Số liệu sơ bộ được chính phủ Nhật Bản công bố vào ngày 27/2 cho thấy, Nhật Bản đã ghi nhận 720.988 ca sinh vào năm 2024. Con số này đã sụt giảm trong 9 năm liên tiếp và gần như không được thúc đẩy bởi các ưu đãi của chính phủ nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng đã kết hôn sinh thêm con.
Con số mới công bố thấp hơn 5% so với năm trước đó và là mức thấp nhất kể từ khi Nhật Bản bắt đầu ghi chép về số liệu này vào thời kỳ Minh Trị năm 1899.
Năm 2023, Thủ tướng Nhật Bản khi đó là Fumio Kishida đã cảnh báo rằng quốc gia này đang đứng trước câu hỏi “liệu Nhật Bản có thể tiếp tục phát triển như một xã hội hay không” trong bối cảnh dân số sụt giảm và già đi.
Các cơ quan chính phủ đã đưa ra các biện pháp ngày càng cấp thiết để giải quyết tình trạng này, trong đó có một dự án thí điểm của chính quyền Tokyo nhằm cho phép nhân viên làm việc chỉ 4 ngày/tuần.
Theo tổ chức tài chính Jefferies, Nhật Bản là một trong những quốc gia có chi phí nuôi dạy trẻ đắt đỏ nhất thế giới. Năm 2021, chi phí chăm sóc 2 con chiếm gần 50% thu nhập của một cặp vợ chồng có công việc toàn thời gian. Nhóm người trẻ từ 20-30 tuổi của nước này trung bình kiếm khoảng 17.000 - 20.000 USD/năm, không đủ để lập gia đình, mua nhà hay nuôi con. Ngoài ra, áp lực làm việc quá sức cũng là lý do khiến người trẻ không muốn kết hôn và sinh con.
Từng số ở thành phố lớn, Miho và Yokobori đã trở về một vùng quê để sinh sống sau trận động đất và sóng thần năm 2011. Họ chọ làng Kawakami, thuộc quận Sogio, tỉnh Nara. Dân số làng giảm từ 6.000 người vào 40 năm trước xuống chỉ còn hơn 1.150 người vì người trẻ lũ lượt rời đến thành phố. Suốt 25 năm, không có đứa trẻ nào được sinh ra ở Sogio cho đến khi con của Miho và Yokobori ra đời vào năm 2017.
Câu chuyện của cặp vợ chồng trẻ này cho thấy “điểm sáng” hiếm hoi nhưng cũng là lời cảnh báo đối với Nhật Bản trong bối cảnh dân số già hoá nhanh chóng. Lực lượng lao động tiềm năng (15 - 64 tuổi) của nước này đã đạt đỉnh ở mức 70% dân số vào năm 1991 - 1993. Tình trạng thiếu lao động trẻ trong các ngành như nông nghiệp, xây dựng và sản xuất - vốn là xương sống của nền kinh tế, nay đã suy yếu.
Cơ cấu dân số của Nhật Bản ngày càng mất cân bằng, khoảng 30% dân số Nhật Bản trên 65 tuổi. Năm ngoái, số người qua đời (1,62 triệu) vượt xa số sinh (721.000), đẩy mức giảm dân số tự nhiên lên 897.700. Nhóm người trẻ tuổi sụt giảm nhanh chóng lại phải gánh khoản chi phí y tế và an sinh xã hội của một quốc gia có khoản nợ công khổng lồ.
Kinh tế Nhật Bản chứng kiến tình trạng già hoá dân số khiến lực lượng lao động bị co lại, gây áp lực cho ngân sách. GDP của nền kinh tế lớn thứ 2 châu Á đã tăng trưởng chậm lại, trung bình chỉ 0,8% từ 2010 đến 2023 do thiếu lao động. Nhật Bản cũng đang mất dần vị thế nền kinh tế thứ 4 thế giới, đứng trước nguy cơ bị Ấn Độ “soán ngôi”.
Một số chuyên gia nhân khẩu học đã kỳ vọng sẽ có sự bùng nổ về tỷ lệ sinh ở Nhật Bản sau đại dịch song con số này vẫn sụt giảm không ngừng. Một nghiên cứu năm 2011 của Viện Nghiên cứu Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia Nhật Bản dự đoán số ca sinh của nước này sẽ liên tục đi xuống còn 720.000 cho đến năm 2039.
Tổng hợp
.png "Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị Thường trực Chính phủ với doanh nghiệp nhỏ và vừa")
.png "Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất 5 giải pháp hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa")
.jpg "Thủ tướng New Zealand đích thân cầm lái VinFast VF9, \"mách nước\" tỷ phú Phạm Nhật Vượng cách bán chạy xe điện")
