Giám đốc phân tích Chứng khoán SHS: Phái sinh là công cụ phòng ngừa rủi ro, không phải để kiếm lời chỉ trong 1 ngày

Sau hơn 6 năm ra đời và đi vào hoạt động, thị trường chứng khoán phái sinh đã ngày càng phát huy hiệu quả là công cụ phòng ngừa rủi ro cho thị trường chứng khoán cơ sở. Số lượng tài khoản phái sinh ngày càng gia tăng theo thời gian cho thấy sự quan tâm của các nhà đầu tư dành cho thị trường này ngày càng nhiều hơn.

Đánh giá về thị trường phái sinh, ông Ngô Thế Hiển, Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) cho biết, từ năm 2017 khi thị trường chứng khoán phái sinh ra đời, nhà đầu tư có thêm một sản phẩm nữa. Đặc biệt, với các lợi thế có thể mua bán ngay lập tức, đóng vị thế ngay trong phiên, thậm chí rất nhanh, thị trường phái sinh đã giúp cho nhà đầu tư có thể phòng ngừa rủi ro rất hiệu quả.

Cụ thể, trước khi thị trường chứng khoán có sản phẩm phái sinh, mức độ biến động trên thị trường tương đối lớn, đặc biệt trong những giai đoạn có những thông tin hoặc các sự kiện mang tính chất bất ngờ. Nhưng kể từ khi có thị trường phái sinh đến giờ, đặc biệt trong giai đoạn Covid hay biến động sụt giảm mạnh của thị trường trong năm 2022, nhà đầu tư đã có thêm một kênh để phòng ngừa rủi ro. Vì thế mức độ sụt giảm của thị trường cũng như biến động đã giảm hơn so với trước rất nhiều.

Bên cạnh đó, ông Hiển cho rằng mức độ đưa sản phẩm phái sinh vào vận hành ở Việt Nam cũng khá sớm. Nếu nhìn vào một số các thị trường khác trong khu vực như Thái Lan chẳng hạn, kể từ khi đưa vào thị trường chứng khoán hoạt động cho đến khi họ giới thiệu vận hành sản phẩm chứng khoán phái sinh mất đâu đó khoảng 30 - 40 năm, trong khi ở Việt Nam kể từ khi thị trường chứng khoán chứng khoán vận hành, chúng ta chỉ mất khoảng 17 năm để đưa vào sản phẩm phái sinh. Như vậy có thể thấy thời gian để Việt Nam đưa vào vận hành sản phẩm chứng khoán phái sinh ngắn hơn các nước khác khá nhiều.

Với việc chỉ sau 17 năm có thị trường cơ sở, chúng ta đã vận hành thị trường phái sinh, ông Hiển cho rằng nhà đầu tư cũng cần phải có thêm thời gian để làm quen. Ở thị trường Việt Nam có số lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm một phần rất lớn, thể hiện qua tỷ lệ giao dịch trên thị trường của nhà đầu tư cá nhân chiếm vào khoảng 80 - 90%. Điều đấy cũng sẽ dẫn tới thị trường đôi khi bị tác động bởi các yếu tố đám đông hoặc tâm lý cá nhân.

Tuy nhiên gần đây tỷ lệ giao dịch của nhà đầu tư cá nhân đã giảm đi, nhà đầu tư tổ chức hiện tại bây giờ đã tăng dần lên, có thời điểm nhà đầu tư cá nhân chỉ còn khoảng 60%. Những biến động trên thị trường chứng khoán phái sinh cũng đã ít hơn so với trước đây.

Dần dần việc đưa vào các sản phẩm mới hoặc các cơ chế giao dịch mới ở bên thị trường chứng khoán cơ sở, nhà đầu tư cũng sẽ hiểu thêm về bản chất của thị trường chứng khoán phái sinh và từ đó yếu tố mang tính chất đầu cơ của nhà đầu tư ở thị trường này sẽ giảm đi, tính chất phòng ngừa rủi ro sẽ được gia tăng nhiều hơn trong thời gian tới.

Trước ý kiến lo ngại rằng thị trường phái sinh làm ảnh hưởng đến mức độ tăng giảm của thị trường cơ sở, ông Hiển cho rằng bản chất là thị trường phái sinh không thể ảnh hưởng ngược lại thị trường cơ sở được mà phải nói rằng thị trường cơ sở ảnh hưởng đến thị trường phái sinh, những biến động trên thị trường cơ sở ảnh hưởng đến diễn biến trên thị trường phái sinh.

Cùng với sự phát triển theo hướng tiến lên của thị trường thì dần dần sự hiểu biết của nhà đầu tư cũng sẽ nhiều hơn đối với sản phẩm phái sinh. Sau này, những biến động cũng sẽ dần dần hẹp lại và phái sinh sẽ trở về đúng bản chất là công cụ phòng ngừa rủi ro cho thị trường cơ sở.

Đưa ra lời khuyên cho các nhà đầu tư, ông Hiển cho rằng nhà đầu tư phải được chuẩn bị kỹ càng về kiến thức, cả kiến thức về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán cơ sở.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư nên xác định thị trường chứng khoán phái sinh là một công cụ để phòng ngừa rủi ro, chứ không phải một công cụ để đầu cơ hoặc kiếm lời chỉ trong một ngày. "Nếu xác định đầu cơ thì khi tham gia thị trường nguy cơ dẫn đến thua lỗ rất cao", ông Hiển nói.