Đua nhau bán bữa ăn miễn phí, 3 nền tảng giao hàng ‘tuyệt vọng’ chịu lỗ để giữ khách, áp lực giảm phát bao trùm nền kinh tế số 1 Châu Á

Những ngày gần đây, không ít người dân Trung Quốc đã quen với việc mở ứng dụng đặt đồ ăn và bất ngờ nhận được những bữa ăn miễn phí. Một chiếc hamburger, một suất mỳ nóng hổi, tất cả đều về tay mà không tốn một xu.

"Tôi gọi bánh hamberger 2 lần và cả 2 đều miễn phí", một nhân viên văn phòng tại Thượng Hải nói với tờ Nikkei Asian Review.

Đây không phải là một chương trình khuyến mãi ngẫu nhiên, mà là một trong những biểu hiện rõ nét nhất của "cuộc chiến 0 đồng" đang diễn ra giữa các gã khổng lồ giao đồ ăn như Meituan, Ele.me và người chơi mới JD.com, vốn là ông lớn thương mại điện tử (TMĐT).

Để giành thị phần, các nền tảng tung hàng loạt voucher, trợ giá trực tiếp cho người dùng. Alibaba tuyên bố chi 50 tỷ NDT (gần 7 tỷ USD) cho khuyến mãi trong một năm, JD.com cam kết thêm 10 tỷ NDT.

Cuộc chiến này thoạt nhìn có vẻ có lợi cho người tiêu dùng, nhưng đằng sau đó là một câu chuyện kinh tế đáng lo ngại. Nó không chỉ phản ánh sự cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp mà còn là triệu chứng của một căn bệnh lớn hơn: sự suy giảm chi tiêu của người tiêu dùng và áp lực giảm phát đang bao trùm nền kinh tế Trung Quốc.

Giải pháp sống còn

Việc tặng đồ ăn miễn phí cho khách hàng, dù chỉ là một chiến lược marketing, cho thấy mức độ tuyệt vọng của các nền tảng công nghệ trong việc giữ chân và thu hút người dùng.

Ở góc nhìn ngắn hạn, "cuộc chiến 0 đồng" giống như một chiến dịch marketing rầm rộ, giúp kích cầu tiêu dùng dịch vụ ăn uống. Nhưng thực tế, nó đang tạo ra một vòng xoáy giá: để giữ chân khách, nền tảng buộc phải duy trì khuyến mãi, và khi một đối thủ giảm sâu, những đối thủ khác gần như buộc phải chạy theo.

Các công ty không ngần ngại chi hàng tỷ Nhân dân tệ để trợ giá, bất chấp rủi ro thua lỗ nặng. Hành động này không chỉ làm tổn hại lợi nhuận của chính họ, mà còn đẩy các nhà hàng đối tác vào thế khó, khi họ buộc phải chấp nhận mức chiết khấu sâu để tồn tại.

Trong bối cảnh biên lợi nhuận bị bào mòn, nhất là ở các nhà hàng nhỏ vốn dựa vào từng đơn hàng để tồn tại, nhiều chủ quán cho biết lượng đơn tăng nhưng thu nhập ròng lại giảm do phần lớn doanh thu "bốc hơi" vào chi phí giảm giá.

Điều này đã buộc cơ quan quản lý nhà nước phải can thiệp, yêu cầu các công ty chấm dứt "cạnh tranh không lành mạnh.".

Cơ quan Quản lý Thị trường Trung Quốc đã vào cuộc, triệu tập lãnh đạo Meituan, Ele.me và JD.com, yêu cầu "chấn chỉnh" cạnh tranh giá. Các nền tảng đồng ý chấm dứt chiến dịch miễn phí 100%, nhưng coupon, voucher vẫn tiếp tục tung ra để giữ chân người dùng

Rõ ràng cuộc chiến không kết thúc ở đó. Các công ty vẫn tiếp tục phát hành hàng loạt phiếu giảm giá, chứng tỏ họ sẵn sàng chấp nhận lợi nhuận thấp hơn để đảm bảo thị phần.

Điều này cho thấy sự ngần ngại chi tiêu của người tiêu dùng đã trở thành một vấn đề sâu sắc. Dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc đã chứng minh điều này khi doanh thu ngành nhà hàng trong tháng 7 chỉ tăng 1,1% so với cùng kỳ năm trước, một con số ảm đạm.

Hiện tượng giảm giá sâu không chỉ giới hạn trong lĩnh vực đồ ăn. Nó đã lan sang cả các mặt hàng xa xỉ tưởng chừng như miễn nhiễm với suy thoái. Rượu baijiu truyền thống, từng là biểu tượng của sự giàu có và địa vị, nay được bán với mức giảm giá lên tới 80%. Túi xách hàng hiệu cũng bị các cửa hàng giảm giá bán với giá chỉ bằng một nửa.

Rủi ro giảm phát

"Cuộc chiến 0 đồng" không chỉ là câu chuyện ngành giao đồ ăn — nó là tấm gương phản chiếu sức cầu yếu của nền kinh tế Trung Quốc. Doanh thu nhà hàng tháng 7 chỉ tăng 1,1% so với cùng kỳ, thấp hơn nhiều so với mức kỳ vọng.

Người tiêu dùng ngày càng thận trọng chi tiêu, chỉ sẵn sàng mua khi có khuyến mãi. Xu hướng "săn giá" đang ăn sâu, khiến doanh nghiệp khó tăng giá trở lại.

Nguyên nhân chính là sự sụt giảm tài sản của người dân, đặc biệt là do khủng hoảng bất động sản. Khi giá nhà đất sụt giảm, tầng lớp trung lưu và giàu có cảm thấy tài sản của họ bị "bốc hơi," dẫn đến việc thắt chặt chi tiêu cho các mặt hàng không thiết yếu.

Trong bối cảnh đó, các nhà bán lẻ và nhà sản xuất buộc phải giảm giá để xả hàng tồn kho, vô tình tạo ra một vòng xoáy đi xuống.

Theo chuyên gia nghiên cứu trưởng Naoto Saito của Viện nghiên cứu Daiwa, khi "miếng bánh" nhu cầu tiêu dùng không thể lớn hơn, các công ty sẽ tiếp tục tìm mọi cách để giành lấy thị phần, đẩy cuộc chiến giá cả trở nên khốc liệt hơn.

Sự sụt giảm giá trên diện rộng đã làm dấy lên những lo ngại về nguy cơ giảm phát (deflation) ở Trung Quốc. Đây là tình trạng giá cả hàng hóa và dịch vụ giảm liên tục, khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp trì hoãn chi tiêu và đầu tư vì hy vọng giá sẽ còn giảm nữa.

Hệ quả là một vòng lặp tiêu cực: sản xuất thừa, giá giảm, doanh nghiệp cắt giảm sản xuất và sa thải nhân công, dẫn đến thu nhập và chi tiêu của người dân lại tiếp tục giảm.

Giảm phát còn nguy hiểm ở chỗ khi người tiêu dùng tin rằng giá sẽ tiếp tục giảm, họ trì hoãn chi tiêu, kéo theo sản xuất chậm lại và doanh nghiệp tiếp tục giảm giá, tạo thành vòng luẩn quẩn kinh tế.

Chỉ số giảm phát GDP (GDP deflator), một thước đo xu hướng giá cả tổng thể của nền kinh tế, đã giảm 1.3% trong quý II/2025, đánh dấu quý giảm thứ chín liên tiếp.

Tình trạng này gợi nhớ đến giai đoạn mà Nhật Bản từng trải qua sau thảm họa động đất và sóng thần, khi thiếu hụt nhu cầu nội địa đẩy nền kinh tế vào thế suy thoái.

Chính phủ Trung Quốc đang nhận thấy mối nguy hiểm này. Các nhà hoạch định chính sách đã kêu gọi các doanh nghiệp chấm dứt cạnh tranh "không có trật tự" bằng giá thấp.

"Cuộc chiến 0 đồng" không chỉ là một hiện tượng nhất thời của các ứng dụng giao đồ ăn, mà là một lời cảnh tỉnh về sức khỏe của nền kinh tế Trung Quốc.

Trong lịch sử kinh tế, không có bữa trưa nào thực sự miễn phí. Ở Trung Quốc hiện tại, mỗi phần hamburger 0 đồng là một lời nhắc rằng nền kinh tế đang phải trả giá bằng lợi nhuận doanh nghiệp, việc làm và niềm tin tiêu dùng.

Cuộc chiến giành khách hàng bằng mọi giá có thể giúp bảng xếp hạng thị phần thay đổi tức thì, nhưng để giành chiến thắng lâu dài, cả doanh nghiệp và nền kinh tế cần một chiến lược vượt ra ngoài "cơn sốt" giảm giá.

Nếu không, "bữa ăn miễn phí" hôm nay có thể trở thành "hóa đơn kinh tế" nặng nề ngày mai.

*Nguồn: Nikkei, Fortune, BI