Trong bối cảnh xe máy điện ngày càng phổ biến, hạ tầng năng lượng trở thành yếu tố then chốt. Nếu trạm sạc thường gặp hạn chế về thời gian, thì mô hình trạm đổi pin đang nổi lên như một giải pháp thay thế.
Tại Việt Nam, ba thương hiệu lớn gồm TMT Motors, Selex Motors và VinFast đã bắt đầu xây dựng chiến lược riêng cho lĩnh vực này.
TMT Motors: Trạm đổi pin 100 viên
TMT Motors đã ký kết thỏa thuận nhận chuyển giao công nghệ trạm cấp đổi pin dùng chung cho cả ô tô và xe máy điện từ một công ty quốc tế. Thông tin từ TMT Motors cho biết đây là công nghệ đạt chuẩn châu Âu, cho phép nhiều hãng có thể sử dụng chung hạ tầng, thay vì mỗi thương hiệu tự phát triển hệ thống riêng.
Các trạm của TMT Motors sẽ có quy mô linh hoạt, từ 1 đến 100 viên pin, phù hợp lắp đặt cả ở hộ gia đình cho tới các cơ sở lớn hơn. Toàn bộ quy trình đổi pin chỉ mất 1–2 phút, quản lý bằng mã QR và kết nối điện toán đám mây. Hệ thống tích hợp cơ chế an toàn đa tầng như chống cháy nổ, ngắt điện khi phát hiện bất thường, kiểm soát nhiệt độ và cảnh báo rò điện.
Trạm đổi pin của TMT Motors được phát triển để có thể mở rộng lên tới 100 viên pin.
Theo kế hoạch, TMT Motors sẽ ra mắt 5 mẫu xe máy điện vào cuối năm 2025, hướng tới đối tượng sinh viên, tài xế công nghệ, người lao động thu nhập trung bình và các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Đi kèm là lộ trình xây dựng mạng lưới trạm sạc và trạm đổi pin trên phạm vi toàn quốc. Đây được xem là một phần trong chiến lược hỗ trợ lộ trình giảm phát thải và mục tiêu trung hòa carbon của Việt Nam vào năm 2050.
Selex Motors: Chuyên biệt cho giao vận
Selex Motors được xem là một trong những đơn vị tiên phong triển khai thực tế mô hình đổi pin tại Việt Nam. Selex đã phát triển 2 dòng xe Camel có khả năng đổi pin nhanh, đồng thời xây dựng hệ sinh thái gồm pin lithium-ion, trạm đổi pin tự động và nền tảng IoT để quản lý đồng bộ xe – pin – trạm.
Từ năm 2023, Selex đã đưa vào vận hành khoảng 100 trạm đổi pin tại các thành phố lớn ở Việt Nam. Thời gian đổi pin chỉ khoảng 2 phút, cho phép xe chạy thêm quãng đường 100–150 km. Điều này giúp tiết kiệm thời gian đáng kể so với việc sạc kéo dài 3–8 giờ. Với đặc thù phù hợp cho ngành giao vận, mô hình được các tài xế công nghệ và doanh nghiệp logistics đón nhận.
Selex tự phát triển xe máy điện, trạm đổi pin và hệ thống phần mềm quản lý.
Bên cạnh đó, theo tính toán của Selex, sử dụng xe điện đổi pin có thể giúp giảm chi phí vận hành từ 20–45% so với xe xăng. Hiện nay, mạng lưới trạm sạc của Selex đã mở rộng thêm; một số trạm mới được xây dựng ngay tại cây xăng của Petrolimex.
Theo thống kê của Selex, lượt đổi pin mà hãng đã phục vụ đạt hơn 520.000 lượt, tích lũy hơn 35,5 triệu kilomet.
VinFast: Đẩy mạnh nhượng quyền tủ đổi pin
VinFast là một trong những hãng xe máy điện lớn tại Việt Nam tham gia vào cuộc đua hạ tầng đổi pin. Theo giới thiệu, chỉ mất khoảng 2–3 phút, người dùng có thể đổi pin đầy và tiếp tục di chuyển với quãng đường 100–150 km, tương đương một lần đổ xăng xe máy truyền thống.
Theo kế hoạch, hãng sẽ triển khai 1.000 trạm đổi pin đầu tiên trong tháng sau trước khi cho ra mắt loạt xe máy điện đổi pin mới. Hãng cũng đặt mục tiêu nâng tổng số trạm đổi lên 150.000 trạm.
Mới nhất, V-Green mới đây công bố mô hình nhượng quyền tủ đổi pin cho xe máy điện. Với số vốn đầu tư từ 210 triệu đồng cho một tủ tiêu chuẩn gồm tủ và 11 viên pin, các đối tác có thể tham gia vận hành mạng, cam kết lợi nhuận tối thiểu 15%/năm trong 5 năm đầu, tương đương 31,5 triệu đồng mỗi tủ/năm, và thời gian hoàn vốn ước tính khoảng 2,5 năm.
Theo cơ chế hoạt động, mỗi lần đổi pin, đối tác được hưởng toàn bộ khoản phí 9.000 đồng/lượt, đồng thời trong 3 năm đầu còn nhận thêm hỗ trợ 1.250 đồng/lượt từ V-Green. Tổng cộng, nhà đầu tư có thể thu về 10.250 đồng/lượt đổi pin, trong khi toàn bộ quy trình vận hành đều tự động hóa, không cần nhân lực trực tiếp.
