Ai hưởng lợi nếu TikTok thực sự bị cấm cửa ở Mỹ?

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký luật lưỡng đảng vào tháng 4, theo đó sẽ sớm đóng cửa ứng dụng mạng xã hội này tại Mỹ trừ khi chủ sở hữu người Trung Quốc từ bỏ quyền kiểm soát. Công ty mẹ của TikTok, ByteDance được gia hạn đến ngày 19/1/ 2025 để tìm và bán lại TikTok cho một pháp nhân tại Mỹ, điều mà gã khổng lồ công nghệ này cho biết họ không muốn thực hiện.

TikTok, ByteDance và những người sáng tạo nội dung đã tiến hành một cuộc chiến pháp lý để ngăn chặn luật có hiệu lực nhưng cho đến nay vẫn chưa thành công. Sau khi Tòa phúc thẩm Mỹ tại Quận Columbia lắng nghe các lập luận của TikTok phản đối luật này vào tháng 9, tòa án đã ra phán quyết vào tháng 12 với hai lựa chọn duy nhất là thoái vốn hoặc bị cấm tại Mỹ. TikTok dự kiến ​​sẽ phản đối phán quyết đó bằng cách kháng cáo lên Tòa án Tối cao khi thời hạn cuối tháng 1 đang đến gần.

Tại sao Quốc hội Mỹ lại có động thái chống lại TikTok?

Mối quan ngại của các nhà lập pháp Mỹ là TikTok đang gây ra mối đe dọa an ninh cho người dùng Mỹ vì Trung Quốc yêu cầu các công ty nước này phải chia sẻ bất kỳ dữ liệu nào liên quan đến an ninh quốc gia với chính phủ. Có lo ngại rằng chính phủ Trung Quốc có thể lạm dụng dữ liệu của người dùng TikTok, ví dụ như bằng cách sử dụng hồ sơ của họ với mục đích không tốt, và điều đó có thể ảnh hưởng đến nội dung mà người dùng Mỹ nhìn thấy trên ứng dụng.

Phản ứng của TikTok là gì?

TikTok đã phản đối mạnh mẽ những lo ngại này và chi hơn 2 tỷ USD cho một dự án mà họ cho biết là ngăn chặn dữ liệu của người dùng Mỹ khỏi Trung Quốc. Trong hồ sơ nộp lên tòa án vào ngày 5/5 thách thức luật này là vi hiến và vi phạm Tu chính án thứ nhất, TikTok cho biết: "Lần đầu tiên trong lịch sử, Quốc hội Mỹ đã ban hành luật cấm vĩnh viễn một nền tảng trên toàn quốc và cấm mọi người Mỹ tham gia vào một cộng đồng trực tuyến độc đáo với hơn 1 tỷ người trên toàn thế giới".

Nếu thua kiện, liệu ByteDance có thực sự bán TikTok không?

ByteDance không có lí do gì để từ bỏ mảng kinh doanh vô cùng giá trị và đang phát triển của TikTok. Chính phủ Trung Quốc cũng cần phải phê duyệt bất kỳ kế hoạch thoái vốn nào và đã tuyên bố công khai rằng họ sẽ phản đối việc bị cưỡng ép phải bán TikTok. Ngoài ra, việc tách hoạt động của TikTok khỏi ByteDance - về mặt công nghệ - là gần như là không thể.

Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn khi Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố ông phản đối việc TikTok phải bán mình, đảo ngược lập trường mà ông đã đưa ra khi mới nhậm chức.

Sự phản đối của ông Trump hiện có thể đóng vai trò quyết định đến số phận của ứng dụng này, đặc biệt là khi xét đến mối quan hệ của ông với một số nhà đầu tư lớn nhất của ByteDance tại Mỹ, bao gồm cả Jeff Yass, Đồng sáng lập Susquehanna International Group, một nhà tài trợ lớn của Đảng Cộng hòa nắm giữ 15 tỷ USD cổ phần của gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc.

Ai sẽ mua TikTok?

ByteDance đã nhấn mạnh rằng họ không muốn bán mảng kinh doanh TikTok tại Mỹ của mình.

Nhưng bất kỳ ai mua công ty này cũng sẽ cần một khoản tiền lớn. ByteDance có giá trị ước tính khoảng 268 tỷ USD và mặc dù hoạt động kinh doanh tại Mỹ của TikTok chắc chắn sẽ nhỏ hơn nhiều, nhưng nó vẫn có thể đạt được mức giá khoảng 40 tỷ USD đến 50 tỷ USD. Để so sánh, Elon Musk đã trả 44 tỷ đô la cho X, nền tảng truyền thông xã hội trước đây được gọi là Twitter, vào năm 2022.

Mức giá cao như vậy loại trừ hầu hết những người mua tiềm năng ngay từ đầu. Các công ty Meta Platforms và Alphabet có vẻ là những bên mua hợp lý, nhưng chính họ cũng đang sa lầy trong những lo ngại về quy định đối với tình trạng độc quyền và ít có khả năng tham gia thương vụ khổng lồ này.

Oracle Corp ban đầu được coi là một điểm đến khả thi, vì công ty phần mềm doanh nghiệp này đã là đối tác của TikTok tại Mỹ. Công ty lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ của ứng dụng Trung Quốc và có hứng thú mua ứng dụng này khi Tổng thống Trump cố gắng thúc đẩy việc bán lại vào năm 2020. Tuy nhiên, Oracle có khoản nợ khoảng 89 tỷ USD, bao gồm cả khoản nợ từ một vụ mua lại lớn khác vào năm 2022, khiến công ty khó có thể tự mình chi trả cho TikTok.

Microsoft là một trong những ứng cử viên hàng đầu khác mua lại hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ vào năm 2020, nhưng thỏa thuận đó cuối cùng đã đổ vỡ. Cựu Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin cũng cho biết ông quan tâm đến việc mua lại hoạt động kinh doanh của TikTok tại Mỹ. Nhưng với sự phản đối rõ ràng của ByteDance đối với thỏa thuận như vậy, không có khả năng nào trong số những khả năng này trở thành hiện thực.

Liệu TikTok có thể tồn tại mà không có thị trường Mỹ nếu bị cấm không?

Có thể. Trên trang web của mình, TikTok tự hào rằng đây là ứng dụng được tải xuống số 1 tại hơn 40 quốc gia. Mặc dù Mỹ có một đối tượng khán giả rất lớn, nhưng hơn 170 triệu người dùng hàng tháng của nước này vẫn chỉ là một phần nhỏ trong tổng số hơn một tỷ người dùng của TikTok. ByteDance đã vận hành một bản sao TikTok ở Trung Quốc, có tên là Douyin, với hàng trăm triệu người dùng.

Tuy nhiên, như các nhà điều hành nền tảng khác đã biết, Mỹ là thị trường có giá trị nhất đối với các mạng xã hội vì sự phổ biến của các nhà quảng cáo lớn sẵn sàng trả tiền để tiếp cận đối tượng người dùng Mỹ. Việc nhượng lại Mỹ cho một đối thủ cạnh tranh sẽ khiến phần còn lại của các thị trường toàn cầu của TikTok gặp rủi ro, vì sẽ có mối lo ngại thực sự rằng các hiệu ứng mạng lưới ở Mỹ có thể thu hút mọi người rời khỏi TikTok để chuyển sang các lựa chọn thay thế khác tập trung vào Mỹ.

Một lệnh cấm cũng sẽ giết chết tham vọng lớn của TikTok là mở rộng phiên bản TikTok Shop tại Mỹ, nhánh thương mại điện tử kết hợp giải trí trực tuyến với mua sắm “ngay tức thì”. Ngay cả trong bối cảnh bị giám sát chặt chẽ theo quy định, TikTok Shop vẫn là một trong những bộ phận phát triển nhanh nhất của công ty — một khoản cược lớn mà công ty tiếp tục đầu tư mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu tăng trưởng doanh nghiệp gấp 10 lần vào năm 2024.

Ai sẽ được hưởng lợi từ việc TikTok thoái vốn?

Câu trả lời rõ ràng nhất ở đây là Meta, công ty sở hữu Instagram, một ứng dụng vốn đã rất phổ biến và có sản phẩm đối thủ của TikTok là Reels. Nếu TikTok được bán cho một công ty khác và bị xử lý sai hoặc bị cấm trong một khoảng thời gian đáng kể trong khi các vấn đề hậu cần của việc thoái vốn được giải quyết, Reels sẽ là giải pháp thay thế rõ ràng nhất cho người dùng Mỹ.

Donald Trump cho biết ông phản đối việc buộc phải bán TikTok vì điều đó sẽ có lợi cho Meta, công ty đã đình chỉ ông khỏi nền tảng của mình trong hai năm từ tháng 1/2021 sau khi kết luận rằng một số bài đăng của ông khuyến khích những người ủng hộ ông gây bạo loạn dữ dội tại Điện Capitol Mỹ.

Nhưng gần đây, giám đốc điều hành của Meta, Mark Zuckerberg, có thể đã lấy lại được thiện cảm của Trump. Họ đã dùng bữa tối cùng nhau tại Mar-a-Lago ở Florida vào đêm trước Lễ Tạ ơn, và trước khi hai người nói chuyện qua điện thoại vào đầu mùa thu năm nay, Zuckerberg đã ca ngợi rằng ông Trump “rất ngầu” khi thoát khỏi nỗ lực ám sát.

Có khả năng các dịch vụ tập trung vào video khác cũng có thể hưởng lợi, bao gồm YouTube - thuộc sở hữu của Alphabet và cung cấp YouTube Shorts, một ứng dụng giống TikTok khác. Ngoài việc thu hút người dùng, Meta và YouTube có thể sẽ thu được tiền quảng cáo từ TikTok nếu ứng dụng không còn khả năng hoạt động. Giá trị của cả cổ phiếu Meta và Alphabet đều tăng vọt sau khi dự luật thoái vốn TikTok được Hạ viện Mỹ thông qua.

X cũng có thể chứng kiến ​​sự gia tăng về người dùng và quảng cáo nếu TikTok biến mất, mặc dù chủ sở hữu X là tỷ phú Elon Musk — người mà Trump đã chọn làm cố vấn — đã lên tiếng phản đối lệnh cấm TikTok.

Chính trị rối ren

Việc ông Trump thay đổi quan điểm về cách giải quyết TikTok đã làm phức tạp thêm vấn đề đối với đảng Cộng hòa. Trong khi các nhà tài trợ giàu có của đảng Cộng hòa như Yass có động lực tài chính lớn để TikTok ở lại, thì những người Cộng hòa được bổ nhiệm vào nội các của Trump đã giúp dẫn đầu chiến dịch xóa sổ TikTok.

Ví dụ, ứng cử viên của Trump cho chức ngoại trưởng - Marco Rubio - là thượng nghị sĩ dẫn đầu về luật lưỡng đảng cấm TikTok. Và Đại diện Mike Waltz, người được Trump chọn làm cố vấn an ninh quốc gia; Ủy viên FCC Brendan Carr, người được ông đề cử làm chủ tịch cơ quan này; và Thống đốc Nam Dakota Kristi Noem, người được ông chọn làm người đứng đầu Bộ An ninh Nội địa, tất cả đều là những người theo chủ nghĩa chống TikTok lâu năm.

Việc cấm TikTok cũng không được ủng hộ về mặt chính trị ở một quốc gia mà một nửa dân số sử dụng ứng dụng này và đặc biệt được khối cử tri thế hệ Z yêu thích. Theo dữ liệu của Trung tâm nghiên cứu Pew từ mùa hè năm ngoái, sự ủng hộ đối với lệnh cấm TikTok đã giảm ở người lớn tuổi tại Mỹ. Nhưng giờ đây, khi Trump, người đã tham gia TikTok năm nay để tiếp cận cử tri, đã giành chiến thắng tại Nhà Trắng, thì có những câu hỏi về việc liệu ông có còn cần ứng dụng này hay không.

Sau đó, cần cân nhắc đến phản ứng của Trung Quốc. Không rõ chính phủ nước này sẽ phản ứng thế nào trước việc ứng dụng TikTok bị ép bán, nhưng quan hệ thương mại và ngoại giao giữa Mỹ và Trung Quốc có thể sẽ bị ảnh hưởng. Khi chính quyền Trump thúc đẩy việc bán TikTok cách đây nhiều năm, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết tiền lệ mua lại một công ty với lý do bảo vệ an ninh quốc gia có thể dẫn đến việc các quốc gia nước ngoài nhắm mục tiêu vào các công ty Mỹ, gọi đó là việc “mở chiếc hộp Pandora".