Cắt lỗ 7% và chốt lời 20%: Vì sao những con số này lại được giới đầu tư ưa chuộng?

Nếu hỏi 10 nhà đầu tư lâu năm trên thị trường chứng khoán Việt Nam, ít nhất một nửa trong số họ sẽ nhắc đến “quy tắc vàng” – cắt lỗ ở mức 7% và chốt lời khi đạt khoảng 20%. Hai con số tưởng chừng đơn giản ấy lại là kết tinh của kỷ luật, tâm lý và quản trị rủi ro – ba yếu tố sống còn trên con đường đầu tư.

Không chỉ là con số, mà là kỷ luật

Trong thế giới chứng khoán, lãi lỗ là điều bình thường. Nhưng khác biệt giữa người chiến thắng và kẻ thất bại không nằm ở việc ai đúng, mà ở cách họ phản ứng khi sai. Cắt lỗ 7% không phải vì ai đó đoán trước được thị trường sẽ giảm đến đâu, mà là để bảo toàn vốn khi phán đoán ban đầu sai lệch.

Mức 7% được coi là giới hạn hợp lý: nếu cổ phiếu giảm đến mức này sau khi mua, khả năng xu hướng đã đảo chiều là rất cao. Việc kiên quyết cắt lỗ giúp nhà đầu tư tránh rơi vào cái bẫy “ôm hy vọng”, bởi càng nắm giữ lâu, càng khó thoát ra khi giá tiếp tục giảm. Warren Buffett từng nói: “Quy tắc số một: đừng để mất tiền. Quy tắc số hai: đừng quên quy tắc số một.” Mỗi lệnh cắt lỗ chính là hành động tuân thủ hai quy tắc ấy.

Ngược lại, những ai chần chừ, chờ “hồi về giá vốn”, thường phải chứng kiến khoản lỗ nhỏ biến thành vết thương sâu. Còn những người có kỷ luật sẽ chấp nhận thiệt hại nhỏ để bảo vệ sức chiến đấu lâu dài. Thị trường luôn có cơ hội, nhưng chỉ những ai còn tiền mới có thể tận dụng.

Chốt lời 20% – vì lòng tham không có điểm dừng

Nếu cắt lỗ thể hiện khả năng kiểm soát nỗi sợ, thì chốt lời 20% lại kiểm soát lòng tham – kẻ thù nguy hiểm không kém. Nhiều nhà đầu tư nhìn thấy cổ phiếu tăng mạnh nhưng vẫn cố “giữ thêm một chút”, rồi tiếc nuối khi giá quay đầu.

Mức 20% không phải con số ngẫu nhiên. Theo thống kê của nhiều thị trường, đó là mức lợi nhuận vừa đủ hấp dẫn, vừa giúp nhà đầu tư xoay vòng vốn hiệu quả mà không bị cuốn vào biến động ngắn hạn. Trong điều kiện thị trường bình thường, đạt mức tăng này đồng nghĩa cổ phiếu đã phản ánh phần lớn thông tin tích cực ngắn hạn.

Việc chốt lời định kỳ cũng giúp tạo tâm lý chủ động, thay vì bị động theo thị trường. Khi bạn đã có kế hoạch bán rõ ràng, mỗi nhịp tăng không còn khiến bạn “đứng ngồi không yên” vì sợ bỏ lỡ đỉnh. Và quan trọng hơn, nó giúp bạn nhận ra rằng đầu tư không chỉ là mua cổ phiếu tốt, mà còn là biết khi nào nên dừng lại.

Đằng sau những con số là triết lý quản trị rủi ro

Thị trường không đoán được, nhưng rủi ro thì luôn có thể quản lý. Quy tắc 7% - 20% mang lại một khung hành động rõ ràng, giúp nhà đầu tư ra quyết định dựa trên nguyên tắc thay vì cảm xúc. Trong bối cảnh VN-Index liên tục biến động, việc có sẵn giới hạn lãi – lỗ giúp bạn giữ được sự ổn định khi thị trường “dò đáy” hoặc tăng nóng bất thường.

Khi thua lỗ 7%, bạn chỉ cần lợi nhuận 7,5% để gỡ lại. Nhưng nếu để thua 20%, bạn phải kiếm lại 25% mới về điểm hòa vốn – một khoảng cách ngày càng xa khi tâm lý hoảng loạn. Trong khi đó, nếu chốt lời đều đặn ở mức 20%, chỉ cần bốn lần giao dịch thành công, bạn đã có thể tăng vốn hơn 80% mà không cần “ăn đỉnh”.

Chính sự cân bằng giữa rủi ro – lợi nhuận khiến quy tắc này được ưa chuộng. Nó biến đầu tư từ trò may rủi thành một cuộc chơi có hệ thống, nơi mỗi quyết định đều nằm trong tầm kiểm soát.

Giữ kỷ luật – yếu tố tạo nên sự khác biệt

Thực tế, không phải ai cũng có thể làm được. Cắt lỗ khi thị trường đỏ rực đòi hỏi bản lĩnh, trong khi chốt lời khi cổ phiếu còn đang tăng lại cần sự tỉnh táo. Nhưng chính những hành động trái với cảm xúc ấy mới giúp nhà đầu tư sống sót.

Những người tuân thủ nguyên tắc này không phải vì họ sợ, mà vì họ hiểu: đầu tư không phải là đoán đúng – mà là tồn tại đủ lâu để đúng. Mỗi lệnh cắt lỗ giúp họ tránh sai lầm lớn, và mỗi lần chốt lời sớm giúp họ bảo toàn kết quả. Dù không phải công thức hoàn hảo, quy tắc 7% - 20% vẫn là “kim chỉ nam” giúp nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ duy trì lợi thế trong một thị trường đầy biến động.

Thị trường chứng khoán là nơi mà cảm xúc luôn thử thách lý trí. Nhưng những quy tắc tưởng khô khan như “cắt lỗ 7% – chốt lời 20%” lại chính là điểm tựa cho sự kỷ luật, kiên nhẫn và tồn tại. Giống như chiếc dây an toàn trong xe – không ai muốn phải dùng, nhưng ai cũng nên cài trước khi khởi hành.

Và trên hành trình đầu tư, chỉ những người biết khi nào nên dừng lại mới có thể đi thật xa.