HSBC hỗ trợ thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam

Cuối năm 2022, Việt Nam đã công bố tham gia Thỏa thuận Hợp tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (Just Energy Transition Partnership - JETP) nhằm thúc đẩy lĩnh vực năng lượng tái tạo và đẩy nhanh quá trình giảm dần nhiên liệu hóa thạch, đồng thời đầu tư vào các ngành nghề của tương lai và việc làm phù hợp với quá trình chuyển dịch.

Có thể thấy, đây là một trong những nỗ lực tích cực của Việt Nam nhằm hiện thực hóa cam kết đạt được mục tiêu cân bằng phát thải vào năm 2050 đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2021 (COP26).

Mới đây, ông Christian Déséglise - Giám đốc phụ trách Cơ sở hạ tầng và Sáng tạo Bền vững của Tập đoàn HSBC, người phụ trách chính của ngân hàng trong Thỏa thuận Hợp tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng JETP với Indonesia và Việt Nam – đã bày tỏ một vài quan điểm về thỏa thuân này.

JETP là cách để đẩy nhanh quá trình giảm dần sử dụng than đá

Theo ông Christian Déséglise, các thỏa thuận JETP đang ngày trở nên phổ biến bởi chúng có thể quy tụ nhiều bên lại để cùng tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch và công bằng ở các nền kinh tế mới nổi phụ thuộc nhiều vào than đá.

Về cơ bản, đây là các thỏa thuận tài chính đa phương nhằm đẩy nhanh tiến trình loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, đồng thời giải quyết được những hệ lụy xã hội xảy ra trong chính quá trình ấy.

Tuy nhiên, ông cho biết hành trình giảm phát thải các-bon của một quốc gia đòi hỏi sự chung tay của nhiều bên, bao gồm: người dân, chính phủ và các đơn vị cung cấp tiện ích cũng như đối tác bên ngoài giúp tài trợ cho quá trình chuyển đổi.

Thỏa thuận JETP cho phép những người có vai trò chủ chốt hợp tác cùng nhau trong việc thiết kế, tìm kiếm nguồn tài trợ và triển khai một kế hoạch phù hợp với nhu cầu và đặc điểm cụ thể của mỗi quốc gia. Đồng thời với đó là củng cố thêm bởi cam kết từ phía quốc gia đó nhằm thúc đẩy các tham vọng khí hậu, tương ứng với cam kết tài trợ và hỗ trợ từ phía các đối tác bên ngoài.

Trong kế hoạch thỏa thuận, việc ngừng sử dụng các nhà máy nhiệt điện than và thay thế bằng năng lượng tái tạo sẽ là trọng tâm chính.

Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là phải được triển khai làm sao để giảm thiểu được tác động tiêu cực? “Đó là lý do tại sao mục tiêu thứ ba của các thỏa thuận JETP là thực hiện các chính sách hỗ trợ những cộng đồng bị ảnh hưởng, ví dụ như đảm bảo người lao động ở các vùng khai thác than có thể tiếp cận chương trình đào tạo lại cho người lao động.” – ông Christian Déséglise chia sẻ.

Vai trò của những ngân hàng như HSBC

Vừa qua, sự kiện công bố JETP của Nam Phi đã không có mặt đại diện đến từ khu vực tư nhân. Về vấn đề này, ông Christian Déséglise bày tỏ: “Theo quan điểm của tôi, đây thực sự là một thiếu sót. Đưa khu vực kinh tế tư nhân tham gia ngay từ đầu có thể tạo điều kiện giúp huy động tài chính quy mô lớn và mở ra những cơ hội về vốn lớn hơn.”

Cụ thể, với trường hợp của Indonesia và Việt Nam, đại diện ngành tài chính là Liên minh tài chính Glasgow vì mục tiêu cân bằng phát thải (Glasgow Financial Alliance for Net Zero - GFANZ). Trong đó, HSBC đóng vai trò chủ đạo, giúp nhận diện những rào cản đối với đầu tư tư nhân tại mỗi quốc gia, cũng như đề xuất các giải pháp.

JETP của Việt Nam sẽ huy động 7,75 tỷ USD từ Nhóm Các nước Đối tác Quốc tế (International Partners Group - IPG) đứng đầu là Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh và nguồn tài chính tư nhân đối ứng tương đương từ các thành viên Nhóm làm việc chuyên trách của GFANZ trong đó có HSBC.

“Chúng tôi hiện đang phối hợp cùng GFANZ và Bộ Tài nguyên và Môi trường thảo luận các bước tiếp theo nhằm triển khai JETP với sự hỗ trợ của HSBC” - Những nỗ lực này đã được thảo luận trong cuộc họp gần đây của ông Surendra Rosha, đồng Tổng Giám đốc HSBC châu Á – Thái Bình Dương và các quan chức Việt Nam, trong số đó có buổi trao đổi với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà.

“Với tư cách là một ngân hàng, chúng tôi cũng đang hỗ trợ cho Cơ chế Chuyển đổi Năng lượng than, nhằm mục đích tạo điều kiện cho việc loại bỏ sớm các tài sản than ở châu Á. Sáng kiến này, do Ngân hàng Phát triển Châu Á dẫn đầu, cũng nằm trong khuôn khổ phục vụ cho Thỏa thuận JETP.” Giám đốc phụ trách Cơ sở hạ tầng và Sáng tạo Bền vững của Tập đoàn HSBC chia sẻ,

Thêm vào đó, ông Christian Déséglise cho biết các dự án năng lượng tái tạo ở Indonesia và Việt Nam trước đây thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Theo đó, ông cũng đưa ra lời đảm bảo sẽ giải quyết các vấn đề liên quan đến “khả năng sinh lời” của dự án và tìm cách khắc phục.

Dù vậy, những thỏa thuận này mới đang ở giai đoạn khởi đầu. Đó là những sáng kiến mang tính dài hơi với các gói tài trợ ban đầu dự kiến được giải ngân trong vòng 3 đến 5 năm.

“Điều quan trọng là tất cả các bên duy trì cam kết và đi cùng với với nhau qua thời gian. Nếu thành công, tôi tin rằng các thỏa thuận JETP có thể tạo ra mô hình kiểu mẫu cho mục tiêu giảm phát thải các-bon trên toàn thế giới.” – ông Christian Déséglise bày tỏ.