Thành phố thơ mộng tại châu Á được ví như ‘thánh địa’ cho nhân tài công nghệ, là quê hương của nhiều startup tỷ USD

Hơn hai thập kỷ trước, Jack Ma đã khởi nghiệp Alibaba từ một căn hộ nhỏ tại Hàng Châu, khởi đầu cho hành trình biến quê hương ông từ một thành phố thơ mộng trở thành trung tâm công nghệ.

Ngày nay, Hàng Châu đã trở thành một trung tâm AI nằm ở vị trí trọng tâm trong tham vọng công nghệ toàn cầu của Trung Quốc. Cột mốc đột phá diễn ra đầu năm nay, khi công ty địa phương DeepSeek gây chấn động thế giới với một mô hình AI có thể sánh ngang các sản phẩm Mỹ nhưng chi phí thấp hơn nhiều.

“Cả Hàng Châu như phát cuồng”, Zhao Ji, một doanh nhân 41 tuổi đang khởi nghiệp AI từ căn hộ của mình tại thành phố chia sẻ.

Sự nổi tiếng của DeepSeek không phải tình cờ. Là thủ phủ của tỉnh Chiết Giang phía Đông, Hàng Châu có khoảng 13 triệu dân, đã dành hàng thập kỷ để nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp. Chính sách chính phủ hỗ trợ, sự hiện diện của các trường đại học nghiên cứu, các tập đoàn công nghệ lớn như Alibaba, NetEase và chi phí sinh hoạt thấp hơn so với Bắc Kinh hay Thượng Hải đã biến Hàng Châu thành “thánh địa” cho nhân tài công nghệ.

Zhao Ji, từng là giám đốc marketing của Alibaba trong ba năm, chuyển từ Bắc Kinh về Hàng Châu năm 2018. Giờ đây, ông nằm trong số đông đảo cựu nhân viên Alibaba muốn tạo dấu ấn trong lĩnh vực AI.

Khởi nghiệp trong lòng “thủ phủ công nghệ”

Trong căn hộ hai tầng gần trụ sở Alibaba, Zhao và hai cộng sự đang phát triển một AI agent giúp doanh nghiệp tạo video, âm thanh, với khả năng sao chép giọng nói và hình ảnh người dùng. Startup của ông, AlphaFin, được thành lập năm ngoái.

Tháng 10 năm ngoái, Zhao được mời thuyết trình về AI tại một hội chợ do chính quyền Hàng Châu tổ chức. Sau bài thuyết trình, nhiều quan chức địa phương chủ động kết nối WeChat và mời ông tới thăm các quận của họ – dù khi đó Zhao chưa có sản phẩm hoạt động thực sự.

“Họ thực sự coi trọng công nghệ và đổi mới”, Zhao nói.

Hàng Châu, nổi tiếng với Tây Hồ thơ mộng – nguồn cảm hứng của thi nhân và họa sĩ qua nhiều thế kỷ – từ lâu đã là trung tâm thương mại, phát triển xa cách trung tâm chính trị của Trung Quốc. Các xưởng gia đình ở Chiết Giang là những đơn vị tư nhân đầu tiên xuất hiện từ thập niên 1980. Sau đó, Alibaba đã khoác lên Hàng Châu một diện mạo công nghệ hiện đại.

Lấy cảm hứng từ Silicon Valley, chính quyền Hàng Châu xây dựng “hành lang đổi mới” ở phía tây thành phố, gần khuôn viên Alibaba, nơi các startup phát triển mô hình AI, robot, giao diện não – máy tính và phần mềm hỗ trợ AI. Hàng Châu cũng nổi tiếng với “Sáu con rồng nhỏ”, nhóm sáu công ty công nghệ hàng đầu về AI tại địa phương, trong đó có DeepSeek.

Đầu năm nay, Hàng Châu phê duyệt hai quỹ tập trung vào đổi mới với tổng trị giá hơn 28 tỷ USD. Tỉnh Chiết Giang hiện đứng đầu Trung Quốc về đầu tư khoa học và công nghệ, vượt 12 tỷ USD trong năm 2024.

Alibaba ngoài việc phát triển chip và mô hình AI riêng, cũng rót vốn mạnh cho các startup AI, với kế hoạch đầu tư hơn 52 tỷ USD vào AI và hạ tầng điện toán đám mây trong ba năm tới.

Hệ sinh thái AI bùng nổ

Vợ chồng Wei Dabao và Wu Xiaobao, chủ một hiệu sách gần trụ sở Alibaba, đã tận mắt chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng của khu vực. Từ chỗ chỉ toàn công trường khi họ khai trương cửa hàng năm năm trước, nay nơi đây đã trở thành khu vực với những tòa nhà hiện đại.

Wei cho biết, nhờ có Alibaba, Hàng Châu trở thành nơi hội tụ nhân tài công nghệ: “Hầu hết mọi người trong thành phố đều từng làm việc cho Alibaba hoặc quen biết ai đó từng làm”.

Ngoại ô phía Bắc có Lương Chử đã trở thành “ngôi làng AI” nổi tiếng ở Trung Quốc, với các sự kiện kết nối nhà sáng lập và người khởi nghiệp. Tại Demo Day hàng tháng, các doanh nhân AI trình bày ý tưởng trong sân vườn rợp bóng cây. Còn tại các buổi họp mặt hàng tuần gọi là Crazy Thursday, lập trình viên độc lập ngồi cạnh nhau làm việc tại quán cà phê địa phương.

Trường Đại học Chiết Giang cũng là điểm sáng. Đây là nơi đào tạo nhiều doanh nhân, bao gồm Liang Wenfeng – nhà sáng lập DeepSeek. Những năm 2000, trường đã định hướng trở thành “Stanford của Trung Quốc”, và theo một số chuyên gia, trường đã tiến nhanh hơn dự kiến. Năm 2017, trường cùng chính quyền tỉnh và Alibaba lập phòng thí nghiệm AI. Cũng trong năm đó, giáo sư kỹ thuật Zhu Qiuguo thành lập Deep Robotics, một trong “Sáu con rồng nhỏ” của Hàng Châu.

Ngoài ra, Đại học Tây Hồ – một cơ sở nghiên cứu mới, kết hợp vốn tư nhân và nhà nước – cũng đang thu hút nhiều giáo sư gốc Hoa từ Mỹ trở về.

Thách thức và cơ hội

Dù vậy, các trường đại học nghiên cứu của Trung Quốc vẫn còn khoảng cách so với Mỹ về sáng chế. Trong số 10 cơ sở hàng đầu thế giới về số lượng bằng sáng chế quốc tế, có tới 9 thuộc về Mỹ, trong khi trường Trung Quốc xếp cao nhất chỉ đứng thứ 29.

Các chuyên gia cũng cảnh báo nỗ lực thúc đẩy ngành chiến lược tại Trung Quốc đôi khi đem lại kết quả trái chiều, do phân bổ nguồn lực sai lệch hoặc sự can thiệp chính trị quá mức. Những vết sẹo từ cuộc chỉnh đốn các tập đoàn công nghệ Trung Quốc bắt đầu từ năm 2020 vẫn còn mới.

Tuy nhiên, hiện vẫn có rất nhiều người háo hức nắm bắt làn sóng AI. Ngoài Hàng Châu, các trung tâm khác như Bắc Kinh, Thượng Hải và Thâm Quyến (quê hương của Tencent và Huawei) cũng đang nổi lên mạnh mẽ.

Liu Pei, một doanh nhân nữ, đã nghe về “hệ sinh thái AI” Hàng Châu và chuyển từ Bắc Kinh tới đây vào tháng 5 để thành lập startup White Whale Lab trong lĩnh vực truyền thông AI.

“Khi bạn đến Hàng Châu, những người bạn gặp khiến bạn thấy rất vui”, cô nói. “Họ thực sự khao khát nắm bắt cơ hội AI”.

Theo: WSJ