Cần mạnh tay đối với đất lấn chiếm, bỏ trống, chưa đưa vào sử dụng

Bộ Tư pháp đang tổng hợp lấy ý kiến về Dự thảo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh năm 2023.

Trong đó, Bộ Tư pháp đề nghị Bộ Tài chính đề nghị nâng mức thuế suất đối với đất ở (đánh thuế trên toàn bộ diện tích đất ở) so với hiện nay là 0,03%. Bởi theo cơ quan này, hiện nay theo kinh nghiệm các quốc gia thì mức thuế suất thuế bất động sản thấp nhất là 0,1%, trong khi Việt Nam mới ở mức từ 0,03%.

Giá tính thuế đối với đất (bao gồm đất ở riêng lẻ, đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp, đất phi nông nghiệp khác thuộc đối tượng chịu thuế) được xác định bằng diện tích đất tính thuế nhân với giá của 1m2 đất tính thuế.

Cơ quan soạn thảo cũng đề xuất quy định mức thuế suất cao đối với nhà, đất lấn chiếm, bỏ trống, chưa đưa vào sử dụng hoặc chậm đưa vào sử dụng theo đúng quy định hoặc sử dụng chưa đúng mục đích (bằng mức thuế suất cao nhất trong biểu thuế đang dự kiến áp dụng đối với đất ở). Điều này góp phần hạn chế tình trạng đầu cơ về đất, sử dụng đất lãng phí, chiếm dụng đất công, khuyến khích hơn nữa việc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nhà, đất.

Cơ quan quản lý thuế cho rằng, việc áp dụng ngưỡng chịu thuế riêng đối với nhà, đất là phù hợp, dễ tạo được sự đồng thuận của người nộp thuế, đảm bảo có tính đến mức độ điều tiết, khả năng nộp thuế của người dân, chỉ điều tiết đối với đất và nhà có giá trị lớn, trên ngưỡng chịu thuế, đảm bảo mục tiêu mở rộng và khai thác tốt nguồn thu từ nhà, đất.

Xung quanh các đề xuất này, giới chuyên gia đã có ý kiến nhiều chiều. PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia tài chính cho rằng, việc đánh thuế nhà đất các quốc gia trên thế giới vẫn áp dụng. Họ phân chia việc sở hữu nhà và sở hữu đất để từ đó có việc đánh thuế phù hợp. Có thể xem xét việc đánh thuế trong định mức và ngoài định mức sử dụng đất. Còn khi áp dụng ở Việt Nam rất cần xem xét đưa ra mức thuế phù hợp.

“Tôi đồng tình với việc đánh thuế cao với nhà đất chưa đưa vào sử dụng, nhà đất bỏ trống để buộc chủ tài sản đưa vào khai thác, sử dụng hợp lý. Còn với nhà đất lấn chiếmc ần phải thu hồi lại, chứ không nên đánh thuế", ông Thịnh nhấn mạnh.

Liên quan đến đề nghị đánh thuế đối với toàn bộ diện tích đất ở và nâng thuế suất cao hơn mức hiện nay (0,03%), ông Thịnh so sánh, hiện mức thuế đất ở của Việt Nam so với các nước trên thế giới đang ở mức trung bình thấp, song cần thiết xem xét mức đánh thuế phù hợp.

Theo giải thích của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, việc đánh thuế, các cơ quan quản lý cần xem xét đến mức sống của người dân, mặt bằng chung của xã hội chứ không chỉ phụ thuộc vào giá trị tài sản. Hơn nữa, khi nâng mức thuế thì cũng cần tính đến khả năng người dân có thể thực hiện được và nhận được sự đồng tình của người dân.

Bình luận về các đề xuất của Bộ Tư pháp, GS.TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho hay, đánh thuế thuế đất phải sớm kiện toàn nhất, theo định hướng của Nghị quyết 18 là hoàn toàn đúng. Tức là cần có tỷ suất thuế cao đối với những người có đất nhưng không sử dụng. Còn thuế nhà cần có lộ trình đến thời điểm nhất định hãy đưa vào.

Đồng tình với ý kiến của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, ông Đặng Hùng Võ cho rằng, đối với đất lấn chiếm cần thẳng tay thu hồi, nếu đánh thuế coi như thừa nhận việc lấn chiếm. Để nghiêm minh, đất đã lấn chiếm thì thu hồi; còn những trường hợp có đất đúng pháp luật mà không sử dụng thì mới tính thuế với tỷ suất cao.

Riêng với đất bỏ hoang, không sử dụng dứt khoát phải đánh thuế với tỷ suất cao để người có đất phải đưa vào sử dụng. Nhưng cũng cần phải có chính sách khuyến khích giảm thuế nếu sử dụng đất tốt, hiệu quả cao. Đây là phương thức cải cách thuế, không chỉ nhăm nhăm nâng tỷ suất thuế mà không có sự động viên sử dụng đất hiệu quả.

Với đề xuất nâng thuế suất đất ở cao hơn mức hiện nay (0,03%), theo ông Võ, hiện thu nhập của người dân chưa cao nên chưa nâng vội.

“Hãy giữ nguyên mức đồng nhất như hiện tại, nhưng sẽ có lộ trình nâng tỷ suất song song với việc nâng thu nhập với người lao động. Đó là cách thức tiếp cận đúng nhất”, ông Võ nói.

Trước đó, Bộ Tài chính cũng đã đề xuất đánh thuế căn nhà thứ 2, nhưng các đề xuất đã gặp phải nhiều ý kiến không đồng tình và cho rằng rất khó xác định căn nhà thứ 2. Theo lý giải, có những người có 2 căn nhà nhưng tính tổng giá trị hoặc tổng diện tích 2 căn nhà đó thậm chí không bằng 1 căn nhà có diện tích lớn. Vì vậy, các đề xuất đều đang chỉ ở dạng đề xuất, chưa thể xây dựng được thành luật và ứng dụng vào cuộc sống.