TP HCM đang triển khai lập Nhiệm vụ điều chỉnh Quy hoạch chung thành phố đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060. Liên danh tư vấn cho Quy hoạch chung TP HCM gồm Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia, Viện Quy hoạch miền Nam, Công ty TNHH Không Gian Xanh và Công ty EnCity.
Theo đề xuất của liên danh tư vấn, TP HCM nên phát triển theo mô hình đa trung tâm. Khi đó, sẽ xây dựng những trung tâm đô thị quy mô lớn ở các cửa ngõ thành phố - nơi có quỹ đất lớn, giá đất thấp, nhằm kiến tạo nơi sống và làm việc cho số đông người lao động và tăng mật độ dân số.
Vì vậy, đơn vị tư vấn đề xuất quy hoạch phát triển 5 vùng đô thị, gồm: Vùng trung tâm (khu trung tâm hiện hữu, quận Bình Thạnh, một phần Quận 12 và Gò Vấp); TP. Thủ Đức; TP. phía Bắc (huyện Hóc Môn, Củ Chi); TP. phía Tây (khu vực quận Bình Tân, huyện Bình Chánh); TP. phía Nam (Quận 7, huyện Nhà Bè, Cần Giờ).
Trong đó, Vùng đô thị trung tâm hiện hữu với 5-6 triệu dân là khu hành chính, đối ngoại, thương mại, dịch vụ, kinh tế tri thức, đô thị sáng tạo… Vùng này gồm vùng Sài Gòn, vùng Chợ Lớn, khu vực Bình Thạnh, Nam sân bay, Tây sân bay, khu sân bay, Bình Quới - Thanh Đa, Đông Nam Quận 12, phía đông quận Gò Vấp, phía tây quận Gò Vấp, phía tây nam Quận 12, vùng phía tây khu đô thị trung tâm.
TP. Thủ Đức với 3 triệu người, trọng tâm là đô thị sáng tạo, giáo dục, đào tạo, công nghiệp công nghệ cao, trung tâm tài chính, y tế, du lịch sinh thái…
TP. phía Bắc với 4-5 triệu người là đô thị dịch vụ giải trí, văn hóa, nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ sinh thái môi trường và nông nghiệp, sản xuất công nghiệp dẫn dắt, hỗ trợ và đào tạo công nghệ phục vụ nông nghiệp và công nghệ sinh thái môi trường…
TP. phía Tây Nam gồm khu vực nằm trong quốc lộ 1A, 22, đường Lê Văn Khương thuộc quận 12, huyện Hóc Môn, trung tâm Hóc Môn, phía Tây Hóc Môn, trung tâm phát triển mới Quận 12 – huyện Hóc Môn, phía Tây đường Vành đai 3, khu đô thị hiện hữu Củ Chi, Tây Nam-Đông Nam Củ Chi, khu sinh thái Củ Chi, công viên sinh thái lâm nghiệp, công nghiệp Củ Chi, khu đô thị Tây Bắc Củ Chi, Đông Bắc Củ Chi.
TP. phía Tây với 2-3 triệu người là đô thị công nghiệp, dịch vụ thương mại, công nghệ và dịch vụ chăm sóc sức khỏe, trung tâm y sinh hóa dược, giáo dục đào tạo...
Vùng này gồm khu vực Tân Nhựt - Lê Minh Xuân, khu vực nằm giữa Quốc lộ 1 và đường Tân Tạo Chợ Đệm, khu Lê Minh Xuân, Vĩnh Lộc, Bình Lợi - Lê Minh Xuân, Phạm Văn Hai, Tân Túc, phía Nam đường Vành đai 3.
Thứ năm là TP. phía Nam với 3-4 triệu người là đô thị công nghệ cao, sinh thái nước, kinh tế tri thức, văn hóa nghệ thuật, triển lãm, hội chợ, giải trí, du lịch sinh thái, công nghiệp, logistics, trung tâm kinh tế biển…
Vùng này gồm Khu vực phía nam kênh Đôi, phía đông sông Cần Giuộc đến rạch Ông Lớn, phía tây đường Nguyễn Hữu Thọ, phía đông đường Nguyễn Hữu Thọ, khu Long Thới, Hiệp Phước, Bình Khánh, khu đô thị gắn với cảng Bình Khánh, khu sinh thái nông nghiệp-du lịch, khu đô thị Cần Thạnh, khu đô thị lấn biển Cần Giờ.
TP HCM sẽ không còn huyện?
Hiện tại TP HCM có 5 huyện là Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh, Nhà Bè, Cần Giờ. Nếu đề xuất này trở thành thực tiễn, TP HCM sẽ không còn huyện, ngoài ra 2 quận khác là Bình Chánh và quận 7 cũng trở thành một phần của TP phía Tây và Nam tương lai theo đề xuất này.
Diện tích 2 quận và 7 huyện lên đến 1.689km2, chiếm đến 80% diện tích của TP HCM, trong đó lớn nhất là huyện Cần Giờ với 704km2. Đáng chú ý, hồi tháng 7/2022, 5 huyện Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Nhà Bè, Cần Giờ đều chọn mô hình thành phố trực thuộc TP HCM, chứ không chọn mô hình quận.
Cụ thể, trong báo cáo công tác 3 năm triển khai đề án thực hiện chuyển đổi một số huyện ngoại thành của TP HCM lên quận hoặc thành phố trực thuộc thành phố giai đoạn 2021 – 2030, UBND TP HCM cho biết việc chuyển đổi đơn vị hành chánh quận đối với 5 huyện trên là khó đạt được từ nay đến năm 2030, do vướng nhiều tiêu chí chuyển đổi lên quận.
Mô hình thành phố thuộc TP HCM, như trường hợp TP Thủ Đức, là phương án được cả 5 huyện lựa chọn; điều này sẽ đáp ứng mục tiêu chuyển các đơn vị hành chính huyện thành đơn vị hành chính cấp đô thị, nhưng vẫn giữ lại một số khu vực nông nghiệp ngoại thành của đơn vị hành chính mới trực thuộc.
Bình Chánh phấn đấu đạt tiêu chí đô thị loại III và làm thủ tục đề nghị công nhận thành phố thuộc TP HCM vào năm 2025. Đây là huyện có diện tích lớn thứ 3 của TP.HCM (253 km2), được định hướng trở thành trung tâm đô thị công nghiệp của phía tây TP.HCM với đầy đủ đặc tính của một đô thị công nghiệp hiện đại.
Trong khi đó, huyện Cần Giờ với diện tích 705 km2 lớn nhất TP HCM được định hướng trở thành thành phố xanh, du lịch sinh thái thân thiện môi trường, trở thành khu đô thị biển, du lịch sinh thái nghỉ ngơi và giải trí.
Các huyện Hóc Môn, Nhà Bè và Củ Chi muốn lên thành phố trực thuộc TP HCM để vừa có nội thị (phường), vừa có ngoại thị (xã), vừa phát triển đô thị hóa như các quận nội thành nhưng đồng thời vẫn duy trì một số xã thuần nông hay có nhiều diện tích đất nông nghiệp để phát triển nông nghiệp, xây dựng các điểm du lịch sinh thái, đô thị xanh,…