Hà Nội và TP. HCM tăng mạnh thu ngân sách từ đất

Hà Nội thu tiền sử dụng đất tăng 167%

Theo báo cáo thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2025 của UBND TP Hà Nội, tính đến hết tháng 10, thành phố thu vượt dự toán ngân sách hơn 10%, đạt gần 568.000 tỷ đồng. Con số này tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, nguồn thu tiền sử dụng đất đạt 89.000 tỷ đồng, tăng 167% so cùng kỳ năm trước. Đà tăng này mạnh nhất, vượt mức tăng trưởng của các nguồn thu khác như nội địa, xuất nhập khẩu hay dầu thô.

Con số này phần nào cho thấy đà tăng trưởng tích cực của thị trường địa ốc Hà Nội. Từ đầu năm đến nay, thành phố ghi nhận loạt dự án bất động sản triển khai, thúc đẩy nguồn thu tăng vọt.

Trước đó, theo báo cáo thực hiện dự toán thu, chi ngân sách 6 tháng đầu năm, một số dự án đóng góp tiền sử dụng đất lớn tại Thủ đô, như Vin Đan Phượng (12.000 tỷ đồng), khu đô thị Ciputra (13.600 tỷ), Sunshine Grand Capital (4.600 tỷ), khu trung tâm khu đô thị Tây Hồ Tây (1.600 tỷ)...

Ước tính cả năm 2025, tổng thu ngân sách của Hà Nội đạt khoảng 642.000 tỷ đồng, tăng gần 25% so với năm ngoái.

Thu từ đất tăng hơn 269% so cùng kỳ năm 2024

Thuế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, tính đến hết tháng 10/2025, cho biết tổng thu ngân sách trên địa bàn 10 tháng đầu năm đạt 510.183 tỷ đồng, vượt 2% dự toán Chính phủ giao năm 2025, tăng xấp xỉ 20% so cùng kỳ.

Trong đó, các khoản thu liên quan đến đất, bất động sản tăng đột biến và góp phần đưa tổng số thu ngân sách đạt khá. Cụ thể, số thu từ tiền sử dụng đất qua 10 tháng đạt 49.712 tỷ đồng, vượt 36,5% dự toán, tăng 269% so với cùng kỳ.

Nguyên nhân nguồn thu từ đất do tăng mạnh do một số dự án được tháo gỡ về mặt pháp lý và bắt đầu nộp thuế đất. Ngoài ra, một số dự án có khoản nộp thuế từ đất lớn như: Công ty Cổ phần đô thị du lịch Cần Giờ nộp 21.700 tỷ đồng; Công ty TNHH Bất động sản Nguyên Phương nộp 3.021 tỷ đồng; Sun Group Vũng Tàu nộp 5.864 tỷ đồng; Eco Pearl City nộp 521 tỷ đồng; Bay Water nộp 439 tỷ đồng; Bcons Land nộp 310 tỷ đồng…

Toàn quốc thu tiền sử dụng đất tăng 131% so năm 2024.

Theo Bộ Tài chính, tổng thu ngân sách nhà nước 10 tháng năm 2025 ước đạt 2.145 nghìn tỷ đồng, tương đương 109,1% dự toán và tăng 28,5% so cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, thu từ đất tăng mạnh, đạt 451,4 nghìn tỷ đồng, gấp 1,5 lần dự toán và hơn gấp đôi cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, riêng thu tiền sử dụng đất đạt 392,3 nghìn tỷ đồng, tăng 131% so năm 2024.

Ông Nguyễn Hoàng, Phó giám đốc Học viện Eagle Academy nhận định, tăng trưởng ngoạn mục về nguồn thu từ đất cho thấy, đất đai đang trở thành nguồn lực quan trọng của đất nước, của doanh nghiệp và người dân. Nhưng để tối ưu hóa được nguồn lực này phục vụ cho phát triển kinh tế cần phải hoạch định một chiến lược dài hơi, bài bản.

Vẫn còn những trăn trở đặt ra

Liên quan đến việc thu ngân sách từ đất tăng cao, một số ý kiến chuyên gia cũng bày tỏ trăn trở về tính bền vững của nguồn thu này.

TS. Huỳnh Thanh Điền (giảng viên Trường Đại học Nguyễn Tất Thành) thẳng thắn nhìn nhận, khi chi phí đất đai tăng đột ngột, doanh nghiệp phải tái cơ cấu do chi phí bồi thường và tổng mức đầu tư tăng, làm giảm khả năng cạnh tranh; việc chuyển đổi đất nông nghiệp, đất ven đô sang khu công nghiệp, dịch vụ bị chậm lại; các dự án nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội gặp khó khăn vì giá đất và chi phí phát triển tăng, kéo theo giá bán và giá thuê leo thang. Vì vậy đất đai chỉ thực sự trở thành động lực phát triển khi được sử dụng như đòn bẩy kinh tế với chi phí hợp lý, còn nếu để chi phí đất trở thành gánh nặng, nó sẽ biến thành điểm nghẽn của tăng trưởng.

Thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương, tỷ trọng nguồn thu từ đất và nhà ở trong tổng thu ngân sách nhà nước địa phương khá lớn, dễ dẫn đến xu hướng khai thác ngắn hạn thay vì quản lý, quy hoạch sử dụng đất hiệu quả. Ngân sách trở nên thiếu bền vững, còn chính quyền địa phương cũng vì chịu áp lực tăng thu mà có thể coi nhẹ tạo giá trị gia tăng từ phát triển. Hệ quả là chi phí đất tăng cao nhưng hiệu quả kinh tế - xã hội lại chưa tương xứng.

Chia sẻ từ kinh nghiệm quốc tế, TS. Huỳnh Thanh Điền cho biết, nhiều quốc gia áp dụng chính sách giá đất ưu đãi cho khu công nghiệp, khu kinh tế, nhà ở xã hội như một hình thức “đầu tư gián tiếp” của nhà nước, giảm thu trước để tạo nguồn thu bền vững từ thuế, lao động và sản xuất sau này. Vì vậy Việt Nam cần tư duy về chính sách đất đai theo hướng “giảm chi phí đất để thu đầu tư, việc làm và năng suất”. Khi chi phí đất hợp lý, vốn sẽ chảy vào sản xuất thực thay vì đầu cơ, và đất đai sẽ thực sự trở lại vai trò đòn bẩy của phát triển kinh tế - xã hội.

Bàn về tỉ lệ thu ngân sách từ đất đai tăng nhanh trong những năm qua, GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường, cho rằng tỉ lệ thu ngân sách từ đất đai những năm gần đây đang tăng lên nhanh chóng nhưng nếu so với nhiều nước thì tỉ lệ thu ngân sách từ đất đai của Việt Nam vẫn rất thấp.

Như tại Anh, theo ông Võ, tỉ lệ thu từ đất đai chiếm tới 90% thu ngân sách hằng năm của các địa phương. Nhưng các nước thu ngân sách từ đất đai chủ yếu từ thuế tài sản với nhà đất. Còn thu từ đất tại các địa phương ở Việt Nam thời gian qua chủ yếu là thu từ việc giao đất ở thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, thu tiền sử dụng đất - loại thuế phí thu một lần.

Do đó, GS Đặng Hùng Võ cảnh báo nếu chăm chăm vào việc thu hồi đất đai, thu từ chuyển đất nông nghiệp thành đất ở thông qua đấu giá... thì hệ quả là giá nhà cao chót vót, người nghèo, thu nhập thấp, trung bình thấp rất khó tiếp cận nhà ở.