Quốc gia Đông Nam Á sắp đi vào 'vết xe đổ' của Trung Quốc: Rủi ro khủng hoảng vỡ nợ bùng lên ở các doanh nghiệp 'quá lớn để sụp đổ'

Đường cao tốc thu phí chạy xuyên Java dài 1.167 km, uốn lượn quanh hòn đảo chính của Indonesia, là một phần trong nỗ lực triển khai các cơ sở hạ tầng dưới thời Tổng thống Joko Widodo.

Tuy nhiên, đối với những chuyên gia theo dõi thị trường nợ của quốc gia này, dự án đường cao tốc trên và những khoản đầu tư tương tự khác cũng là một minh chứng cho sức chi tiêu mạnh của các nhà xây dựng, phát triển lớn nhất Indonesia trong thập kỷ qua. Nhiều trong số đó đang phải đối mặt với những khoản nợ sắp đến hạn thanh toán. 

4 công ty xây dựng lớn nhất Indonesia đã chứng kiến tổng số nợ tăng hơn 12 lần lên khoảng 130 nghìn tỷ rupiah (8,6 tỷ USD) kể từ năm 2014. Dù đã tái cơ cấu khoản vay ngân hàng trị giá 29 nghìn tỷ rupiah vào năm 2021, Waskita Karya - công ty xây dựng đường cao tốc xuyên Java, vẫn kêu gọi Jakarta rót thêm vốt. Các công ty phát triển tư nhân cũng chứng kiến nghĩa vụ nợ ngày càng tăng, trong bối cảnh lãi suất lên cao và nhu cầu sụt giảm. 

Những khó khăn này khiến một số nhà phân tích và nhà đầu tư “liên tưởng” đến các vụ vỡ nợ lớn ở Trung Quốc và Hàn Quốc vào năm ngoái, chủ yếu xảy ra ở các nhà phát triển bất động sản. Dù có sự khác biệt đáng kể, nhưng một số người vẫn cảnh báo rằng sớm muộn tình trạng căng thẳng này sẽ lan rộng sang cả các doanh nghiệp khác ở Indonesia. 

John Teja - chủ tịch của PT Ciptadana Sekuritas Asia, cho biết: “Tổng các khoản nợ của những công ty xây dựng ở Indonesia tương tự như những gì đã xảy ra ở các quốc gia khác, ví dụ như lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc. Chính phủ cần làm gì đó trong năm nay, nếu không vấn đề có thể lan sang các lĩnh vực khác, ảnh hưởng đến cả các nhà cung cấp.” 

Có khả năng, một cuộc khủng hoảng nợ sắp “tìm đến” Waskita Karya. Công ty này có 2,3 nghìn tỷ rupiah trái phiếu địa phương đáo hạn vào cuối tháng này và 2,4 nghìn tỷ rupiah đáo hạn vào tháng 5/2024, theo dữ liệu được Bloomberg tổng hợp. 

Khi được hỏi về tình hình nợ nần chồng chất của công ty, chủ tịch Destiawan Soewardjono nói rằng: “Tôi đang tìm nguồn vốn dài hạn từ nước ngoài, để chúng tôi có thêm thời gian và không gian sắp xếp lại khả năng tài chính của mình.” 

Về khoản trái phiếu đáo hạn trong năm nay, ông Soewardjono cho biết công ty sẽ “nỗ lực hết sức để giải quyết các nghĩa vụ nợ và tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ và cổ đông liên quan.” 

Waskita Karya đang tìm cách tiếp tục thực hiện đợt phát hành trái phiếu 3 nghìn tỷ rupiah cho chính phủ đã bị trì hoãn vào giữa năm nay. Ngoài ra, họ cũng dự định xem xét thoả thuận tái cơ câu với các bên cho vay và tham gia vào quan hệ đối tác chiến lược với các tài sản là đường cao tốc để tăng thanh khoản và giảm nợ. 

Waskita Karya phần lớn thuộc sở hữu của chính phủ, thường cạnh tranh với một số doanh nghiệp khác do nhà nước hậu thuẫn để giành được các hợp đồng xây dựng dự án công và thường thầu các dự án cơ sở hạ tầng như đập và đường sắt trị giá hàng nghìn tỷ rupiah. Trong bối cảnh nhu cầu vốn lưu động rất cao, thì Waskita Karya và các doanh nghiệp khác phải chật vật để cân bằng giữa các khoản thanh toán cho nhà thầu phụ và các khoản giải ngân của chính phủ. 

Năm 2021, công ty này đã tái cơ cấu các khoản vay trị giá 29 nghìn tỷ rupiah, chủ yếu là với các bên cho vay thuộc sở hữu nhà nước. Năm sau, đơn vị PT Waskita Beton Precast - có khoản nợ hàng nghìn tỷ rupiah, thực hiện đợt tái cấu trúc nợ khác. 

Các khoản nợ dài hạn của Waskita Karya đạt mức cao nhất lịch sử là 62 nghìn tỷ rupiah vào cuối quý tài chính thứ 3 và các khoản chi phí tài chính (bao gồm lãi trái phiếu và lãi vay) cao hơn gấp 3 lần lợi nhuận gộp. 

Những khoản nợ ngày càng “phình to” đã đẩy tổng tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu của công ty này lên 440 lần, cao hơn 42 lần của công ty nhà nước PT Samen Indonesia, nhà sản xuất xi măng lớn nhất nước này và 37 lần so với PT Chandra Asri Petrochemical, một trong những nhà sản xuất hoá dầu lớn nhất ở Đông Nam Á. 

Công ty xếp hạng tín dụng Indonesia - Pefindo, đã hạ xếp hạng với Waskita Karya từ BBB xuống BBB- vào tháng trước và đưa doanh nghiệp này vào danh sách theo dõi để tiếp tục hạ cấp, vì rủi ro không thanh toán nợ trước đợt đáo hạn trái phiếu sắp tới. 

Teddy Hariyanto - nhà phân tích tín dụng cấp cao tại PT Mandiri Sekuritas, cho hay: “Dù bị hạ xếp hạng tín dụng và điều kiện hoạt động ngày càng tồi tệ, nhưng tôi không nghĩ chính phủ sẽ để Waskita phá sản. Với quy mô khổng lồ, việc công ty này vỡ nợ có thể sẽ lan rộng.” 

Song, Waskita không phải là công ty duy nhất rơi vào cảnh căng thẳng tài chính. 

Nhà phát triển PT Kawasan Industri Jababeka - điều hành một khu liên hợp công nghiệp ở phía đông Jarkata có diện tích tương đương Manhattan, hồi tháng 12 đã hoàn thành một đợt hoán đổi nợ với các bên nắm giữ trái phiếu USD đáo hạn vào năm 2023, giúp họ gia hạn đến năm 2027.

Các nhà phát triển bất động sản dân cư cũng đang chịu áp lực. Theo Hasira De Silva, giám đốc cấp cao của Fitch Ratings, những doanh nghiệp như PT Lippo Karawaci và PT Agung Podomoro đang phải gánh khoản nợ khá lớn, trong khi doanh số bán nhà sụt giảm do lãi suất, lạm phát cao và kinh tế giảm tốc. 

Tham khảo Bloomberg