“Khóa van” khí CNG từ 1/1/2026 giao thông công cộng TP.HCM có nguy cơ tê liệt?

Mới đây, PV GAS D - thuộc Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS; HoSE: GAS), chính thức thông báo ngừng cung cấp khí thiên nhiên cho CTCP Kinh doanh Khí miền Nam (KMN) kể từ ngày 1/1/2026, đồng nghĩa các hợp đồng mua bán khí hết hiệu lực vào 24 giờ ngày 31/12/2025. Trong văn bản, PV GAS D đề nghị KMN “chủ động phương án nhiên liệu thay thế”, dù trên thực tế, đây là nguồn khí thiên nhiên duy nhất để KMN sản xuất CNG.

Trong bối cảnh PV GAS là đơn vị duy nhất được Nhà nước giao thu gom, vận chuyển và phân phối khí từ các mỏ trong nước, KMN cho rằng yêu cầu tìm nguồn thay thế trong vòng chưa đầy hai tuần là không khả thi. Việc ngừng cấp khí trong điều kiện độc quyền tuyệt đối khiến doanh nghiệp và khách hàng CNG rơi vào thế bế tắc, không có lựa chọn thay thế về kỹ thuật lẫn thương mại.

Hiện, KMN cung cấp CNG cho hàng trăm doanh nghiệp trong các lĩnh vực thép, kim loại, gạch men, gốm sứ, thủy tinh, thực phẩm, dệt nhuộm và cho gần 500 xe buýt công cộng tại TP.HCM, phục vụ khoảng 80.000 lượt hành khách mỗi ngày. Các khách hàng này đều nằm xa hệ thống đường ống khí, phụ thuộc hoàn toàn vào CNG. Nếu nguồn khí bị cắt, sản xuất sẽ gián đoạn, chuỗi cung ứng đứt gãy và giao thông công cộng có nguy cơ tê liệt.

Trạm nén CNG Mỹ Xuân

Được biết, năm 2024, KMN đã cung cấp khoảng 146 triệu Sm³ CNG cho các khu công nghiệp tại TP.HCM, Đồng Nai, Tây Ninh, Cần Thơ…, gián tiếp tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động và đóng góp doanh thu hàng trăm nghìn tỷ đồng cho nền kinh tế. Việc buộc chuyển sang nhiên liệu khác không chỉ làm chi phí tăng mạnh, mà với nhiều doanh nghiệp là bất khả thi do hệ thống công nghệ chỉ sử dụng CNG.

Đáng chú ý, nếu thay thế xe buýt CNG bằng xe chạy dầu, chi phí vận hành sẽ tăng 30–40%, gây áp lực lên ngân sách trợ giá, đồng thời làm gia tăng phát thải, đi ngược mục tiêu giao thông xanh và cam kết Net Zero 2050. Trước đó, Sở Xây dựng TPHCM cũng đã 2 lần, vào tháng 9 và tháng 11, gửi công văn đề nghị PV GAS ổn định giá và nguồn cung CNG cho xe buýt.

Về môi trường đầu tư, Tập đoàn Sojitz (Nhật Bản), nhà đầu tư lớn trong hệ sinh thái CNG tại Việt Nam đã cảnh báo vụ việc ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của nhà đầu tư Nhật Bản.

Trước đó, KMN đã nhiều lần đề nghị gia hạn hợp đồng mua bán khí nhưng không nhận được giải pháp cụ thể. Dù Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) đã có chỉ đạo PV GAS xem xét, tháo gỡ vướng mắc, tuy nhiên đến nay việc này vẫn chưa được thực hiện.

Hàng trăm xe buýt tại TP.HCM có nguy cơ dừng hoạt động nếu nguồn khí bị gián đoạn.

Theo KMN, ngày 6/11, doanh nghiệp đã gửi đơn phản ánh, kiến nghị đến Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia. Cơ quan này đã tiếp nhận, làm việc với các bên liên quan và hiện đang chờ PV GAS cung cấp thông tin theo yêu cầu. Khi Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đang trong quá trình làm việc, PV GAS D bất ngờ ban hành văn bản ngừng cấp khí.

KMN cho rằng việc chấm dứt nguồn cung trong điều kiện thị trường không có lựa chọn thay thế là dấu hiệu lạm dụng vị trí độc quyền, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, người lao động, người dân và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư.

Theo các chuyên gia, từ vụ việc cụ thể này, Bộ Công Thương và các cơ quan chức năng cần rà soát cơ chế điều phối, xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh, qua đó tránh nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng năng lượng và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và xã hội.