Sốc vì bị Mỹ áp thuế gần 40%, trung tâm tinh luyện vàng lớn nhất thế giới ‘kêu oan’ vì Washington tính cả vàng vào cán cân thương mại

Mỹ áp thuế 39% đối với Thụy Sĩ vì mức thâm hụt thương mại 48 tỷ USD. Tổng thống Donald Trump cáo buộc doanh nghiệp Thụy Sĩ “lợi dụng” thị trường Mỹ mà chính quyền Bern không giải quyết vấn đề nên áp mức thuế cao hơn nhiều so với mức 15% dành cho EU.

Đây là mức thuế cao nhất áp cho một nền kinh tế phát triển. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Thụy Sĩ, chiếm khoảng 18% tổng kim ngạch. Mức thuế mới, có hiệu lực từ ngày 7/8, sẽ đánh mạnh vào hàng xa xỉ như đồng hồ, mỹ phẩm, thiết bị chính xác và sô cô la.

Vàng Thụy Sĩ - tâm điểm của vấn đề

Vàng, bạc và dược phẩm hiện được ông Trump miễn thuế. Tuy nhiên, ngành tinh luyện vàng của Thụy Sĩ đã khiến số liệu thương mại bị “méo mó”. Washington tính cả hàng chục tỷ USD vàng đi qua Thụy Sĩ mỗi năm vào cân đối thương mại.

Mỗi năm, Thụy Sĩ nhập hơn 2.000 tấn vàng, phần lớn từ các ngân hàng ở London và New York, rồi tái xuất. Mặc dù là trung tâm tinh luyện vàng lớn nhất thế giới, ngành vàng của Thụy Sĩ lại rất nhỏ. Nước này chỉ có 5 cơ sở tinh luyện vàng lớn sử dụng khoảng 1.500 lao động.

Giá trị giao dịch rất lớn nhưng lợi nhuận biên thấp bởi doanh nghiệp chỉ thu phí gia công. Nhu cầu vàng toàn cầu tăng gần đây càng làm lưu lượng vàng qua Thụy Sĩ tăng, khiến dữ liệu thương mại bị bóp méo hơn nữa.

Theo Adrian Prettejohn (Capital Economics), Thụy Sĩ nhiều năm qua thậm chí thâm hụt vàng với Mỹ, nên vàng không phải yếu tố chính tạo thặng dư.

Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ (SNB) cho rằng nên loại vàng khỏi tính toán thuế quan, vì giá trị chủ yếu nằm ở bản thân kim loại, không phải từ lao động hay sản xuất tại Thụy Sĩ.

Mặc dù tổng giá trị giao dịch vàng của Thụy Sĩ sang Mỹ lên tới hơn 36 tỷ USD trong quý 1/2025, nhưng ngành này chỉ thu được lợi nhuận vài trăm triệu USD mỗi năm. Phần thâm hụt thương mại còn lại chủ yếu đến từ xuất khẩu dược phẩm, đồng hồ và hàng hóa cơ khí chính xác.

Giáo sư Simon Evenett (IMD) nhận định: “Vàng không thực sự được sản xuất ở Thụy Sĩ, chỉ là tinh luyện”.

Bất chấp lời kêu gọi không đưa vàng vào dữ liệu cán cân thương mại, Washington vẫn chưa có ý định thay đổi cách tính.

Doanh nghiệp Thụy Sĩ lo ngại

Các ngành sản xuất không phải vàng lo sẽ chịu thiệt lớn. Hiệp hội Kinh tế Economiesuisse kêu gọi chính phủ tiếp tục đàm phán nhằm hạ thuế và cảnh báo tác động tiêu cực của thuế quan tới tăng trưởng.

Kinh tế gia Hans Gersbach (KOF) ước tính GDP Thụy Sĩ có thể giảm 0,3–0,6% trong năm nếu mức thuế trên được duy trì. Hàng hóa Thụy Sĩ sẽ kém cạnh tranh hơn so với EU và Anh vốn chỉ chịu thuế 10–15%.

Hội đồng Liên bang Thụy Sĩ đã họp khẩn sau khi chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Keller-Sutter không đạt được kết quả như kỳ vọng. Chính phủ chưa tính tới biện pháp trả đũa, thay vào đó sẽ hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu và tiếp tục đối thoại với Mỹ.

Vàng được miễn thuế nên các nhà tinh luyện Thụy Sĩ vẫn hoạt động bình thường. Trớ trêu thay, mức thuế 39% có thể kích cầu vàng như tài sản trú ẩn trong bối cảnh căng thẳng thương mại. Tuy vậy, chi phí vận chuyển, bảo hiểm trong giao dịch vàng có thể tăng hơn nữa vì căng thẳng thương mại, khiến lợi nhuận của các cơ sở tinh luyện vàng bị bào mòn.

Tham khảo: DW