Trước đó, tại báo cáo tiếp thu, giải trình việc sửa đổi Hiến pháp, một số đại biểu đề nghị quy định cụ thể các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là xã, phường, đặc khu ngay trong Hiến pháp.
Ủy ban dự thảo Hiến pháp sửa đổi cho rằng việc quy định quá cụ thể các loại đơn vị hành chính trong Hiến pháp có thể dẫn đến việc sửa đổi, bổ sung quy định này tương đối thường xuyên bởi loại hình tổ chức đơn vị hành chính cụ thể dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương còn có sự phát triển.
Do đó, Hiến pháp chỉ cần khẳng định rõ việc tổ chức đơn vị hành chính theo mô hình địa phương hai cấp còn tên từng loại đơn vị hành chính sẽ do luật định để đáp ứng yêu cầu phát triển trong từng thời kỳ. Đây cũng là bài học thực tiễn được rút ra trong các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp trước đây.
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề nghị làm rõ cơ sở hiến định để Quốc hội quy định đặc điểm của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy nghi trong việc thiết kế cấp chính quyền tại các địa phương.
Ủy ban dự thảo Hiến pháp cho rằng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt có thể không đồng nhất với một loại đơn vị hành chính lãnh thổ thông thường (tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu). Giữa các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cũng có sự khác nhau về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và ưu tiên, định hướng.
Kinh nghiệm quốc tế và khu vực cũng cho thấy có nhiều mô hình các khu, trung tâm, khu vực được các quốc gia thành lập để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế hoặc mục tiêu đặc biệt khác. Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn.
Trên cơ sở tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và khi hội tụ đủ các yếu tố, điều kiện cần thiết, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định cụ thể về nội dung này khi quyết định thành lập từng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Ngoài ra, cũng có ý kiến đề nghị quy định cụ thể thời hạn áp dụng và trình tự kiện toàn bộ máy sau khi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp để bảo đảm chặt chẽ; nên giao thẩm quyền chỉ định Chủ tịch và Phó chủ tịch UBND cấp xã cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Ủy ban dự thảo Hiến pháp cho rằng do tính chất hết sức đặc biệt của việc sắp xếp đơn vị hành chính trong lần này nên cần có các cơ chế đặc biệt để phục vụ việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính mới. Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành 34 nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025 của 34 tỉnh, thành phố.
Do đó, cơ chế chỉ định này chỉ áp dụng để thực hiện kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan của chính quyền địa phương tại các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp theo nghị quyết nói trên trong năm 2025. Sau đó, cả nước sẽ quay lại thực hiện theo đúng các điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng như các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Cơ quan và cấp có thẩm quyền đang tổ chức đoàn kiểm tra, giám sát để bảo đảm công tác chuẩn bị và kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính được chặt chẽ, khách quan, công tâm, đúng quy định. Cán bộ được lựa chọn, xem xét để chỉ định phải đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện của công tác cán bộ.
.png "Hội Thẩm định giá Việt Nam tổng kết lớp cập nhật kiến thức CNKT2025.10 tại TP Hồ Chí Minh")
