Nhà đầu tư nên làm gì khi bị "call margin"?

Trong mỗi nhịp điều chỉnh mạnh của thị trường chứng khoán, cụm từ call margin lại trở thành tâm điểm được giới đầu tư nhắc tới. Đây là hiện tượng quen thuộc nhưng luôn khiến nhà đầu tư lo lắng, bởi chỉ cần một làn sóng call margin lan rộng, thị trường có thể rơi vào vòng xoáy bán tháo.

Hiểu đơn giản, call margin xảy ra khi giá trị tài sản đảm bảo trong tài khoản nhà đầu tư sụt giảm xuống dưới ngưỡng an toàn mà công ty chứng khoán quy định. Khi đó, nhà đầu tư phải nộp thêm tiền hoặc bán bớt cổ phiếu để đưa tỷ lệ ký quỹ về mức cho phép. Nếu không thực hiện đúng hạn, công ty chứng khoán sẽ tự động bán cổ phiếu trong tài khoản để thu hồi nợ.

Call margin vốn là biện pháp bảo vệ rủi ro cho công ty chứng khoán, nhưng khi xảy ra đồng loạt trên diện rộng, lại trở thành yếu tố khiến thị trường lao dốc nhanh hơn. Việc bán cổ phiếu cưỡng bức làm nguồn cung tăng đột biến, kéo giá giảm sâu, khiến nhiều tài khoản khác tiếp tục bị gọi ký quỹ – tạo hiệu ứng dây chuyền.

Trong các giai đoạn thị trường hưng phấn, dư nợ cho vay ký quỹ (margin) thường tăng mạnh khi nhà đầu tư tận dụng đòn bẩy để gia tăng lợi nhuận. 

Tác động của call margin đến thị trường 

Thứ nhất, ở cấp độ cá nhân, nhà đầu tư buộc phải bán ra để đảm bảo an toàn, khiến họ chịu thiệt hại kép – vừa lỗ vốn, vừa mất cơ hội tái đầu tư.

Thứ hai, ở cấp độ thị trường, áp lực bán cưỡng bức khiến giá cổ phiếu giảm nhanh, thanh khoản tăng vọt nhưng chủ yếu là giao dịch cắt lỗ. Điều này làm tâm lý chung trở nên bất ổn, dòng tiền mới ngại tham gia.

Thứ ba, ở cấp độ hệ thống, các công ty chứng khoán phải quản trị rủi ro chặt chẽ hơn, có thể giảm hạn mức cho vay, tăng lãi suất margin hoặc thu hẹp danh mục được cấp tín dụng, qua đó làm giảm sức mua trên thị trường.

Không ít chuyên gia cho rằng, call margin là “mặt tối” của đòn bẩy tài chính – một công cụ giúp thị trường tăng tốc trong giai đoạn thuận lợi nhưng cũng gia tăng tổn thất khi điều chỉnh. Lịch sử thị trường cho thấy, hầu hết các đợt sụt giảm mạnh đều gắn với giai đoạn margin ở mức cao.

Tuy nhiên, ở góc nhìn tích cực, call margin cũng là cơ chế thanh lọc cần thiết, giúp thị trường trở lại trạng thái cân bằng sau giai đoạn tăng nóng. Khi tỷ lệ đòn bẩy giảm về mức an toàn, giá cổ phiếu phản ánh đúng hơn giá trị doanh nghiệp, tạo nền tảng cho chu kỳ tăng trưởng bền vững.

Nhà đầu tư nên làm gì khi đối mặt "call margin"

Các chuyên gia khuyến nghị, trong giai đoạn thị trường biến động mạnh, nhà đầu tư cần kiểm soát đòn bẩy tài chính ở mức an toàn, thông thường không vượt quá 30–40% tổng danh mục. Thay vì cố gắng “gồng lãi”, nên chủ động cơ cấu danh mục, hạ margin trước khi rơi vào vùng rủi ro.

Khi có dấu hiệu call margin, điều quan trọng là không hoảng loạn bán tháo, mà nên đánh giá lại danh mục, xác định cổ phiếu nào có nền tảng cơ bản tốt để giữ lại, và cắt lỗ những mã yếu, thanh khoản thấp. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng nên giữ một phần tiền mặt để sẵn sàng bổ sung ký quỹ hoặc tận dụng cơ hội mua vào khi thị trường hồi phục.

Trong dài hạn, việc quản trị rủi ro margin không chỉ giúp bảo vệ tài khoản mà còn tạo thói quen đầu tư bền vững. Bởi thị trường chứng khoán luôn biến động, và call margin chỉ trở thành “bão” khi nhà đầu tư quên mất nguyên tắc an toàn của chính mình.