“Cha đẻ AI” Yoshua Bengio thảo luận cùng Chủ tịch FPT Trương Gia Bình: Không nên tạo ra bản năng sinh tồn cho AI

Chiều 5/12, Giáo sư Yoshua Bengio đã có bài chia sẻ về chủ đề “An toàn AI” và tham gia “đối thoại” với ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT FPT tại Hội thảo công nghệ cấp cao “AI an toàn – Định hình đổi mới có trách nhiệm”.

AI liệu có thể vượt qua con người?

Với khả năng học hỏi và xử lý dữ liệu nhanh chóng, AI được đánh giá mang đến những điều kỳ diệu vượt ngoài sức tưởng tượng của con người. Chỉ với những mô tả gợi ý, AI có thể tạo ra một bức tranh như thật, viết một bản nhạc hoặc làm một bài thơ trong vài giây.

Theo Giáo sư Yoshua Bengio, AI giúp hiệu quả sử dụng dữ liệu tăng 30%, hiệu suất thuật toán tăng gấp ba lần, đầu tư vào lĩnh vực này trung bình đạt 100 tỷ USD/năm. Các đánh giá chuẩn mực cho thấy năng lực AI đã vượt qua khả năng của con người, đặc biệt là trong việc làm chủ ngôn ngữ và xử lý dữ liệu.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng vẽ ra viễn cảnh khi AI trở nên có nhận thức và phần "con - bản năng sinh tồn" trỗi dậy, nó cũng có thể khiến nhân loại đi theo hướng tiêu cực một cách nhanh chóng và ở quy mô lớn.

Minh chứng những lo ngại này, ông Bengio dẫn một kết quả thống kê khác từ 3.000 nhà nghiên cứu. Khoảng 40-50% tin có ít nhất 10% khả năng AI sẽ dẫn đến kết quả thảm khốc như sự tuyệt chủng của loài người.

"Một khi chúng ta xây dựng các cỗ máy thông minh hơn con người nhưng không thể kiểm soát, chúng ta nên lường trước viễn cảnh này", ông nói thêm. "Nếu tạo những cỗ máy có khả năng siêu việt trong chiến lược hóa và phát triển công nghệ mới, như trong quân sự hoặc ảnh hưởng chính trị, cái giá phải trả rất đắt nếu mất kiểm soát".

Để hạn chế các tác động từ AI, Giáo sư Yoshua Bengio cho biết cần xây dựng AI như công cụ phục vụ con người chứ không phải một tác nhân có thể tự đặt ra mục tiêu và hành động. Bởi trên thực tế, mục tiêu của AI có thể mâu thuẫn hoặc vượt ngoài ý định ban đầu của con người.

Do đó, theo Giáo sư Yoshua Bengio nên tránh thiết kế "bản năng sinh tồn" cho các hệ thống AI. Điều đó có nghĩa là không nên thiết kế các hệ thống AI giống con người, có cảm xúc, ngoại hình và thậm chí cả ý thức, quyền tự quyết, tự chủ vì trí thông minh của chúng có thể nhanh chóng vượt qua con người và có thể trở thành những AI lừa đảo, thúc đẩy những lợi ích, mục tiêu không hoàn toàn vì hạnh phúc của nhân loại.

… nhưng AI không cướp việc của con người

Khi được hỏi về làn sóng sa thải công nghệ thời gian qua, ông Bengio cho rằng vấn đề không hoàn toàn do hệ quả của sự phát triển AI và tự động hóa, mà còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố điều chỉnh kinh tế. "Điều đó xảy ra vào giai đoạn nền kinh tế không thuận lợi đối với các công ty", ông nói.

Theo ông, AI thể hiện sự tiến bộ xuất sắc trong nhiều lĩnh vực, nhưng chưa hoàn toàn thay con người, đặc biệt ở những công đoạn đòi hỏi tư duy chiến lược, nghiên cứu.

“AI hiện nay vẫn chưa mạnh ở các lĩnh vực vật lý và không thể thay thế con người trong những tương tác xã hội. Chính vì thế, những lĩnh vực ứng dụng phức tạp, có yếu tố xã hội và ảnh hưởng đến con người… sẽ vẫn là lĩnh vực do con người đảm nhận chủ yếu”, Bengio nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Tập đoàn FPT, ông Trương Gia Bình cho rằng, AI cần được coi là một “đồng minh” chứ không phải một mối đe dọa lấy mất việc làm của con người. Nhưng thay vì đứng yên, mỗi người cần học hỏi và thích nghi để duy trì tính cạnh tranh trên thị trường lao động, gồm những hiểu biết cơ bản về AI, học máy, khoa học dữ liệu, cũng như kỹ năng giải quyết vấn đề và phân tích để làm việc hiệu quả với các hệ thống AI.

“Trong tương lai, những công việc cũ có thể sẽ biến mất, nhưng những công việc mới sẽ mở ra những cơ hội và tiềm năng lớn lao”, Chủ tịch FPT nói.

Một thống kê năm 2023 về Tương lai của thị trường Lao động của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho biết, đến năm 2025, AI dự kiến sẽ tạo ra 12 triệu việc làm mới trên toàn cầu. Một nghiên cứu khác của McKinsey cũng cho thấy, AI có thể đóng góp vào việc tạo ra từ 20 triệu đến 50 triệu việc làm mới trên thế giới vào năm 2030.

Yoshua Bengio, sinh năm 1964, người Canada, là một trong những nhà tiên phong trong lĩnh vực học sâu. Năm 1993, ông thành lập Viện nghiên cứu Mila và trở thành nơi hội tụ của các tiến bộ khoa học, góp phần quan trọng đưa Montreal (Canada) thành trung tâm toàn cầu về deep learning. Đến nay, Mila là viện nghiên cứu AI hàng đầu thế giới với cộng đồng 1.300 nhà nghiên cứu và 140 đối tác trên toàn cầu.

Ông Yoshua Bengio, Geoffrey Hinton và Yann Lecun là ba người được mệnh danh là Godfather of AI (cha đỡ đầu của AI). Năm 2018, ba ông được trao giải Turning - giải thưởng được ví như Nobel trong lĩnh vực khoa học máy tính, nhờ nghiên cứu về mạng lưới thần kinh - phần mềm máy học mô phỏng cách thức hoạt động của bộ não con người. Công trình này được đánh giá là một trong những tiến bộ lớn nhất của ngành khoa học công nghệ hiện đại và có ảnh hưởng lớn đến phát triển của AI.