Giải mã ‘phép màu’ giúp kinh tế Mỹ tránh được suy thoái, Fed ‘thở phào nhẹ nhõm’ sau 20 tháng gồng mình

Vài năm qua, có nhiều dự đoán cho rằng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái. Có thể nói, điều này hoàn toàn có thể xảy ra bởi đối với kinh tế, không có gì là chắc chắn. Thậm chí, thời gian này năm ngoái, một số nhà kinh tế hàng đầu cũng đều dự đoán về sự suy thoái này. 

Nhưng một năm sau, họ đồng loạt đảo ngược quan điểm của mình, thay vào đó là dự báo về một cuộc suy thoái nhẹ. Nhưng giống như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Fed, nhiều người đã bắt đầu hoàn toàn “gạt đi” về câu chuyện suy thoái kinh tế của xứ cờ hoa. 

Điều này đặt ra câu hỏi: Làm thế nào nước Mỹ tránh được suy thoái kinh tế?

20 tháng qua, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã làm mọi cách trong khả năng của mình để kìm hãm nền kinh tế, từ đó hạ nhiệt lạm phát. Họ hoàn toàn hiểu rằng điều này có thể vô tình khiến hàng triệu người Mỹ mất việc làm.

Trong thời gian đó, Fed đã nâng lãi suất 11 lần và bán ra hàng nghìn tỷ USD trái phiếu,... Việc này làm giảm nhu cầu trái phiếu chính phủ và đẩy lợi suất lên cao. Lãi suất vay tiêu dùng, vay mua nhà, lãi suất thẻ tín dụng và nhiều mức lãi khác vì thế cũng tăng vọt, khiến thị trường bất động sản Mỹ bị ảnh hưởng - vốn trên đà ghi nhận năm tệ nhất kể từ 1993.

Tuy nhiên, sau gần hai năm thực hiện chính sách kìm hãm kinh tế, Fed đã làm được điều tưởng chừng như không thể: kiềm chế lạm phát mà không đẩy Mỹ vào suy thoái.

Về mặt thực tế, tình trạng kinh tế Mỹ hiện tại không khiến mọi người “hâm mộ”. Tuy nhiên, số việc làm đang bùng nổ, người tiêu dùng vẫn chi tiêu. GDP Mỹ tăng 5,2% trong quý III. Đây là những con số ấn tượng, nếu xét đến các sức ép mà Fed đã gây ra.

Theo CNN, nếu Fed tránh được một cuộc suy thoái, mục tiêu đạt được là nhờ sự khéo léo và may mắn.

Rất nhiều “vận may”

Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng thừa nhận ông không kỳ vọng nền kinh tế sẽ vững vàng như thế này trước chiến dịch nâng lãi suất kỷ lục.

"Kiên cường" là từ được các nhà kinh tế nhắc đến hàng đầu thời gian qua. Ông Powell và các quan chức Fed đã dùng từ này để mô tả về hệ thống ngân hàng, tiêu dùng, thị trường lao động và nhiều hơn thế. 

Giới phân tích cho rằng Fed có lẽ đã gặp một chút may mắn. Thị trường việc làm vẫn vững mạnh, một phần do một số thay đổi từ trong đại dịch. Làn sóng nghỉ việc trong và sau đại dịch khiến các doanh nghiệp cần nhiều nhân lực. Vì vậy họ cũng phải tăng lương để thu hút người lao động mới. 

Thị trường việc làm bùng nổ đã giúp Fed tiếp tục nâng lãi suất mà không “nhấn chìm” cả nền kinh tế. Tiêu dùng cũng là một yếu tố may mắn khác. Từ năm 2021, người Mỹ đã chi tiêu mạnh tay đến khi “cạn túi”. Điều này được thúc đẩy khi họ có các khoản trợ cấp từ thời Covid cũng như làn sóng “tiêu bù” hậu đại dịch. 

Một báo cáo của Fed thậm chí còn đề cập đến tour diễn của nữ ca sĩ Taylor Swift hồi mùa hè. Họ đánh giá đây là một động lực “bất ngờ” cho nền kinh tế Mỹ. Hay hoạt động mua sắm dịp cuối năm, dù trầm lắng hơn so với trước đại dịch nhưng vẫn rất sôi động.

Thậm chí, một số tin tức “không mấy vui vẻ” cũng phần nào đem lại lợi ích cho nỗ lực tránh suy thoái kinh tế của Fed. Cuộc khủng hoảng ngân hàng địa phương hồi tháng 3 gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ đến mức Fed phải giảm tốc nâng lãi suất một chút. Nhưng điều này lại giúp các doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm được một khoản.

Chính sách tốt

Dù có “phép màu may mắn” nhưng không thể phủ nhận Fed cũng xứng đáng được ghi nhận công sức vì đã có chính sách phù hợp. "Năm ngoái, ai cũng cho rằng để đạt mức lạm phát như hiện tại, xác suất Mỹ suy thoái và thất nghiệp hàng loạt sẽ tiệm cận 100%", Lael Brainard - cựu Phó chủ tịch Fed nhận định trên CNN hôm 15/12.

Song, cũng không hẳn là 100%. Bruce Kasman - người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế toàn cầu tại JPMorgan Chase cũng nằm trong số ít người phủ nhận các dự báo suy thoái hồi năm ngoái. Ông giải thích, năm ngoái JPMorgan không đưa ra dự báo suy thoái vì thấy được sự tích cực khi nhìn tổng thể, cú sốc giá hàng hóa đã giảm bớt. Chính sách tài khóa của Mỹ cũng tích cực. 

Bất chấp những chỉ trích từ nhiều phía, Fed đến nay vẫn giữ vững quan điểm, cam kết làm bất cứ điều gì cần thiết để ngăn chặn lạm phát tăng vọt. Mặc dù giá cả vẫn cao hơn đáng kể so với 2 năm trước nhưng lạm phát hiện tại chỉ còn 3,1% - giảm so với mức đỉnh 9,1% năm ngoái. Con số này vẫn cao hơn mục tiêu 2%, nhưng Fed dự đoán mức này sẽ dần đạt được vào năm 2026.

Nếu Fed xoay trục chính sách, giá cả có thể tăng tốc trở lại. Nhưng nếu tiếp tục tăng lãi suất lên quá cao, kinh tế Mỹ có thể phải chịu nhiều thiệt hại hơn.

Trong 60 năm qua, Fed đã đạt được một lần thành công giúp kinh tế Mỹ hạ cánh mềm - nâng lãi suất mà không gây ra suy thoái (cũng có một số nghiên cứu cho thấy Fed đã làm được điều này thường xuyên hơn). 

Tuy nhiên, lần này cựu Phó chủ tịch Fed Brainard lưu ý rằng công việc của ngân hàng trung ương vẫn chưa hoàn tất. "Chúng ta còn rất nhiều việc phải làm. Còn một số lĩnh vực mà người Mỹ vẫn thấy ngoài khả năng chi trả", bà nhận định. 

Gần đây, ông Powell cũng nói với một nhóm sinh viên đại học rằng “bữa tiệc lớn” của ông sẽ thực sự diễn ra khi nhận được "một báo cáo lạm phát thực sự tốt".

Tham khảo CNN