Đây là những chia sẻ của Thượng tá Nguyễn Thành Chung - Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an, trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo Quốc gia.
Tốc độ "chóng mặt" của thị trường tài sản số
Thị trường tài sản số đang có quy mô vốn hóa và tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc. Vốn hóa toàn cầu dự kiến sẽ đạt mức 5.000 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm được dự báo là trên 30%. Hiện tại, Bitcoin chiếm tỷ trọng lớn nhất, khoảng trên 50% trong vốn hóa thị trường này.
Tại Việt Nam, phong trào đầu tư tài sản số diễn ra vô cùng sôi động. Theo thống kê, Việt Nam hiện có trên 20 triệu người đang sở hữu tài sản số và đứng thứ 5 trên thế giới. Hoạt động giao dịch chủ yếu được thực hiện trên các sàn quốc tế lớn như Binance, Bybit, hay Tez.
Bên cạnh đó, hoạt động trao đổi tài sản số giữa cá nhân với cá nhân trên không gian mạng cũng diễn ra phổ biến, thông qua các hội nhóm kín mua bán, trao đổi tài sản có giá trị. Các giao dịch này có giá trị từ vài nghìn cho đến vài trăm nghìn USDT, cá biệt có trường hợp giao dịch hàng triệu USDT mỗi ngày.
Nguy cơ an ninh quốc gia từ dòng tiền không kiểm soát
Phân tích về những rủi ro an ninh, Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an, nhấn mạnh rằng tội phạm đang triệt để lợi dụng tính ẩn danh và giao dịch xuyên biên giới của tài sản số để tạo ra một "trường hợp" trong việc lưu chuyển dòng tiền thanh toán cho các hoạt động bất hợp pháp trên không gian mạng.
Các giao dịch tài sản số khối lượng lớn hàng ngày, lên đến hàng nghìn tỷ đồng, đang diễn ra mà không thông qua hệ thống tổ chức tín dụng và không được kiểm soát. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng.
Theo đó, việc giao dịch không qua kiểm soát làm mất dần vai trò quản lý nhà nước đối với thị trường tiền tệ và hoạt động thanh toán của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ảnh hưởng đến việc điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ.
Bên cạnh đó, với lượng lớn nhà đầu tư Việt Nam giao dịch trên các sàn quốc tế, dòng tiền lớn chảy ra nước ngoài mà không có sự kiểm soát. Nhiều cá nhân, tổ chức thu được lợi nhuận cao từ kinh doanh tài sản số nhưng không khai báo và đóng thuế, gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước.
Các sàn giao dịch đang thu thập, lưu trữ lượng lớn dữ liệu cá nhân nhạy cảm nhưng chưa tuân thủ đầy đủ quy định của Nghị định 13 về bảo vệ dữ liệu cá nhân, ảnh hưởng đến an ninh dữ liệu quốc gia và quyền riêng tư.
Con số thiệt hại và những vụ rửa tiền tinh vi
Tình trạng tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng đang ngày càng nóng lên. Trong vòng 5 năm (từ tháng 12/2019 đến tháng 5/2024), cơ quan chức năng đã phát hiện gần 20.000 vụ việc lừa đảo, gây thiệt hại số tiền trên 12.000 tỷ đồng. Riêng trong năm 2024, số tiền thiệt hại đã lên tới trên 4.200 tỷ đồng.
Đáng chú ý, phần lớn số tiền lừa đảo được chuyển thành tài sản số thông qua các dịch vụ trao đổi ngang hàng (P2P) được tổ chức tại các sàn lớn, gây khó khăn cho công tác điều tra, xác minh.
Thượng tá Nguyễn Thành Chung cho biết, trong một chuyên án đấu tranh triệt phá năm 2024, cơ quan công an đã xác định các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Sau khi chiếm đoạt hàng chục tỷ đồng, các đối tượng đã thực hiện hành vi rửa tiền bằng cách chuyển tiền qua hệ thống tài chính ngân hàng, sau đó mua bán tài sản số USDT để xóa nguồn gốc số tiền phi pháp.
Kết quả điều tra cho thấy, các đối tượng tội phạm này đã chuyển tổng số tiền trên 320 tỷ đồng trong vòng 8 tháng để mua gần 15 triệu USDT từ một nhóm rửa tiền. Nhóm này sau đó chuyển số USDT cho đối tượng chủ mưu.
Ngoài ra, các hoạt động lừa đảo huy động vốn dưới hình thức đầu tư vào tài sản số, hứa hẹn lợi nhuận rất cao, sau đó bỏ trốn khi huy động được số tiền đủ lớn, cũng là một loại hình tội phạm phổ biến.
Tổ chức cung cấp tài sản số phải đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn CNTT
Để kiểm soát và phòng chống loại tội phạm công nghệ cao này, theo Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Nhà nước cần nhanh chóng nghiên cứu hoàn thiện pháp lý để xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài sản số, quy định về hình thức xử lý, mức phạt và thu hồi tài sản trái phép.
Các tổ chức cung cấp tài sản số phải đáp ứng tiêu chuẩn bắt buộc về an toàn công nghệ thông tin trước khi đưa vào khai thác. Bộ Công an sẽ chủ trì thẩm định mức độ bảo mật đối với các tổ chức này.
Về quản lý tài sản thí điểm, các tổ chức có nhu cầu xin cấp phép thí điểm thị trường tài sản số cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định liên quan đến việc đánh giá, thẩm định hệ thống thông tin số. Đồng thời, phải xây dựng các quy trình giám sát giao dịch, quản lý rủi ro và phòng chống rửa tiền.
Bên cạnh đó cần nâng cao hiệu quả công tác phối hợp quản lý nhà nước giữa A05 với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước ngay từ khi cấp phép.
“Các cá nhân sở hữu tài sản số nên chuyển tài sản đang nằm ở nước ngoài về giao dịch trong nước trong vòng 6 tháng kể từ khi tổ chức thí điểm thị trường ban đầu tiên được cấp phép. Điều này nhằm góp phần đảm bảo quyền lợi khách hàng và phòng chống tội phạm”, Thượng tá Nguyễn Thành Chung khuyến nghị.
.png "Nền kinh tế thiệt hại hàng chục nghìn tỷ mỗi năm vì bão lũ, một DN Việt dùng dữ liệu và công nghệ \"bắt mạch ông trời\"")
