Doanh nghiệp ồ ạt phát hành hơn 1 tỷ USD trái phiếu, nghị định 08 phát huy tác dụng?

Nội dung chính:

•  Chỉ trong nửa tháng gần đây, các doanh nghiệp ồ ạt phát hành trái phiếu với giá trị hàng nghìn tỷ đồng, khác biệt với không khí ảm đạm trên thị trường hai tháng đầu năm. 
•  Lượng trái phiếu nói trên khó phát hành cho nhà đầu tư cá nhân.

Thống kê kết quả chào bán trái phiếu được công bố trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội cho thấy chỉ trong nửa tháng gần đây, các doanh nghiệp đã phát hành thành công gần 23.800 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp - tức trên 1 tỷ USD. 

Kết quả phát hành này khác biệt với không khí ảm đạm trong hai tháng đầu năm 2023 với tổng giá trị phát hành chưa đến 1.700 tỷ đồng (không tính trái phiếu do ngân hàng phát hành). 

Không phải kết quả của Nghị định 08

Nghị định 08/2023/NĐ-CP được thông qua và có hiệu lực từ 5/3/2023 được đánh giá sẽ góp phần “khơi thông” thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm nay với các quy định được nới lỏng so với Nghị định 65 ban hành Tháng 9 năm ngoái. 

Ông Phan Lê Thành Long, CEO AFA Research & Education cho rằng Nghị định 08 phần lớn tập trung vào việc xử lý các trái phiếu đã phát hành, trong đó cho phép các bên (trái chủ và doanh nghiệp phát hành trái phiếu) thương lượng đi đến thống nhất các phương án thanh toán như hoãn thanh toán trái phiếu, thanh toán bằng tài sản khác… 

Do vậy, lượng trái phiếu phát hành ồ ạt trong thời gian gần đây không phản ánh tác động của nghị định 08, mà phản ánh áp lực tái cấu trúc nguồn vốn của các doanh nghiệp. 

Nghị định 08 cũng đồng thời cho phép các doanh nghiệp có thể phát hành trái phiếu riêng lẻ mà không bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm. Tuy nhiên, một chuyên gia tài chính cho rằng, việc nới lỏng yêu cầu về xếp hạng tín nhiệm cũng không có nhiều ý nghĩa trong các đợt phát hành gần đây. Thông thường các thương vụ phát hành riêng lẻ được chuẩn bị trong nhiều tháng, thậm chí cả năm, trước khi Nghị định 08 có hiệu lực. 

“Quan trọng nhất là tìm được bên mua trái phiếu” - chuyên gia này bổ sung. 

“Khó phát hành cho nhà đầu tư cá nhân”

Báo cáo kết quả phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023 hầu hết đều không công bố chi tiết số lượng/tên trái chủ. Tuy nhiên, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, phần lớn các đợt phát hành này đều do các tổ chức tín dụng hoặc đối tác đầu tư mua. 

Điều này nảy sinh vấn đề liệu những trái phiếu phát hành có được các tổ chức này bán ra cho nhà đầu tư cá nhân để hưởng chênh lệch lãi suất, như những gì đã xảy ra ba năm vừa qua? Nghị định 08 ngoài việc nới lỏng điều kiện với tổ chức phát hành, còn hoãn các quy định về nhà đầu tư chuyên nghiệp, những đối tượng được phép mua trái phiếu phát hành riêng lẻ. 

Lượng trái phiếu này “khó phát hành cho nhà đầu tư cá nhân” - ông Phan Lê Thành Long nhận định. 

Đây là giai đoạn cao điểm các doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu từ hai - ba năm trước công bố thông tin hoãn thanh toán lãi/gốc trái phiếu khi đến hạn. Theo dữ liệu từ FiinRatings, tính đến 8/3/2023, có tới 67 doanh nghiệp thông báo hoãn thanh toán trái phiếu với tổng giá trị hơn 89.300 tỷ đồng. Những sự kiện tiêu cực trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua đã khiến niềm tin của công chúng đối với trái phiếu doanh nghiệp giảm sút. Nhà đầu tư ngày càng e ngại kênh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. 

Ngày 10/3 vừa qua, Ngân hàng nhà nước (NHNN) cũng phát đi thông báo về việc thanh tra đột xuất 11 ngân hàng và xử phạt một số đơn vị vi phạm về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Thông báo của NHNN nhằm phản hồi ý kiến của một cử tri yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các ngân hàng khi tư vấn, bảo lãnh phát hành trái phiếu cho các doanh nghiệp có nhiều sai phạm. 

Các ngân hàng, tổ chức tín dụng vì vậy cũng trở nên thận trọng hơn trong việc đầu tư, kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp, trong đó có việc tái phân phối trái phiếu doanh nghiệp cho nhà đầu tư cá nhân.