Chịu hơn 5.000 lệnh trừng phạt của phương Tây, quốc gia châu Á đáp trả thẳng thừng với siêu dự án có trữ lượng 67 tỷ thùng dầu, được 2 'ông lớn' BRICS âm thầm hậu thuẫn

Iran đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ trong khai thác dầu khí tại cụm siêu mỏ West Karoun, bao gồm các mỏ Azadegan Bắc - Nam, Yaran Bắc - Nam, Yadavaran cùng nhiều mỏ nhỏ khác.

Theo giới chức Tehran, mục tiêu sản lượng 1 triệu thùng/ngày không chỉ là con số biểu tượng, mà còn là câu trả lời trực tiếp của Iran trước sức ép trừng phạt từ phương Tây, đồng thời củng cố các liên minh năng lượng chiến lược với Trung Quốc và Nga.

West Karoun được đánh giá là một trong những cụm mỏ có trữ lượng dầu thô lớn nhất hành tinh với hơn 67 tỷ thùng dầu tại chỗ, kèm theo các mỏ khí tự nhiên có trữ lượng khổng lồ. Đáng chú ý, chi phí khai thác trung bình tại đây chỉ khoảng 2 - 3 USD mỗi thùng, nằm trong nhóm thấp nhất thế giới, ngang với chi phí tại Saudi Arabia. Đây là lợi thế vượt trội giúp Iran duy trì lợi nhuận ngay cả khi giá dầu thế giới biến động mạnh.

Thêm vào đó, nhiều mỏ trong cụm West Karoun là mỏ chung với Iraq, quốc gia láng giềng có mạng lưới xuất khẩu dầu rộng lớn hơn. Ví dụ, mỏ Azadegan nằm trên cùng cấu tạo địa chất với Majnoon của Iraq, Yadavaran liền kề với mỏ Sinbad, hay Azar kết nối với mỏ Badra. Việc xuất dầu qua biên giới với “nhãn mác” Iraq cho phép Iran lách lệnh trừng phạt và duy trì dòng tiền ổn định.

Sau khi ký thỏa thuận hợp tác chiến lược 25 năm với Iran, Trung Quốc đã trở thành đối tác lớn nhất tại West Karoun. Theo cựu Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Zarif, Trung Quốc đã cam kết tăng sản lượng từ 355.000 thùng/ngày lên 500.000 thùng/ngày ở giai đoạn 1, sau đó tăng tiếp lên 1 triệu thùng/ngày.

Hiện tại, sản lượng từ cụm mỏ này đã vượt 500.000 thùng/ngày, chủ yếu nhờ các hợp đồng “âm thầm” do Trung Quốc đảm nhiệm. Thay vì công khai các hợp đồng phát triển quy mô lớn dễ bị Mỹ chú ý, Bắc Kinh lựa chọn chiến lược chia nhỏ gói thầu thành nhiều hợp đồng kỹ thuật, khoan, xây dựng, bảo trì, công nghệ - tất cả đều nằm trong tay các công ty Trung Quốc. Đây là mô hình giúp giảm thiểu rủi ro địa chính trị mà vẫn đảm bảo tiến độ khai thác.

Dù ít hiện diện hơn, song Nga cũng đang trở lại mạnh mẽ. Trước khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân JCPOA, các tập đoàn Gazprom, Zarubezhneft, Tatneft và Lukoil đã ký nhiều biên bản ghi nhớ với Iran cho 7 mỏ dầu lớn. Sau cuộc gặp cấp cao giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Raisi vào năm 2022, Gazprom cam kết đầu tư 40 tỷ USD vào các dự án năng lượng Iran, bao gồm cả nâng cấp sản lượng tại West Karoun.

Các hợp phần hợp tác bao gồm công nghệ khoan kép (dual-lateral drilling), giàn khoan tiên tiến, đơn vị khử muối và cụm xử lý khí. Tất cả đều nhằm đẩy tốc độ thu hồi dầu thô và khí tại các mỏ chung với Iraq.

Hiện nay, tỷ lệ thu hồi dầu tại West Karoun mới đạt khoảng 3,5 - 4,5%, trong khi các hãng dầu quốc tế từng đề xuất nâng tỷ lệ này lên 12,5% trong vòng 1 năm, 20% trong 2 năm và 50% trong 5 năm. Với mỗi 1% gia tăng tỷ lệ thu hồi, Iran có thể bổ sung 670 triệu thùng vào trữ lượng khai thác, tương đương 33 tỷ USD nếu tính giá dầu chỉ ở mức 50 USD/thùng.

Điều này đồng nghĩa với việc chỉ cần tăng 5% tỷ lệ thu hồi, Iran có thể “mở khóa” gần 170 tỷ USD tiềm năng tài chính. Con số này đủ sức tạo đòn bẩy kinh tế trong bối cảnh bị phương Tây cô lập.

Cú hích chiến lược từ West Karoun không chỉ mang ý nghĩa tài chính. Việc Iran, Trung Quốc và Nga cùng thúc đẩy hợp tác năng lượng quy mô lớn tại khu vực bị trừng phạt cho thấy xu hướng “phi đô la hóa” và giảm lệ thuộc vào phương Tây trong chuỗi giá trị dầu khí.

Trung Quốc - nước tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới, lại có thêm một nguồn cung giá rẻ, ổn định và an toàn. Nga vốn đang chịu áp lực từ phương Tây có thêm một đồng minh chiến lược. Và Iran, quốc gia chịu cấm vận lâu năm, tiếp tục duy trì nguồn thu ổn định từ dầu, bất chấp lệnh trừng phạt.

Tham khảo Oilprice