CEO có cần biết lập trình không: Đề tài tranh luận gay gắt trong cộng đồng startup

Trong kỷ nguyên mà công nghệ len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống và kinh doanh, câu hỏi "CEO có cần biết lập trình (code) không?" đã trở thành đề tài tranh luận gay gắt trong cộng đồng doanh nhân và khởi nghiệp. Có người cho rằng, nếu lãnh đạo một công ty công nghệ mà không biết viết dòng lệnh nào thì chẳng khác nào ra khơi mà không biết chèo. Nhưng cũng có người phản bác: CEO cần tư duy chiến lược, không phải kỹ sư phần mềm.

Vậy, đâu là câu trả lời đúng?

1. CEO là người chèo lái – không nhất thiết là người lắp động cơ

Trước hết, cần hiểu rõ vai trò cốt lõi của một Chief Executive Officer (CEO). CEO là người quyết định hướng đi, xây dựng tầm nhìn, truyền cảm hứng và điều phối toàn bộ hoạt động công ty – từ tài chính, nhân sự đến sản phẩm. Việc biết code – xét về mặt kỹ năng – không phải là điều kiện tiên quyết để làm tốt vai trò này.

Rất nhiều CEO thành công chưa từng viết một dòng code nào. Ví dụ tiêu biểu là Steve Jobs – người sáng lập Apple không phải là lập trình viên, nhưng có con mắt chiến lược và hiểu sâu sắc trải nghiệm người dùng. Ngược lại, Mark Zuckerberg hay Elon Musk đều bắt đầu với nền tảng lập trình, nhưng rồi họ phải học cách buông bàn phím để điều hành tổ chức hàng chục ngàn con người.

Vậy câu hỏi không phải là "CEO có biết code hay không", mà là: "CEO có cần code để ra quyết định hiệu quả hơn không?".

2. Khi “biết code” không còn là kỹ năng, mà là năng lực hiểu công nghệ

Dù CEO không trực tiếp tham gia lập trình, việc hiểu biết cơ bản về lập trình, kiến trúc hệ thống, API, AI, dữ liệu… lại mang tới lợi thế lớn trong thời đại số.

Trong môi trường startup, nơi công nghệ là xương sống, một CEO có nền tảng kỹ thuật sẽ hiểu rõ giới hạn và khả năng của đội ngũ, từ đó định hướng sản phẩm thực tế hơn. Họ cũng dễ dàng trò chuyện với CTO, Product Manager hoặc đội phát triển mà không cần phiên dịch kỹ thuật.

3. Biết code giúp khởi nghiệp nhanh hơn – nhưng không đảm bảo thành công

Ở giai đoạn đầu khởi nghiệp, CEO kiêm luôn CTO, designer, marketer – và biết code trở thành vũ khí sinh tồn. Có thể dựng MVP (Minimum Viable Product) nhanh chóng, test ý tưởng, xoay trục nếu thất bại – tất cả giúp startup tiết kiệm tiền và thời gian.

Điển hình như Brian Chesky (Airbnb) – dù xuất thân là designer nhưng đã học thêm code để làm sản phẩm đầu tiên. Hay Patrick Collison (Stripe) – CEO từng là lập trình viên thiên tài, có thể tự viết cả hệ thống thanh toán phức tạp.

Tuy nhiên, khi công ty lớn mạnh, vai trò của CEO không còn nằm ở “tay nghề kỹ thuật”, mà là tư duy quản trị và điều phối con người. Nếu không biết buông code, một CEO kỹ thuật có thể rơi vào tình trạng "bóp nghẹt đội ngũ", không tin tưởng giao việc.

4. Không biết code, CEO cần gì?

Thay vì học code chuyên sâu, một CEO hiện đại nên trang bị:

• Tư duy công nghệ (Tech literacy): Hiểu cách vận hành cơ bản của hệ thống số – không viết được code, nhưng hiểu được API là gì, cloud hoạt động ra sao, AI học thế nào…
• Kỹ năng phân tích dữ liệu: Trong thời đại dữ liệu lớn, CEO cần biết đọc biểu đồ, phân tích số liệu để ra quyết định, không phụ thuộc hoàn toàn vào người khác.
• Hiểu ngôn ngữ kỹ thuật để giao tiếp với CTO và đội phát triển: Biết cách đặt câu hỏi đúng, đánh giá mức độ phức tạp và xác định tính ưu tiên.

5. Khi công nghệ thay đổi vai trò lãnh đạo

Trên thực tế, ranh giới giữa “lãnh đạo truyền thống” và “lãnh đạo công nghệ” ngày càng mờ nhạt. Những công ty như Google, Amazon, Tesla, TikTok không còn là công ty phần mềm đơn thuần – mà là tổ chức dữ liệu, thuật toán và hạ tầng số.

Một CEO thế hệ mới, nếu không hiểu công nghệ, sẽ rất khó theo kịp tốc độ biến đổi và dễ bị động trước các quyết định kỹ thuật quan trọng: lựa chọn nền tảng, tích hợp AI, bảo mật dữ liệu, hay chiến lược số hóa quy trình.

“Biết code” không đồng nghĩa CEO phải lập trình chuyên nghiệp, nhưng trong một thế giới ngày càng số hóa, hiểu về code là hiểu cách công ty vận hành, sản phẩm phát triển và khách hàng tương tác. Đó là ngôn ngữ của thời đại mới – người lãnh đạo không nhất thiết phải viết được, nhưng phải “nghe hiểu” được.

Vậy nên, với một CEO: Không cần code, nhưng không thể dốt công nghệ.

Còn với các startup founder đang bắt đầu hành trình: Nếu bạn biết code, đó là lợi thế mạnh. Nhưng nếu không, hãy bù đắp bằng tầm nhìn, kỹ năng quản trị – và một đội ngũ kỹ thuật bạn thật sự tin tưởng.