Doanh nghiệp nhà thầu rơi vào cảnh “quýt làm cam chịu”

“Quýt làm cam chịu”

Thông tin về tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản đang diễn ra tại nhiều dự án và trở thành “nỗi ám ảnh” với không ít doanh nghiệp nhà thầu, đại diện đại diện công ty Cổ phần Hawee Cơ điện cho biết tại nhiều công trình đang bị nợ đọng mà hoàn toàn không có lỗi phát sinh từ phía doanh nghiệp.

Cụ thể, tại một dự án hạ tầng trọng điểm tại Hà Nội, dù sử dụng vốn ngân sách nhà nước, nhưng sau hàng thập kỷ chậm tiến độ thì đến nay các khoản yêu cầu bồi thường do chậm tiến độ đến nay vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Hay tại một dự án phức hợp lớn tại quận Cầu Giấy, dù đã đưa vào vận hành được 4 năm nhưng đến nay chủ đầu tư vẫn chưa hoàn thành thủ tục quyết toán. Lý do được đưa ra là chưa được nghiệm thu phòng cháy chưa cháy do chủ đầu tư đổi thiết kế.

Tương tự, tại một dự án khá lớn khác ở quận Thanh Xuân, doanh nghiệp nhà thầu cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự khi dự án đã đưa vào sử dụng nhiều năm nhưng vẫn chưa hoàn thành thanh toán hết công nợ cho nhà thầu dù đã hoàn thành thủ tục quyết toán. Sau khi bị nợ đọng, phía nhà thầu đã gửi đơn ra tòa để xử lý tranh chấp nhưng vẫn chưa được giải quyết.

Như vậy, có thể nói, trong các trường hợp trên, doanh nghiệp nhà thầu đang bị ở trong thế “quýt làm cam chịu” khi bị nợ đọng mà hoàn toàn nguyên nhân không đến từ lỗi chủ quan của mình.

Chưa đủ pháp lý điều chỉnh

Theo đại diện Công ty Cổ phần Hawee Cơ điện, thực trạng và giải pháp khung pháp lý điều chỉnh quan hệ giữa chủ đầu tư và nhà thầu cho thấy các nà thầu hiện gặp không ít khó khăn về công tác thanh toán trong quá trình thực hiện dự án, đặc biệt trong giai đoạn quyết toán với nguyên nhân là khung pháp lý chưa phù hợp.

Trong khi khung pháp lý hiện nay quy định khá chi tiết về nghĩa vụ của nhà thầu với chủ đầu tư trong hợp đồng hiện nay cho thấy các điều khoản hợp đồng đảm bảo sự an toàn và các cam kết của nhà thầu với chủ đầu tư gồm bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh bảo hành, bão lãnh tạm ứng,… các bảo lãnh trên đều vô điều kiện, không hủy ngang.

Tuy nhiên, đối với điều khoản về phạt tiến độ và chất lượng, điều khoản nhằm bảo vệ tương ứng cho nhà thầu hiện chưa có tính ràng buộc pháp lý rõ ràng.

Cụ thể, nhà thầu không có bảo lãnh thanh toán, mức phạt chậm thanh toán dù có quy định nhưng thương không khả dụng.

Về quan hệ ứng xử trong triển khai dự án, công tác nghiệm thu, thanh quyết toán phụ thuộc nhiều vào ý chí của chủ đầu tư dù có quy định trong các điều khoản hợp đồng.

Việc chậm tiến độ do lỗi của chủ đầu tư, thường không được giải quyết rõ ràng, triệt để ảnh hưởng đến chi phí thực hiện dự án của nhà thầu như chi phí tài chính, vốn thực hiện dự án, chi phí gia hạn bảo lãnh, chi phí thực ban điều hành, chi phí cho nhân sự tại công trường, kho bãi,…

Bên cạnh đó, một số vướng mắc về pháp lý liên quan đến các cơ quan chức năng ảnh hưởng đến việc nghiệm thu giữa chủ đầu tư, nhà thầu gồm việc bàn giao tài sản cho cơ quan điện lực, phòng cháy chữa cháy,….

Cần giải pháp đồng bộ

Từ những tồn tại liên quan đến tình trạng chủ đầu nợ đọng nhà thầu, theo đại diện Công ty Cổ phần Hawee Cơ điện cần sớm xem xét điều chỉnh quy định pháp lý theo hướng yêu cầu sự đảm bảo của chủ đầu tư với nhà thầu.

Bên cạnh đó, cũng cần quy định pháp lý về nghĩa vụ cung cấp bảo lãnh thanh toán của chủ đầu tư cho nhà thầu trong các quy định hướng dẫn về hợp đồng thi công.

Đối với yêu cầu về hồ sơ nghiệm thu, cần có khung pháp lý yêu cầu về hồ sơ nghiệm thu dự án đưa vào sử dụng khi nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền tại văn bản pháp luật phải cung cấp hồ sơ quyết toán giữa chủ đầu tư và nhà thầu.

Đối với các chế tài phạt, cần có chế tài phạt hoặc ngừng cấp phép đầu tư dự án mới cho chủ đầu tư tại các văn bản pháp luật trong trường hợp dự án đưa vào sử dụng khi chưa có giấy phép phòng cháy chữa cháy hoặc chưa được nghiệm thu bởi cơ quan chức năng hoặc vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ thanh toán với nhà thầu.

Bên cạnh các quy định nói trên, theo đại diện Hawee Cơ điện cần xem xét tổ chức đánh giá, xếp hạng chủ đầu tư.

Cụ thể, có thể lập bảng đánh giá xếp hạng mức độ uy tín của chủ đầu tư và truyền thông rộng rãi cũng như áp dụng đánh giá nói trên vào công tác đánh giá chủ đầu tư khi tham gia các dự án mới tương ứng với cấp công trình đầu tư.