Ngoài chiếc ô an ninh, châu Âu còn một lĩnh vực khác đang quá phụ thuộc vào Mỹ: Tỉnh ngộ nhưng cái giá phải trả là quá đắt?

Châu Âu đang tỉnh ngộ trước thực tế tàn khốc về sự phụ thuộc của mình vào sức mạnh của Mỹ. Trong nhiều thập kỷ, EU đã dựa vào Mỹ nhằm đảm bảo an ninh mà chưa bao giờ đặt câu hỏi về những ràng buộc có thể đi kèm.

Khi các nhà lãnh đạo EU đang loay hoay với việc vừa bảo vệ Ukraine và vừa bảo vệ mình khỏi những chính sách bất định từ Washington, thì một mối lo ngại lớn xuất hiện, đó là đòn bẩy công nghệ của Mỹ.

Ngoài vai trò là chiếc ô an ninh, Mỹ cũng đang chứng minh rằng độc quyền công nghệ của nước này là mối đe dọa khác đối với an ninh châu Âu.

Gần đây, Reuters đưa tin các nhà đàm phán Mỹ đề xuất hạn chế dịch vụ Internet vệ tinh Starlink của SpaceX nhằm gây sức ép buộc Ukraine kí thỏa thuận khoáng sản. Ba Lan, nước đồng minh thân thiết của Ukraine, sau đó tuyên bố họ sẽ tiếp tục tài trợ Ukraine truy cập Starlink. Dù Elon Musk – CEO của SpaceX – phủ nhận thông tin trên nhưng cũng không có gì đảm bảo rằng Mỹ sẽ không biến công nghệ thành vũ khí uy hiếp châu Âu trong tương lai.

Ý hiện đang xem xét lại thỏa thuận trị giá 1,5 tỷ euro với Starlink nhằm cung cấp dịch vụ cho quân đội và chính phủ, với lý do Mỹ thay đổi cam kết đối với an ninh của châu Âu, bao gồm Ukraine.

Trong khi đó, công ty điều hành vệ tinh Pháp-Anh Eutelsat đang nổi lên như một giải pháp thay thế tiềm năng cho châu Âu và Ukraine. Tuy nhiên, có thể mất nhiều năm trước khi Eutelsat có thể sánh ngang với khả năng kết nối của Starlink cho cả mục đích quân sự và dân sự.

Việc thay thế Starlink đặt ra những thách thức đáng kể về mặt hậu cần và tài chính. OneWeb, công ty đã sáp nhập với Eutelsat vào năm 2022, tính phí khoảng 10.000 USD cho mỗi thiết bị đầu cuối, cao hơn mức 600 USD của Starlink.

Ngoài ra, công nghệ đám mây là điểm yếu lớn nhất của châu Âu. Các dịch vụ đám mây đóng vai trò là xương sống cho nhiều dịch vụ công cộng và doanh nghiệp và lưu trữ dữ liệu nhạy cảm.

Dữ liệu châu Âu chủ yếu được lưu trữ trên các dịch vụ đám mây của Mỹ, với các công ty như Amazon, Microsoft và Google chiếm hơn 2/3 thị trường này. Châu Âu chỉ chiếm 10% phần trăm thị trường vi mạch toàn cầu. Các công ty Mỹ như OpenAI và Anthropic đang dẫn đầu cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo.

Giá đắt

Cơn nghiện công nghệ Mỹ của châu Âu từ lâu đã bị coi là chuyện đã rồi. Nhưng châu lục này đang thức tỉnh trước thực tế rằng sự ủng hộ của Mỹ không còn có thể được coi là điều hiển nhiên nữa. Các động thái của ông Trump buộc châu Âu phải đẩy mạnh hoạt động công nghệ và thoát khỏi sự phụ thuộc quá nhiều vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ kỹ thuật số của Mỹ. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi cái giá rất đắt.

Tăng cường năng lực AI là một trong những mục tiêu chính của Ủy ban châu Âu (EC). Tháng 12/2024, giám đốc công nghệ EU, Virkkunen, đã công bố khoản đầu tư lên tới 2 tỷ euro vào bảy doanh nghiệp châu Âu. Nhưng con số này chẳng thấm vào đâu so với kế hoạch phần cứng AI trị giá 500 tỷ USD mà Mỹ công bố vào tháng 1.

Tháng 2, EU đã nỗ lực huy động 200 tỷ euro đầu tư vào phần cứng AI từ các nhà đầu tư tư nhân, công ty, các nước EU và các quỹ riêng của khối. Trong khi đó, theo Francesca Bria, giáo sư về đổi mới sáng tạo tại University College London và cựu chủ tịch Quỹ Đổi mới sáng tạo quốc gia Ý, châu Âu cần ít nhất 300 tỷ euro để xây dựng hạ tầng số trong 10 năm tới. Còn các big tech Mỹ cho rằng tổng chi phí sẽ lên tới hơn 5 nghìn tỷ euro.

Đây là gánh nặng quá lớn đối với ngân sách và năng lực tài chính của EU vào thời điểm hàng trăm tỷ euro đã được chi để tăng cường năng lực quốc phòng và viện trợ cho Ukraine.

Đối với công nghệ quân sự-quốc phòng, năm ngoái, EU đã phê duyệt khoản đầu tư 10,6 tỷ euro cho dự án vệ tinh IRIS² nhằm giảm phụ thuộc vào các nhà cung cấp của Mỹ. Tuy nhiên, chi phí và thời gian vẫn là những thách thức lớn trong nỗ lực nhằm bắt kịp và thiết lập cơ sở hạ tầng công nghệ “tự cung tự cấp”.

Tham khảo: Asia Times, Politico