Tại hội thảo chuyên sâu về Xu hướng Toàn cầu và Giải pháp cho Việt Nam, ông Matt Crow, Head of Regional Expansion của Tether, nhà phát hành stablecoin lớn nhất thế giới, đã chỉ ra tiềm năng của USDT trong việc cách mạng hóa dòng tiền này, đồng thời đề xuất các ứng dụng cụ thể cho thị trường Việt Nam.
Bức tranh của thanh toán truyền thống
Mặc dù đóng vai trò là xương sống của thương mại toàn cầu, hệ thống thanh toán xuyên biên giới truyền thống đang bộc lộ nhiều điểm yếu gây tốn kém và kém hiệu quả. Theo ông Matt Crow, các giao dịch thanh toán xuyên biên giới truyền thống thường mất từ 2 đến 5 ngày làm việc để hoàn tất việc thanh toán.
Tổng chi phí cho mỗi giao dịch có thể dao động khoảng 2% đến 8% tùy thuộc vào kênh. Thậm chí khi sử dụng ngân hàng (SWIFT) có thể phát sinh phí từ 10–50 USD, cùng với phí chuyển đổi ngoại tệ (FX) từ 1–3%. Các Nhà cung cấp dịch vụ chuyển tiền (MTOs) tính phí 5–25 USD, nhưng phí FX có thể lên tới 3–6%. Bên cạnh đó, việc thiếu minh bạch đi kèm với rủi ro giao dịch là một vấn đề đáng kể.
Riêng tại Việt Nam, đối với các giao dịch thương mại quốc tế thanh toán bằng USD, các doanh nghiệp Việt Nam đối mặt với khó khăn trong việc mở tài khoản USD do kiểm soát vốn và tình trạng khan hiếm USD. Nhiều nhà nhập khẩu buộc phải thanh toán bằng nội tệ thông qua các trung gian offshore (như Hồng Kông, Singapore, Dubai), dẫn đến chi phí cao (nhà nhập khẩu chịu thêm 5%–8% chi phí) và thời gian xử lý chậm (2–5 ngày làm việc) do phí chênh lệch tỷ giá và hoa hồng ẩn.
Stablecoin, cú hích cho thanh toán xuyên biên giới hiện đại
Ông Matt Crow cho rằng, sự xuất hiện của thanh toán xuyên biên giới hiện đại được thúc đẩy bởi nhu cầu giải quyết những điểm yếu về tốc độ, chi phí và sự phức tạp của hệ thống cũ. USDT, stablecoin lớn nhất và được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới do Tether phát hành, đã trở thành công cụ tài chính cho hàng triệu người.
Nhờ vào bản chất công nghệ của mình, USDT cho phép các công ty xây dựng giải pháp riêng, dẫn đến sự lan tỏa mạnh mẽ tại các thị trường mới nổi. Hiện tại, USDT không chỉ giới hạn trong giao dịch mà còn được ứng dụng rộng rãi trong kiều hối, tài trợ thương mại, thanh toán lương và thương mại bán lẻ.
Việt Nam, với hơn 16 tỷ USD kiều hối nhận được mỗi năm (nằm trong Top 10 thế giới) và thặng dư thương mại hàng hóa đạt 24,77 tỷ USD trong năm 2024, có vị thế đặc biệt thuận lợi để tận dụng các ứng dụng của stablecoin.
Theo đánh giá, thanh toán bằng stablecoin mang lại sự cải thiện đáng kể về hiệu quả và chi phí so với dòng chảy truyền thống. Đó là thời gian thanh toán qua stablecoin chỉ dưới 1 ngày, rút ngắn đáng kể so với mức 2–5 ngày làm việc của hệ thống truyền thống.
Chi phí giao dịch cực thấp, nếu mô hình thanh toán qua Stablecoin (Scan-to-Pay), chi phí Network Fee chỉ từ 0–0,10 USD (trên các blockchain phí thấp như Tron, TON). Phí chuyển đổi FX/Swap rất thấp, khoảng 0,2% – 0,5%. Phí nền tảng (Platform Fee) chỉ từ 0% – 0,3%. Đặc biệt, tỷ giá hối đoái thường được giữ sát tỷ giá thị trường (thường 0%).
Dòng chảy kiều hối Stablecoin đi trực tiếp từ người gửi đến người nhận thông qua Tổ chức Tài sản số được cấp phép/Trung gian thanh toán, sau đó chuyển vào Tài khoản Ngân hàng nội địa/Ví điện tử được cấp phép của người nhận.
Đối với khách du lịch và thương mại bán lẻ rất có lợi, khi hình thức thanh toán này giảm tổng chi phí chi tiêu bằng USD cho khách du lịch từ 4% – 10% theo phương thức truyền thống (rút ATM, thẻ tín dụng, đổi ngoại tệ) xuống mức chi phí thấp hơn nhiều.
Tuy nhiên, việc sử dụng Stablecoin VND (hoặc bất kỳ giải pháp Stablecoin nào) yêu cầu cả hai bên (người gửi và người nhận, hoặc nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu) phải hoàn tất quy trình Xác minh Doanh nghiệp (KYB) thông qua nhà cung cấp dịch vụ tài sản số (VASP) được cấp phép.
Ngoài ra, sự thành công còn phụ thuộc vào việc thiết lập một mạng lưới các nhà cung cấp dịch vụ tài sản số và sự tích hợp giữa các tổ chức tài chính phi ngân hàng với ngân hàng truyền thống để xử lý quy đổi và giải ngân VND.
Việt Nam có sử dụng được hình thức thanh toán này?
Theo ông Matt Crow, Việt Nam có thể áp dụng các mô hình thanh toán dựa trên stablecoin cho hai lĩnh vực trọng điểm Thương mại (B2B) và Du lịch/Kiều hối (C2C).
Tuy nhiên, để vượt qua rào cản thanh toán USD và tối ưu hóa chi phí 5%–8% mà nhà nhập khẩu đang phải gánh chịu, Tether đề xuất một cơ chế sử dụng Stablecoin VND (sử dụng stablecoin làm tài sản thế chấp).
Theo đó, cả hai bên (nhà nhập khẩu và nhà xuất khẩu) hoàn tất KYB thông qua VASP được cấp phép. Nhà nhập khẩu thanh toán bằng stablecoin (ví dụ: USDT) từ ví hoặc sàn giao dịch của mình.
Sau đó, Stablecoin được chuyển đến VASP được cấp phép. VASP phát hành Thư tín dụng dự phòng (SBLC) định danh bằng USD cho nhà xuất khẩu. USD/VND được giải ngân cho nhà xuất khẩu sau khi hoàn tất hợp đồng. Điều này giúp nhà xuất khẩu nhận được chứng từ thanh toán hợp lệ để khai hải quan và hoàn thuế.
Đối với giải pháp Scan-to-Pay thanh toán cho khách du lịch, qua mã QR sử dụng stablecoin được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể chi phí chi tiêu của khách quốc tế (vốn đang chịu tổng chi phí từ 4% – 10% theo phương thức truyền thống).
Quy trình hoạt động như sau: Khách du lịch quét mã QR tại cửa hàng và chọn tùy chọn chuyển stablecoin (ví dụ: USDT); Nhà cung cấp dịch vụ tài sản số được cấp phép (NBFI) sẽ xử lý việc quy đổi stablecoin thành VND; VND được chuyển ngay lập tức vào tài khoản ngân hàng của cửa hàng.
Mô hình này cho phép mở rộng hệ thống QR Code hiện tại, kết nối không chỉ với ngân hàng mà còn với các tổ chức tài chính phi ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng tiền kiều hối và chi tiêu du lịch.
.png "Một hệ thống thanh toán xuyên biên giới mới xuất hiện, có sự tham gia của thành viên BRICS và hàng chục quốc gia, nhưng không nhằm phi đô la hoá")
.png "Quyết phi đô la hoá, tân binh BRICS hiến ‘diệu kế’: Bắt tay loạt quốc gia mở hệ thống thanh toán xuyên biên giới, kỳ vọng thành đối thủ SWIFT")
.jpg "Cuộc cách mạng của nước đóng chai xa xỉ: Chuyên phục vụ giới tinh hoa, 1 lon đơn giản giá gần 50 nghìn đồng")
