TT-NHNN ngày 18/3/2014 của NHNN (CTCP Sông Lam Nghệ An). Tại thời điểm thanh tra (31/08/2018), Bac A Bank phân loại nợ nhóm 1. Theo quy định tại khoản 1 Điều 10 Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của NHNN phải chuyển sang nợ nhóm 3. Sau khi kết thúc thanh tra trực tiếp, BacABank báo cáo đã khắc phục chuyển nhóm nợ đối với CTCP Sông Lam Nghệ An sang nợ nhóm 3 từ thời điểm 29/11/2018 và trích lập dự phòng, thoái lãi dự thu theo quy định (Công văn số 55/2018/BacABank-TTKD ngày 07/12/2018).

Trong việc giải ngân: Chứng từ sử dụng vốn vay chưa phù hợp (CTCP chuỗi thực phẩm TH); giải ngân thanh toán tiền mua hàng nhưng hàng tồn kho không thể hiện trên BCTC (CTCP chuỗi cung ứng quốc tế); giải ngân khi dự án chưa đủ hồ sơ pháp lý theo quy định, chưa được cấp Giấy phép xây dựng (CTCP Dược liệu TH).

Theo báo cáo của NHNN, đến thời điểm 10/10/2021 có 05/11 khách hàng đã tất toán; 01 khách hàng bán nợ VAMC (Công ty TNHH Hùng Vương Huế); 04 khách hàng còn dư nợ: CTCP Sông Lam Nghệ An, dư nợ 247 tỷ đồng, nợ nhóm 5; CTCP Dược liệu TH, dư nợ: 85 tỷ đồng, nợ nhóm 1; CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An, dư nợ: 217 tỷ đồng, nợ nhóm 1; CTCP Thực phẩm sửa TH, dư nợ: 91 tỷ đồng, nợ nhóm 1; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế, dự nợ: 175 tỷ đồng, nợ nhóm 1.

Ngoài BacABank, nhiều ngân hàng khác cũng bị nêu tên trong Kết luận về việc thực hiện đề án tái cơ cấu, xử lý nợ xấu ngân hàng giai đoạn 2013-2017 của Thanh tra Chính Phủ liên quan đến khuyết điểm, vi phạm trong việc cấp tín dụng, như Sacombank, VietABank,….

Với các kết luận trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước xử lý theo thẩm quyền đối với các khuyết điểm, vi phạm trong việc cấp tín dụng của các ngân hàng nêu trên.