Theo thống kê của Liên minh Đột quỵ toàn cầu, mỗi năm có 12,2 triệu ca đột quỵ mới xảy ra trên toàn thế giới, với tần suất đáng báo động là 3 giây/ca. Hậu quả của đột quỵ rất nặng nề, khi có 71% người bệnh mất khả năng lao động sau điều trị đột quỵ, chi phí y tế cho người bệnh đột quỵ lên tới 1,12% tổng GDP toàn cầu.
Hôm nay (2/12), sự kiện diễn thuyết truyền cảm hứng: Công nghệ đột phá tương lai vừa diễn ra. Đây là sự kiện đầu tiên thuộc chuỗi sự kiện của Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture (2/12 – 6/12). Một trong những công trình ấn tượng được chia sẻ tại buổi diễn thuyết là "Bàn tay Hy vọng" (Hand of Hope) của GS Raymond Kai-yu Tong. Đây là một bộ khung xương robot có thể "đọc" được ý định vận động của người bệnh và hỗ trợ họ cử động trở lại, tái đào tạo não bộ thông qua hành động.
Ông cũng giới thiệu XoMuscle, một loại cơ nhân tạo lấy cảm hứng từ sinh lý tự nhiên, mềm mại, mạnh mẽ và có thể mang mặc được, tái định nghĩa quá trình phục hồi chức năng - nơi sự thoải mái và phẩm giá của bệnh nhân được đặt ở trung tâm. Công nghệ của ông đã giúp "hồi sinh" cho hàng nghìn bệnh nhân đột quỵ, ngay cả khi bác sĩ cho rằng quá trình hồi phục đã kết thúc.
Bên lề sự kiện, PV đã có cuộc trao đổi nhanh với GS Raymond Kai-yu Tong, đặc biệt là về công trình "Bàn tay Hy vọng".
"Bà lão từng bị đột quỵ muốn sống một cuộc đời độc lập"
-Chào GS, cơ duyên nào đưa GS đến với lĩnh vực nghiên cứu về robot phục hồi chức năng?
Chúng ta có rất nhiều định hướng nghề nghiệp, không nhất thiết là phải làm cái này đúng không? Nhưng khi gặp một bà lão ở trung tâm chăm sóc người cao tuổi hồi còn trẻ.
Bà kể với tôi rằng ở trung tâm chăm sóc cho người cao tuổi có điều dưỡng, robot giúp việc để bê vác đồ. Nhưng bà không muốn điều dưỡng hay robot giúp quá nhiều, mà muốn tự mình làm những việc đó bằng cách khôi phục các chức năng để được sống một cách độc lập, không trở thành gánh nặng cho gia đình hay xã hội. Bà lão vừa mới sống sót qua một cơn đột quỵ nói với tôi rằng: "Bà muốn sống một cuộc đời độc lập". Đây không phải là câu chuyện của riêng bà mà tôi nghĩ có rất nhiều bệnh nhân khác cũng muốn như vậy.
Tôi cũng gặp một người cha, ông bị đột quỵ, và có một đứa con vừa mới ra đời. Nhưng ông không thể bế con vì cánh tay không thể làm được điều này nữa. Từ những câu chuyện này, tôi cảm thấy rằng mình cần phải làm một cái gì đó bằng những kiến thức của mình, kết hợp giữa kiến thức kỹ thuật chế tạo như thế nào với kiến thức y khoa.
-Trước khi theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học, GS có sinh ra trong gia đình có truyền thống này hay không? Vì sao ông lại lựa chọn con đường này?
Thật ra cha mẹ tôi là nhân viên công tác xã hội. Tôi kể đã gặp người bà ở trung tâm chăm sóc sức khỏe người già truyền cảm hứng cho tôi nghiên cứu khoa học là vì hồi đó tôi làm tình nguyện viên. Khi đó, cha mẹ tôi làm công tác xã hội và giới thiệu tôi làm tình nguyện. Ở đó, tôi đã được tiếp xúc với những hoàn cảnh như trên và họ đã truyền cảm hứng cho tôi.
Vì sao tôi không theo con đường làm công tác xã hội như cha mẹ? Tôi nghĩ rằng người làm công tác xã hội chỉ đáp ứng nhu cầu của những người khuyết tật, những hoàn cảnh khó khăn…, tức là đáp ứng nhu cầu về mặt xã hội thôi. Nhưng với tư cách là nhà khoa học thì mình có thể tạo ra được những công nghệ hoặc robot giúp thay đổi hoàn toàn cuộc sống của những người này. Tôi cũng rất đam mê về tin học, kỹ thuật và khoa học máy tính. Do đó, tôi nghĩ rằng con đường nghiên cứu khoa học để tạo ra những robot này sẽ mang lại ảnh hưởng lớn hơn so với việc theo con đường của cha mẹ.
"Bàn tay Hy vọng" có giá 10.000 USD
-Trong phần diễn thuyết, GS có chia sẻ về "Bàn tay Hy vọng". Chi phí để làm ra bàn tay robot này là bao nhiêu và hiện nó đã được thương lại hóa chưa, thưa GS?
Cách đây 15 năm, tôi đã chế tạo ra "Bàn tay hy vọng". Hồi đó, không ai quan tâm với việc phục hồi này bởi vì 6 tháng sau khi đột quỵ thì hầu như mọi người tin rằng không thể khôi phục chức năng của bàn tay nữa. Nhưng tôi và các đồng nghiệp đã chứng minh trong phòng nghiên cứu thì làm được sản phẩm này. Sau khi chế tạo ra, tôi đã cấp quyền sáng chế cho các doanh nghiệp và họ đã thương mại hóa sản phẩm này trên 20 quốc gia trên thế giới, trong đó có Mỹ, Singapore, Thái Lan… Giá hiện tại của bàn tay này là 10.000 USD.
"Bàn tay hy vọng" trước kia được làm hoàn toàn bằng các chi tiết cơ khí. Đây là các chi tiết rất đắt. Do đó, tôi đã cải tiến thành bàn tay mềm để uốn nắn phù hợp với nhiều kích thước bàn tay khác nhau và giá thành sản xuất lại giảm một nửa, chỉ với 5.000 USD.
-Với những "bàn tay mềm" có giá 5.000 USD này, trong tương lai gần, GS có dự định mang tới và kết hợp với Việt Nam để cứu giúp cho nhiều bệnh nhân ở đây?
Có chứ. Đây cũng chính là lý do vì sao tôi đến Việt Nam lần này. Đầu tiên, tôi tham dự Tuần lễ Khoa học - Công nghệ VinFuture. Nhân dịp này, tôi sẽ đến thăm và trao đổi kinh nghiệm với các bệnh viện và các bác sĩ. Vừa rồi, tôi có đến thăm và làm việc tại khoa Nhi của Bệnh viện Vinmec. Tại đó, tôi cũng giới thiệu với các bác sĩ về công nghệ này để các bác sĩ thấy được tiềm năng và giới thiệu nhiều người Việt Nam. Vào thứ Sáu tới (5/12), tôi sẽ đến thăm ĐH Y Hà Nội. Tại đó, tôi sẽ có một bài thuyết trình giới thiệu về công nghệ này của chúng tôi. Bước đầu tiên tôi mong muốn khi đặt chân tới Việt Nam là để giới thiệu và thuyết phục các bác sĩ. Khi các bác sĩ tin trước thì sẽ giới thiệu cho các bệnh nhân của mình.
Việt Nam đang đầu tư rất đúng đắn
-GS có cơ hội tiếp xúc với nhiều sinh viên Việt Nam hay chưa? Ông nhận định thế nào về sinh viên Việt Nam và lời khuyên của ông dành cho các bạn trẻ đam mê nghiên cứu khoa học?
Thực ra tôi đã gặp rất nhiều sinh viên Việt Nam đang theo học tại ĐH Trung Văn Hong Kong. Tôi là trưởng khoa nên có rất nhiều cơ hội để tiếp xúc với sinh viên Việt Nam. Thông qua các bạn sinh viên, tôi cũng được tiếp xúc với các hội sinh viên Việt Nam ở ĐH Trung Văn Hong Kong và Hong Kong. Thông qua các bạn, tôi biết được rằng Việt Nam đang đầu tư rất nhiều cho những lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là xu hướng hiện nay. Trên thực tế, có rất nhiều nhà máy, cơ sở sản xuất của các doanh nghiệp đã chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Trước thời cơ đó, tôi nghĩ rằng Chính phủ Việt Nam tăng cường đầu tư vào khoa học công nghệ là hoàn toàn đúng đắn và sẽ giúp chúng ta khai thác được hết giá trị tiềm năng của mình. Lời khuyên của tôi với Chính phủ Việt Nam là chúng ta hãy tiếp tục hành trình này để có thể nắm bắt được những cơ hội dịch chuyển, làn sóng đầu tư và phát triển các mạng lưới, cơ sở sản xuất chế tạo tại Việt Nam.
Các bạn trẻ ngày nay, bao gồm các nhà nghiên cứu trẻ đang sống trong một môi trường mà công nghệ thay đổi với tốc độ chóng mặt, bao gồm công nghệ AI và robot.
Các bạn trẻ cũng rất đam mê công nghệ. Chỉ có điều là các bạn vẫn chưa tin khoa học và công nghệ thực sự có thể thay đổi cuộc sống của mọi người. Với các bạn trẻ, tôi muốn gửi gắm một thông điệp là các bạn hãy tin và quan trọng là hành động, tức là biến tình yêu, niềm đam mê công nghệ thành những sản phẩm cụ thể mang lại giá trị thay đổi cuộc sống của mọi người. Ví dụ, với niềm can đảm đó thì các bạn làm ở các startup, dự án đều có thể đóng góp rất tuyệt vời cho xã hội.
-Việt Nam hiện nay đang đặt mục tiêu thu hút các chuyên gia tài năng người Việt ở nước ngoài về nước. Hong Kong và Trung Quốc đã triển khai rất thành công. Vậy, ông có khuyến nghị gì cho Việt Nam để có thể thu hút được nhiều người Việt tài năng từ khắp nơi trên thế giới trở về và đóng góp cho đất nước?
Hong Kong và Trung Quốc rất thành công trong việc thu hút nhân tài trở về quê hương. Nhưng việc này phải có hai bước. Bước đầu là chúng ta phải khuyến khích họ đi du học đi. Ở Hong Kong và Trung Quốc thì đều khuyến khích các bạn trẻ đi du học để học hỏi được những cái mới. Những cái đó mới mang được về nước của mình.
Thứ hai, để thu hút họ về, chúng tôi có những gói hội trợ cho cả gia đình như về nhà ở, cho vay thế ưu đãi để họ có thể mua nhà, giáo dục tốt để cho con em của họ yên tâm học tập trong nước. Khi họ có nhà ở, vợ con, con cái theo học ở đây thì giống như có sự ràng buộc nhiều hơn để họ có thể tiếp tục gắn bó và có động lực ở lại Trung Quốc lâu hơn.
VinFuture thu hút được nhiều nhà khoa học hàng đầu thế giới
-Đây là lần đầu tiên GS đến với Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture, GS đánh gia thế nào về VinFuture cũng như tiềm năng của giải thưởng? Trong tương lai nếu có cơ hội hợp tác và đề cử cho giải thưởng thì GS có sẵn sàng không?
Đây là lần đầu tiên tôi đến tham dự Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture. Tôi cảm thấy rất vui khi giải thưởng đã thu hút được những nhà khoa học, nhà nghiên cứu hàng đầu thế giới đến Việt Nam.
Ngoài ra, khi tham gia chuỗi sự kiện, còn có rất nhiều nhà khoa học hàng đầu trong nước. Tôi nghĩ rằng những nhà khoa học hàng đầu ở Việt Nam sẽ thấy được những cơ hội hợp tác với những nhà khoa học tại các quốc gia khác. Khi chúng ta mời các chuyên gia hàng đầu đến Việt Nam thì các nhà khoa học và các nhà hoạch định chính sách sẽ thấy được rằng trên thế giới ngoài kia khoa học công nghệ đã thay đổi cuộc sống của người dân như thế nào và chắc chắn sẽ truyền cảm hứng rất nhiều cho các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ.
Về công tác tổ chức, vì đây là ngày đầu tiên và cũng là lần đầu tôi tham dự nên chưa thể đánh giá hết được về chuỗi sự kiện.
Còn về đề cử, tôi nghĩ đây là phần rất quan trọng để chúng ta có thể thu hút được những nhà khoa học hàng đầu thế giới và để thấy Việt Nam đang thay đổi nhiều như thế nào. Có thể với vai trò là khách mời thôi nhưng họ có thể thấy được khoa học – công nghệ của Việt Nam phát triển thế nào, các doanh nghiệp của Việt Nam mạnh ra sao, các mạng lưới nhà xưởng, cơ sở chế biến – chế tạo ở đây phát triển như thế nào… để thu hút thêm đầu tư. Từ đó, họ có thể thấy được rằng Việt Nam rất đổi mới và phát triển.
-Trong 4 mùa giải trước, nhiều chủ nhân của Giải thưởng VinFuture đã được vinh danh ở nhiều giải thưởng danh giá khác như Nobel. Ông đánh giá thế nào về điều này?
VinFuture là giải thưởng rất quan trọng. Ở Hong Kong, chúng tôi có giải thưởng Shaw vinh danh các nhà nghiên cứu và khoa học giống như VinFuture. Nhưng Giải VinFuture có giá trị trong việc thu hút sự quan tâm của cộng đồng khoa học và quốc tế, đồng thời chúng minh được rằng chúng ta thực sự nghiêm túc với lĩnh vực này.
-Xin cảm ơn GS đã chia sẻ!
GS Raymond Kai-yu Tong có bằng Tiến sĩ Kỹ thuật sinh học của Đại học Strathclyde, Glasgow, Vương quốc Anh. Ông là Giáo sư và là Chủ tịch sáng lập Ban Kỹ thuật Y sinh đầu tiên tại Hồng Kông, Trung Quốc. GS Raymond Kai-yu Tong nằm trong top 2% các nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất trong lĩnh vực chuyên môn của mình và được bầu vào Viện Hàn lâm Kỹ thuật Y học và Sinh học Hoa Kỳ (AIMBE).
Lĩnh vực nghiên cứu của GS tập trung vào Robot phục hồi chức năng, giao diện não-máy tính, kỹ thuật thần kinh và kích thích điện chức năng. Giáo sư Raymond Kai-yu Tong đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá như "Người có ảnh hưởng toàn cầu về lão hóa năm 2021" tại Singapore và Giải thưởng Grand Prix tại Triển lãm Sáng chế Quốc tế Geneva. Ông cũng được trao giải thưởng Mười người trẻ Xuất sắc (Hong Kong) năm 2013 và là người đoạt giải thưởng cao nhất (lĩnh vực Sức khỏe điện tử) tại Giải thưởng Công nghệ Thông tin - Viễn thông châu Á - Thái Bình Dương năm 2012.
.png "Nguồn cung yếu đẩy giá chung cư tăng vọt")
.jpg "Nhìn đúng xu hướng, “bắt” đúng ROX Living Aquamarine – “Viên ngọc sáng” tại phía Bắc Nghệ An")
