Khi Giám đốc điều hành (CEO) Jim Farley của Ford Motor cùng nhóm kỹ sư của mình tháo rời chiếc Tesla Model 3 đầu tiên trong phòng thí nghiệm ở Detroit, ông không ngờ rằng trải nghiệm đó sẽ làm thay đổi cách ông nhìn về tương lai của Ford.
Không chỉ là một bài học kỹ thuật, đó là khoảnh khắc “thức tỉnh” khi Farley nhận ra rằng Tesla và các hãng xe điện Trung Quốc đã tiến xa đến mức khiến Ford, một biểu tượng hơn trăm năm của ngành ô tô Mỹ, đứng trước nguy cơ bị bỏ lại phía sau.
"Tôi không kỳ vọng cao khi tháo rời chiếc Tesla Model 3 đầu tiên và các xe điện Trung Quốc khác. Thế nhưng những gì chúng tôi tìm thấy thật gây sốc," Farley nói với người dẫn chương trình Monica Langley của chương trình “Office Hours: Business Edition”.
Trải nghiệm gây sốc
CEO Farley kể lại trong chương trình “Office Hours: Business Edition” rằng ông “thực sự bị sốc” khi nhóm của mình tháo rời chiếc Model 3 và sau đó là những chiếc xe điện đến từ Trung Quốc. Sự khác biệt cốt lõi không nằm ở động cơ hay thiết kế nội thất hào nhoáng, mà ở sự đơn giản và hiệu quả của kỹ thuật.
Một ví dụ đơn giản như chiếc Mustang Mach-E của Ford có lượng dây điện dài hơn Tesla Model 3 tới 1,6 km, khiến xe nặng hơn, tiêu tốn năng lượng hơn và đòi hỏi bộ pin lớn hơn, tức là đắt đỏ hơn.
Sự dư thừa này không chỉ là một vấn đề nhỏ. Mỗi mét dây điện thừa đều cộng thêm trọng lượng, tăng chi phí vật liệu, làm phức tạp hóa quá trình lắp ráp và cuối cùng, đòi hỏi một bộ pin lớn hơn, đắt tiền hơn để đạt được phạm vi hoạt động tương đương. Trong cuộc chiến EV, nơi hiệu suất pin và chi phí là tối quan trọng, Ford đang bắt đầu với một gánh nặng.
Những phát hiện đó buộc Farley phải đối diện với thực tế rằng Ford đang vận hành một cấu trúc cũ kỹ trong khi các đối thủ đã bước sang kỷ nguyên “xe điện thông minh”, nơi kỹ thuật cơ khí chỉ là một phần, còn phần mềm, hiệu suất và chi phí mới là vũ khí tối thượng.
Việc học hỏi từ các đối thủ bằng cách mổ xẻ xe của họ là thông lệ trong ngành, nhưng việc một CEO công khai thừa nhận sự thua kém về mặt kỹ thuật cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
Trên thực tế, CEO Farley không đơn độc trong cách tiếp cận này. Cũng như cách các kỹ sư Trung Quốc từng mua và tháo rời Tesla Model Y để học hỏi, chính Ford giờ đây đang phải học từ Tesla và từ chính Trung Quốc, nơi ngành xe điện phát triển với tốc độ và quy mô mà Detroit không còn theo kịp.
Cú sốc thứ hai đến từ các mẫu xe Trung Quốc, những chiếc xe Farley mô tả là "vượt trội hơn hẳn" và đang "hoàn toàn thống trị" bối cảnh EV toàn cầu. Sự vượt trội này không chỉ giới hạn ở công nghệ mà còn nằm ở chiến lược giá. Trong khi người tiêu dùng Mỹ vẫn phải đối mặt với các mẫu EV cao cấp, đắt đỏ, các hãng xe Trung Quốc đã thành công trong việc tạo ra các mẫu xe điện công nghệ cao, giá cả phải chăng, đáp ứng được nhu cầu thực tế của thị trường đại chúng.
Sự chênh lệch này được phản ánh rõ rệt qua số liệu: xe điện chiếm khoảng 50% doanh số bán xe mới ở Trung Quốc, so với chỉ khoảng 10% ở Mỹ. Với sự hỗ trợ của chính phủ và chuỗi cung ứng pin mạnh mẽ, các nhà sản xuất Trung Quốc đang nhanh chóng mở rộng thị phần sang châu Âu và các thị trường khác, đặt ra một mối đe dọa "hiện hữu" mà Farley đã nhiều lần cảnh báo.
Các hãng Trung Quốc như BYD, Nio, hoặc gần đây là Xiaomi, đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nhờ công nghệ pin tiên tiến, phần mềm vượt trội và giá bán thấp hơn nhiều so với các mẫu xe phương Tây.
Thậm chí chính bản thân CEO Farley cũng thừa nhận ông đã lái thử một chiếc sedan điện của Xiaomi suốt sáu tháng và “không muốn trả lại.” Đó không chỉ là lời khen, mà còn là sự thừa nhận rằng cuộc cách mạng xe điện Trung Quốc đang định nghĩa lại tiêu chuẩn toàn cầu.
“Chúng tôi không thể quay lưng với xe điện, không chỉ vì nước Mỹ, mà vì nếu muốn là một công ty toàn cầu, tôi không thể để lĩnh vực này rơi vào tay người Trung Quốc,” CEO Farley nói.
Thay đổi để tồn tại
Để đáp lại "cú sốc tỉnh ngộ" này, CEO Jim Farley đã thực hiện những bước đi mạnh mẽ và đầy đau đớn.
Từ năm 2022, CEO Farley quyết định tách riêng bộ phận xe điện của Ford thành đơn vị Model E. Dù mảng này đã thua lỗ hơn 5 tỷ USD trong năm 2024 và dự kiến còn tiếp tục “chảy máu” trong năm tới, ông vẫn khẳng định đây là con đường duy nhất để Ford tồn tại trong kỷ nguyên xe điện.
“Tôi biết nó sẽ tàn khốc về mặt kinh doanh” CEO Farley thừa nhận, nhưng cũng cho rằng điều quan trọng là bộ phận xe điện của Ford sẽ chịu trách nhiệm với các nhà đầu tư.
Với Farley, điều quan trọng không chỉ là tạo ra xe điện, mà là thay đổi DNA của Ford, từ một hãng xe truyền thống sang một nhà sản xuất “phần mềm trên bánh xe.” Chính vì vậy, ông khuyến khích đội ngũ “đối mặt với những vấn đề khó nhất càng sớm càng tốt, và đôi khi là công khai, vì chỉ có thế mới tiến nhanh được.”
Việc tái cấu trúc này đã dẫn đến một sự thay đổi chiến lược lớn: chuyển từ các mẫu xe điện đắt tiền, nhiều lợi nhuận, sang tập trung vào phân khúc giá cả phải chăng để đối đầu trực diện với Trung Quốc.
Tại Mỹ, thị trường xe điện đang bước vào giai đoạn chững lại. Người tiêu dùng dần thận trọng hơn với các mẫu xe điện giá cao, trong khi chính sách hỗ trợ thuế của chính phủ đang thu hẹp. CEO Farley thừa nhận: “Thị trường EV Mỹ khác hoàn toàn với những gì chúng tôi từng nghĩ. Người mua muốn những chiếc xe điện rẻ hơn, không phải những mẫu 70.000 hay 80.000 USD.”
Để thích ứng, Ford đang chuẩn bị một bước ngoặt khác: ra mắt dây chuyền sản xuất EV hoàn toàn mới, với mục tiêu tạo ra những mẫu xe điện có giá dưới 30.000 USD. Mẫu đầu tiên là một chiếc bán tải điện cỡ trung dự kiến sẽ ra mắt vào năm 2027.
Đây là nỗ lực để Ford giành lại vị thế trong cuộc đua mà họ đã nhận ra mình đang bị dẫn trước, đặt cược vào khả năng cắt giảm chi phí triệt để để duy trì vai trò là một công ty ô tô toàn cầu.
Câu chuyện của Jim Farley không chỉ là câu chuyện về một hãng xe phải học lại cách làm xe. Đó là câu chuyện của một nền công nghiệp Mỹ đang phải nhìn lại chính mình, nơi di sản trăm năm cơ khí giờ phải đối đầu với tốc độ và phần mềm của thế kỷ 21.
Khoảnh khắc ông Farley cầm trên tay những bó dây điện thừa thãi từ chiếc Mach-E và so sánh chúng với sự gọn gàng của Tesla Model 3 hay các mẫu xe Trung Quốc chính là biểu tượng cho khoảng cách công nghệ giữa hai thế giới. Và cũng từ khoảnh khắc ấy, Ford đã hiểu rằng để không bị biến thành kẻ thất bại như Nokia thì họ phải “tái sinh” một lần nữa.
*Nguồn: Fortune, BI
