Cùng với Trung Quốc, Việt Nam vừa đứng đầu thế giới về một chỉ số

Đó là chỉ số về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo.

Chiều tối 16/9 (theo giờ Việt Nam), Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố về báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index - GII). Trong năm nay, số lượng quốc gia và vùng lãnh thổ nằm trong danh mục khảo sát tăng từ 133 lên 139. Việt Nam được xếp hạng 44/139 quốc gia, nền kinh tế, giữ nguyên vị trí so với năm 2024.

Trong các chỉ số thành phần của GII, Việt Nam dẫn đầu thế giới ở 3 lĩnh vực. Thứ nhất, Việt Nam xếp số một thế giới về nhập khẩu công nghệ cao với tỷ lệ 29,4%, cùng vị trí với Hong Kong (Trung Quốc). Trong khi đó, Malaysia và Philippines lần lượt xếp thứ ba và thứ tư. Chỉ số này cho thấy nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu công nghệ cao. Tuy nhiên đồng thời thể hiện khả năng hội nhập sâu của nước ta với các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ hai, Việt Nam đứng số một thế giới, cùng với Malaysia và Philippines, về xuất khẩu công nghệ cao, với tỷ lệ 36,1% tổng thương mại. Trên thực tế, hơn 1/3 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hiện nay đến từ các sản phẩm công nghệ cao như điện tử, viễn thông, máy tính, linh kiện... Kết quả này được xem là nền tảng để Việt Nam khẳng định vị trí trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ ba, Việt Nam cũng đồng dẫn đầu về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo khi đứng cạnh Trung Quốc, CH Séc, Hong Kong (Trung Quốc) và Malaysia. Việc dẫn đầu chỉ số này cho thấy Việt Nam đang tạo ra các sản phẩm gắn liền với hàm lượng sáng tạo cao, không chỉ dựa vào điện tử và công nghệ cao. Theo các chuyên gia, hàng hóa sáng tạo đang là yếu tố giúp mở rộng xuất khẩu, gắn với ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo.

Việt Nam tiếp tục cải thiện nhiều chỉ số 

Ngoài 3 chỉ số đứng đầu thế giới, Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào đổi mới sáng tạo, khi tăng 3 bậc so với năm 2023, từ vị trí thứ 53 lên 50, nhờ cải thiện 5 trụ cột gồm thể chế, nguồn nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển của thị trường, trình độ phát triển của doanh nghiệp.

Ở chiều ngược lại, đầu ra đổi mới sáng tạo vẫn có thứ hạng tốt hơn đầu vào, mặc dù thứ hạng giảm 1 bậc so với năm 2024, khi từ vị trí 36 xuống 37. Đầu ra của đổi mới sáng tạo bao gồm 2 trụ cột là Sản phẩm trí thức và công nghệ, Sản phẩm sáng tạo.

Đặc biệt, Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, cao hơn Philippines (50). Quốc gia thu nhập trung bình thấp xếp trên Việt Nam là Ấn Độ với thứ hạng 38. Ở khu vực ASEAN, Việt Nam vượt Thái Lan để giữ vị trí thứ ba, chỉ sau Singapore và Malaysia.

Theo WIPO, Việt Nam là một trong 9 quốc gia thu nhập trung bình có tốc độ cải thiện thứ hạng nhanh nhất từ năm 2013. Đặc biệt, Việt Nam cùng Ấn Độ là 2 quốc gia duy trì kết quả đổi mới sáng tạo vượt mức phát triển trong 15 năm liên tiếp. Trong giai đoạn từ năm 2014 - 2024, Việt Nam nằm trong nhóm 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất thế giới, cùng với Trung Quốc và Ethiopia.

WIPO ghi nhận Việt Nam là quốc gia "overperformer" đạt thành tích đổi mới vượt mức kỳ vọng theo trình độ phát triển. Đây cũng là năm thứ 15 liên tiếp duy trì danh hiệu này. Thành tích này giúp Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế tiêu biểu về tận dụng sáng tạo như động lực phát triển.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt như hiện nay, việc giữ vững và nâng cao vị trí trên bản đồ đổi mới sáng tạo sẽ là động lực quan trọng để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển và thu nhập cao vào năm 2045.

Trên thực tế, hàng năm, WIPO công bố Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII). Đây là một bộ công cụ đánh giá năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia có uy tín trên thế giới, cũng như phản ánh mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của các quốc gia. Từ báo cáo này, các quốc gia sẽ thấy được bức tranh tổng thể, các điểm mạnh, điểm yếu của mình.

Tại Việt Nam, trong thời gian qua, Chính phủ đã giao Bộ KH&CN làm đầu mối theo dõi, điều phối chung chỉ số GII; phân công các bộ, ngành, địa phương cùng trách nhiệm cải thiện chỉ số này. Chính nhờ vậy, xếp hạng GII của Việt Nam liên tục cải thiện, từ vị trí 59 (2016) lên 44 (2024) và giữ vững thứ hạng này trong năm 2025.