Bộ Xây dựng đề xuất 3 cơ chế kiểm soát giá bất động sản

Bộ Xây dựng đề xuất ba cơ chế kiềm chế giá bất động sản

Tại Diễn đàn Thị trường Bất động sản Việt Nam 2025 (VREF 2025) diễn ra ngày 27/12/2024, Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) đã đặc biệt lưu ý đến vấn đề “giá nhà tăng cao và khó kiểm soát”. Đến nay, đây vẫn là một thách thức lớn của thị trường, thu hút sự quan tâm sâu rộng từ giới chuyên gia, nhà hoạch định chính sách cũng như dư luận xã hội.

Trước thực trạng đó, Chính phủ cùng các cơ quan ban ngành cũng đã có những động thái hết sức tích cực trong công tác quản lý và điều tiết thị trường. Đặc biệt, chưa khi nào sự quyết liệt của Lãnh đạo Nhà nước và các Bộ, ngành, nổi bật là Bộ Xây dựng, lại được thể hiện rõ nét và mạnh mẽ như hiện nay.

Mới đây nhất, Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý của các bộ, ngành về dự thảo nghị quyết của Chính phủ về cơ chế kiểm soát, kiềm chế giá bất động sản. Đối tượng áp dụng gồm các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động đầu tư, kinh doanh bất động sản là nhà ở hoặc có liên quan đến việc thực hiện các biện pháp điều tiết thị trường bất động sản.

Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất ba cơ chế để kiểm soát, kiềm chế giá bất động sản trong thời gian tới, gồm (i) Chính sách minh bạch hóa các giao dịch bất động sản thông qua Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước thành lập, (ii) Chính sách cho vay đối với người mua nhà ở, (iii) Chính sách về phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp.

Về quan điểm chung, VARS IRE đánh giá cao những nỗ lực, quyết tâm và sự sát sao với tình hình thực tế của Lãnh đạo, các cơ quan ban ngành. Đây là yếu tố then chốt, mang tính quyết định tới mục tiêu phát triển ổn định và bền vững của thị trường bất động sản. Các chính sách đã đi đúng hướng, tập trung vào việc nâng cao tính minh bạch, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, gia tăng mức độ an toàn trong giao dịch nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân. Đồng thời, các giải pháp cũng hướng tới mục tiêu tăng nguồn cung nhà ở thương mại có giá phù hợp, góp phần từng bước điều chỉnh mặt bằng giá về mức hợp lý hơn.

VARS IRE đánh giá cao đề xuất của Bộ Xây dựng

Tuy nhiên, để bảo đảm các chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự cân nhắc thận trọng và tiếp cận toàn diện. Cụ thể:

Thứ nhất, với chính sách minh bạch hóa các giao dịch bất động sản thông qua Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước thành lập.

Là đơn vị được trực tiếp tham gia hỗ trợ Bộ Xây dựng trong việc triển khai đề án xây dựng mô hình thí điểm trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do nhà nước quản lý, VARS IRE tin rằng, nếu trung tâm được thành lập và đi vào hoạt động, đảm bảo đúng các tiêu chí đề ra, chắc chắn sẽ mang đến một cuộc cách mạng cho ngành bất động sản Việt Nam.

Theo đó, trước khi bất động sản được đưa vào giao dịch, tất cả các dữ liệu liên quan sẽ được tích hợp và định danh tại trung tâm. Điều này đảm bảo tính pháp lý minh bạch, giúp người dân giao dịch thuận tiện hơn, đồng thời Nhà nước kiểm soát được toàn bộ biến động trên thị trường bất động sản, từ giá cả, lịch sử giao dịch đến các yếu tố pháp lý.

Hiện tại, các thủ tục liên quan đến giao dịch bất động sản còn rườm rà, mất nhiều thời gian (từ 45-60 ngày) và chi phí. Khi trung tâm giao dịch được triển khai, các thủ tục này sẽ được thực hiện nhanh chóng, chỉ trong 1-3 ngày, thậm chí tính bằng giờ, giúp giảm thiểu thời gian và chi phí.

Trung tâm này không thay thế chức năng của các cơ quan khác mà chỉ đóng vai trò kết nối, xử lý dữ liệu trên nền tảng số. Đây là mô hình đã được triển khai thành công ở nhiều quốc gia phát triển.

Thứ hai, với chính sách cho vay đối với người mua nhà ở.

Hiện nay, trong hoạt động bán hàng, phần lớn các chủ đầu tư đều hợp tác với ngân hàng để triển khai các gói tín dụng cho người mua nhà. Chính sách này có tác động trực tiếp đến kết quả giao dịch và khả năng hấp thụ sản phẩm bất động sản. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, một số nhóm đối tượng đã lợi dụng chính sách này như một “đòn bẩy tài chính” để thực hiện hoạt động “đầu cơ”, “lướt sóng”. Chính vì vậy, Bộ Xây dựng đã đề xuất quy định hạn mức cho vay đối với các khoản vay mua nhà ở thương mại: không quá 50% giá trị hợp đồng đối với khoản vay mua căn nhà thứ hai; và không quá 30% đối với khoản vay mua căn nhà thứ ba trở lên. Đề xuất này được kỳ vọng sẽ tác động trực tiếp đến hành vi đầu cơ bất động sản.

Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý không nên đánh đồng nhóm “đầu cơ, lướt sóng” với những người mua nhà thứ hai, thứ ba trở lên vì mục đích chính đáng, như khai thác kinh doanh hợp pháp hoặc tích lũy tài sản cho con cái.

Thứ ba, về chính sách về phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp. VARS IRE cho rằng, chính sách này sẽ tác động trực diện đến một trong những nguyên nhân cốt lõi làm gia tăng giá bất động sản. Theo các thống kê định kỳ được công bố trong các báo cáo quý và thường niên của VARS IRE, cơ cấu sản phẩm bất động sản hiện nay đang ngày càng mất cân đối. Trong báo cáo thị trường gần nhất công bố ngày 15/7/2025, căn hộ chung cư cao cấp chiếm tỷ trọng áp đảo trên 60%, trong khi phân khúc căn hộ bình dân gần như vắng bóng, chỉ xuất hiện ở một số dự án nhà ở xã hội. Đặc biệt, tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh – nơi có nhu cầu nhà ở cao nhất – căn hộ thương mại giá bình dân đã “biến mất” trong nhiều năm. Sự lệch pha giữa cung và cầu chính là nguyên nhân trực tiếp đẩy giá bán tăng cao. Bởi lẽ, không chỉ trong bất động sản mà ở bất kỳ loại hàng hóa nào khác, khi cầu vượt quá cung thì việc giá bị đẩy lên là điều dễ hiểu.

Như vậy, đây là yếu tố có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để nắn chỉnh thị trường phát triển theo hướng minh bạch, an toàn và bền vững, đồng thời bảo đảm khả năng tiếp cận nhà ở của đại bộ phận người dân. Tuy nhiên, các giải pháp được ban hành cần được cân nhắc thận trọng, bảo đảm vừa đạt được mục tiêu điều tiết, vừa tránh những tác động không mong muốn đến thị trường. Quá trình triển khai cần gắn chặt với bối cảnh kinh tế vĩ mô và diễn biến thực tế của thị trường bất động sản, nhằm vừa đáp ứng được yêu cầu ngắn hạn, vừa duy trì sự ổn định và bền vững trong dài hạn.