Chuyên gia cảnh báo: Lạm phát đã đạt đỉnh nhưng thế giới có thể sẽ phải đối mặt với điều ‘đáng báo động’ hơn trong 1 năm tới

*Bài viết dựa trên quan điểm của ông Luskin, giám đốc điều hành TrendMacro. 

“Tôi đã giải thích điều này từ 10 tháng trước rằng tại sao lạm phát đang trên đà hạ nhiệt”, Luskin, giám đốc điều hành TrendMacro cho biết. 

Lạm phát đã ở mức cao nhất khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 9,1% (6/2022) so với cùng kỳ năm ngoái. Còn nay nó hiện ở mức 4,9%. 

“Chắc chắn, dự đoán của tôi không đúng hoàn toàn. Tuy nhiên chỉ chưa đầy 1 năm, CPI đã giảm và có vẻ đã đi được một nửa trong hành trình trở về mức lạm phát mục tiêu của Fed”, ông cho biết thêm. 

Vì vậy, “lạm phát vẫn còn quá cao” không còn là vấn đề mà Luskin lo lắng nữa. Điều ông quan tâm lúc này là có thể lạm phát sẽ giảm xuống dưới mức mục tiêu của Fed; và có thể 1 năm nữa, thế giới sẽ phải đối mặt với giảm phát. 

Vị giám đốc cho rằng Fed không gây ra tình trạng lạm phát hiện tại. Trước đây, từng có lúc lãi suất của Fed về gần 0% và không hề đẩy lạm phát lên cao (năm 2008 và năm 2015). Ngoài ra, họ cũng từng nới lỏng các chính sách tiền tệ và cũng không khiến thị trường biến động như hiện tại (năm 2009 - năm 2017). 

Theo Luskin, gói cứu trợ 6 nghìn tỷ USD - mức cao kỷ lục - dùng để hỗ trợ trong thời kỳ đại dịch 2020/2021 đã gây ra tình trạng lạm phát trong thời gian này. 

Và chính sách thắt chặt tiền tệ mà Fed đã thực hiện, gồm 4 lần tăng lãi suất liên tiếp thêm 0,75 điểm phần trăm thực tế đã đóng góp một phần giúp hạ nhiệt lạm phát.

Tuy nhiên, Luskin cũng lưu ý rằng nhờ các khoản trợ cấp nhằm kích cầu trong đại dịch, tăng trưởng cung tiền của Mỹ đã đạt đỉnh 27% vào tháng 2/2021 so với cùng kỳ năm 2020 - mức cao nhất kể từ năm 1959. 

Như vậy, độ trễ giữa thời điểm cung tiền đạt đỉnh với lạm phát đạt đỉnh (vào tháng 6/2022) là 1,5 năm - tương đương trong quá khứ.

Còn Fed đã không tăng lãi suất sau 2 năm duy trì ở mức gần 0 và chỉ tăng 0,25 điểm phần trăm vào tháng 3/2022.

Và đến tháng 6/2022, Fed mới thật sự bắt đầu công cuộc chống lạm phát - với lần tăng lãi suất thêm 0,75 điểm phần trăm đầu tiên. 

Vì vậy, nếu độ trễ 1,5 năm giữa chính sách và kết quả là đúng, các lần tăng lãi suất của Fed thực chất chưa tạo ra tác động gì đối với tiến độ lạm phát (Fed mới chỉ tăng lãi suất từ 14 tháng trước).

Thậm chí, chính sách của Fed hiện tại còn có thể “đi quá xa”.

Việc ngừng các khoản trợ cấp cho thời kỳ dịch bệnh đã khiến tăng trưởng cung tiền giảm xuống mức bình thường - sau đó thu hẹp lại. Một phần nguyên do nữa là bởi việc tăng lãi suất của Fed - điều mà những người gửi tiền trẻ tuổi chưa từng thấy trước đây. 

Lãi suất cao hơn đã khiến những người gửi tiết kiệm khoản lớn chuyển từ tiền gửi không kỳ hạn - vốn đang trả lãi suất gần bằng 0 tại các ngân hàng lớn sang tiền gửi có kỳ hạn, ví dụ chứng chỉ tiền gửi - có lãi suất gần với thị trường. 

Thực tế, gửi tiết kiệm trong 1 năm là điều bình thường. Nhưng nếu đó là các khách hàng lớn gửi những khoản tiền khổng lồ thì có thể khiến hoạt động chi tiêu chậm lại, giúp lạm phát hạ nhiệt nhưng lại có thể gây ra giảm phát.

Lãi suất tăng, cung tiền giảm đã khiến cung tiền M2 bị thu hẹp. Cung tiền M2 đã sụt giảm 4,63% trong năm qua, mức cao kỷ lục. Đây là lần đầu tiên điều này xyả ra trong lịch sử Mỹ, vì vậy có rất nhiều điều chúng ta không thể dự đoán trước.

Và nếu sự suy giảm như vậy không dẫn đến giảm phát thì quả là điều phi thường. Bởi 2 năm trước, việc cung tiền tăng đã khiến lạm phát tăng theo.

Một số người cũng cho rằng khi lạm phát tăng cao, một chút giảm phát sẽ “không quá tệ”. Nhưng các nhà kinh tế thường coi giảm phát là mối đe dọa lớn hơn. Bởi lẽ, khi thấy giá giảm, người tiêu dùng có xu hướng trì hoãn việc mua hàng vì nghĩ có thể mua những thứ đó với giá thấp hơn vào thời gian sau.

Đó là vòng luẩn quẩn và gây ra suy thoái. Bởi lẽ tác động từ việc điều chỉnh chính sách có độ trễ, Mỹ sẽ không gặp phải tình trạng giảm phát ngay lập tức. Nhưng khi nó đến thì đã quá muộn để Fed kịp hành động.

Vào tháng 11/2022, Fed đã thực hiện lần tăng lãi suất 0,75 điểm phần trăm cuối cùng vì họ bắt đầu lo lắng việc thắt chặt kinh tế quá mức có thể khiến nền kinh tế chậm lại.

Vì vậy, trong 6 tháng sau, Fed đã giảm tốc độ tăng lãi suất - mỗi lần 0,25 hoặc 0,5 điểm phần trăm.

Gần đây, ông Powell cũng đã ám chỉ rằng có thể sẽ không có thêm đợt tăng lãi suất nào nữa, nhưng hiện tại vẫn còn quá sớm để kết luận.

Như mọi khi, Fed vẫn đang chiến đấu với lạm phát. Đã đến lúc Fed cần đối diện với độ trễ chính sách và vượt qua tình huống giảm phát có thể xảy đến sắp tới.

Tham khảo WSJ