Sáng 14/8, tại Hà Nội, đã diễn ra Hội thảo khoa học quốc tế Dinh dưỡng học đường năm 2025 – "Vì một Việt Nam khỏe mạnh - Vì tầm vóc Việt". Hội thảo do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp cùng các đơn vị như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, tổ chức. Tại Hội thảo, các chuyên gia trong nước và quốc tế đều đồng thuận rằng, đã đến lúc Việt Nam cần một bước tiến đột phá về chính sách để "vươn mình" trong lĩnh vực cải thiện tầm vóc và sức khỏe giống nòi. Đó là luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường, tiến tới xây dựng Luật Dinh dưỡng học đường.
Bên lề Hội thảo, PV đã có cuộc trao đổi nhanh với TS. Philipp Rösler, nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế và Công nghệ, Bộ trưởng Y tế Đức, người đã vượt hơn 8.000 km tới Việt Nam chỉ để tham dự sự kiện này.
- Chào TS, được biết ông rất bận rộn với nhiều vai trò khác nhau, điều gì đã thôi thúc ông tới dự Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường tại Việt Nam?
Sáng nay (14/8 – PV), lúc 6 giờ, tôi vừa đáp chuyến bay từ Đức tới Việt Nam và tối nay khoảng 12 giờ đêm tôi sẽ quay lại Đức. Điều này có nghĩa là tôi đến đây chỉ để tham dự sự kiện này. Trong số rất nhiều sự kiện mà tôi được mời, sự kiện này được ưu tiên trong lịch trình bởi với tôi, đây thực sự là một sự kiện quan trọng, liên quan đến dinh dưỡng, trẻ em và tương lai của Việt Nam. Xin cảm ơn Ban tổ chức hội thảo và cảm ơn lời mời của quý vị! Đối với tôi, Việt Nam là một đất nước tuyệt vời. Hôm nay, tại hội thảo, tôi sẵn sàng chia sẻ những kinh nghiệm về thực hiện chương trình dinh dưỡng học đường, vì tương lai tầm vóc thế hệ trẻ Việt Nam.
Tôi cho rằng dinh dưỡng học đường là một trong những chủ đề quan trọng nhất cần bắt đầu ngay bây giờ, bởi vì nếu bắt đầu dinh dưỡng đúng từ độ tuổi trẻ em, có thể tránh được rất nhiều bệnh tật ở tuổi già. Cách phòng ngừa bệnh tật tốt nhất là dinh dưỡng tốt.
Tin tốt cho những người lớn tuổi như tôi là: Không bao giờ là quá muộn để bắt đầu một chế độ dinh dưỡng tốt. Nhưng tốt hơn nhiều nếu bắt đầu từ sớm, bởi vì 70% não bộ của con người đã phát triển ở mốc 5 tuổi. Do đó, nếu muốn tác động tới sự phát triển trí não của trẻ, hãy bắt đầu ở giai đoạn này hoặc sớm hơn.
Nếu bắt đầu từ trẻ nhỏ, chắc chắn có thể ngăn ngừa những vấn đề mà hiện nay nhiều quốc gia đang gặp phải, chẳng hạn như bệnh béo phì, tiểu đường và các bệnh tim mạch.
-Trong bài tham luận của mình, ông có nhắc nhiều đến sữa tươi và cả kinh nghiệm uống sữa tươi khi còn nhỏ của bản thân. Theo ông, sữa tươi có vai trò như thế nào trong đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ em?
Bạn biết đấy, tôi sinh ra tại Việt Nam năm 1973, sau đó được đưa vào trại trẻ mồ côi, rồi được nhận nuôi và lớn lên trong một gia đình ở Đức. Khi còn nhỏ, cha tôi kiên quyết rằng tôi phải uống ít nhất một đến hai ly sữa tươi mỗi ngày. Cha tôi nói: "Người châu Á thường thấp hơn người Đức, nhưng điều đó không phải là mãi mãi. Có thể thay đổi được."
Tôi bắt đầu uống sữa như vậy, và như bạn thấy, tôi khá cao. Các con tôi - mang một nửa dòng máu Việt Nam - cũng cao hơn vợ tôi (người Đức) và cao gần bằng tôi. Tôi cũng khuyến khích chúng uống sữa từ nhỏ. Chúng ta đều biết rằng uống sữa tươi giúp phát triển xương, góp phần phát triển nhận thức và trí não.
Sữa giàu phospholipid, một chất quan trọng cho sự phát triển chất xám của não bộ. Sữa tươi cũng tốt cho răng, cung cấp các khoáng chất cần thiết. À, hiệu quả với răng nếu bạn bổ sung từ khi còn nhỏ nhé, chứ không hẳn khi đã 52 tuổi như tôi (cười).
"Sữa tươi rất quan trọng"
-Ông có khuyến nghị cụ thể chúng ta (đặc biệt là trẻ em ở lứa tuổi học đường) nên ưu tiên uống sữa gì và như thế nào không, thưa ông?
Phải làm rõ rằng tôi đang nói về loại sữa tươi sạch thuần khiết, chính xác là sữa tươi nguyên chất... Nó tốt cho sự phát triển xương, răng, điều này khá rõ ràng vì sữa rất giàu calci. Cùng với đó, như tôi vừa nói, sữa tươi còn tốt cho sự phát triển não bộ vì chứa một số protein đặc thù cần cho sự phát triển não của trẻ. Có rất nhiều nghiên cứu chứng minh rằng khi uống sữa tươi sạch thì con người có thể thông minh hơn, có hiệu suất làm việc tốt hơn, cao hơn và rắn chắc hơn. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) cũng đều khẳng định: Hãy dùng sữa tươi tự nhiên.
Ở các nước công nghiệp phát triển, người ta khuyến nghị sử dụng sữa tươi tự nhiên, không cần bổ sung gì. Thêm chất vào sữa tươi chưa chắc làm nó tốt hơn mà còn có thể gây hại cho gan hoặc thận của trẻ nếu không phù hợp với nhu cầu cụ thể của cơ thể con trẻ. Tôi cho rằng sữa tươi nguyên chất chính là "phát minh" tuyệt vời nhất của thiên nhiên.
Ngày nay, nếu trẻ không uống sữa, chúng sẽ có thể uống gì? Vâng, đó có thể là nước ngọt, nước có ga, đồ uống có nhiều đường tinh luyện… và hậu quả, có thể thấy là ở nhiều nơi trên thế giới, trẻ không uống sữa thường béo hơn. Hiện nay, như bạn thấy, nhiều quốc gia đang đối mặt với vấn nạn thừa cân, béo phì, thậm chí ở một số nước, thị trường lớn nhất là các loại thuốc tiêm giúp giảm cân. Để không phải tiêm như vậy, có một giải pháp tốt hơn nhiều, đó là hãy có một chế độ dinh dưỡng hợp lý ngay từ đầu. Bởi nếu được nuôi dưỡng và giáo dục dinh dưỡng đúng cách từ nhỏ, bạn sẽ giảm nguy cơ béo phì khi trưởng thành. Những mũi tiêm giảm béo rất tốn kém cho hệ thống y tế và cho cá nhân, và với tư cách là một bác sĩ, tôi phải nói rằng chúng không tốt cho cơ thể.
Tại Đức, chúng tôi có hướng dẫn dinh dưỡng khuyến nghị rằng, mỗi ngày nên dùng 200 - 250 ml sữa tươi ít béo hoặc sản phẩm từ sữa tươi. Bạn không cần nhớ chính xác con số, chỉ cần nhớ rằng sữa tươi rất quan trọng.
- Ông có thể chia sẻ nước Đức đã làm gì để đưa sữa tươi vào dinh dưỡng học đường?
Cũng như Việt Nam, ở Đức, chúng tôi có Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Hội Dinh dưỡng Đức (DGE), thành lập từ năm 1953, với hơn 4.000 chuyên gia. Năm 2007, chúng tôi bắt đầu chiến lược sức khỏe quốc gia về dinh dưỡng, trong đó khuyến nghị mỗi ngày dùng 250g sữa tươi hoặc sản phẩm từ sữa tươi, kèm rau tươi và trái cây.
Các khuyến nghị này dựa trên bằng chứng khoa học về việc sử dụng định lượng sữa tươi như trên giúp cải thiện 10% hiệu suất nhận thức, mật độ xương, giảm nguy cơ béo phì. Từ đó, chúng tôi xây dựng chương trình "Trường học và Dinh dưỡng" – tích hợp dinh dưỡng vào giáo dục. Hệ thống này hoàn toàn có thể áp dụng tại Việt Nam. Chất lượng sữa và các khuyến nghị dinh dưỡng học đường đều dựa trên nghiên cứu khoa học.
Mô hình của Đức là chúng tôi đưa ra các tiêu chuẩn phù hợp cho các trường học và họ sẽ thực hiện các tiêu chuẩn đó, ví dụ như sử dụng ít nhất một ly sữa tươi cho mỗi trẻ mỗi ngày.
Đồng thời, chúng tôi đã xây dựng một số tiêu chuẩn ở cấp độ Liên minh Châu Âu (EU) và EU cũng đang chi ngân sách hàng năm gần 221 triệu euro cho chính chương trình này. Tôi nhắc đến điều này để nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của sữa tươi trong dinh dưỡng học đường. Đây là một trong những giải pháp đơn giản nhất nhưng hiệu quả để cải thiện dinh dưỡng tại trường học.
Chúng tôi đã tiếp cận được khoảng 20 triệu trẻ em ở cả 27 quốc gia thành viên EU, tập trung vào lứa tuổi mầm non, mẫu giáo, sau đó là tiểu học và trung học cơ sở.
Chúng tôi chú trọng dinh dưỡng cho các học sinh bằng cách trước tiên là cung cấp sữa tươi, các thực phẩm tốt, ngũ cốc nguyên hạt, rau tươi, trái cây tươi. Đồng thời, chúng tôi giáo dục trẻ về dinh dưỡng bền vững, các thói quen dinh dưỡng tốt, với các kiến thức cơ bản như: Dinh dưỡng bền vững là gì, những gì các em có thể làm ở nhà, những gì các em có thể làm trong cuộc sống sau này…
Chương trình này nhận được sự hỗ trợ từ các chính phủ, và ngoài Chương trình chung của châu Âu, mỗi quốc gia cũng triển khai các dự án riêng của mình. Mục tiêu, tất nhiên là đảm bảo dinh dưỡng cân bằng, giảm thiểu béo phì ở trẻ em. Nhưng sâu xa hơn, chúng tôi hướng tới việc hình thành thói quen ăn uống lành mạnh suốt đời.
Ở Đức cũng như ở Việt Nam, chúng ta đều có những bằng chứng khoa học cho biết chính xác lứa tuổi trẻ em thì các em cần dinh dưỡng như thế nào. Dựa trên khuyến nghị khoa học, các cơ quan chức năng cần phát triển, luật hóa thành những tiêu chuẩn, quy chuẩn và dựa trên luật đó, trường học và các cơ quan xây dựng những dự án để thực hiện các tiêu chuẩn này trong chế độ dinh dưỡng hằng ngày của trẻ nhỏ.
"Điều gì người nước khác làm được thì người Việt Nam cũng làm được"
-Theo ông đánh giá, liệu Việt Nam có thể làm được như Đức, Nhật Bản hay Liên minh Châu Âu trong vấn đề dinh dưỡng học đường không, thưa ông?
Câu trả lời là hoàn toàn có thể. Thứ nhất, tôi khẳng định điều gì người nước khác làm được thì người Việt Nam cũng làm được. Điều này không có gì phải nghi ngờ. Thứ hai, lượng tiêu thụ sữa trung bình của người Việt đang tăng từ 20 lít/người/năm lên khoảng 40 lít (năm 2030). Và tôi thấy Việt Nam hoàn toàn có thể sản xuất sữa tươi trong nước để đáp ứng nhu cầu, thay vì phải dùng bột sữa để pha lại (thành sữa hoàn nguyên dạng lỏng – PV).
Tôi đã thấy Việt Nam có quyết tâm từ các lãnh đạo cấp cao, có chiến lược, có tư duy đúng đắn từ cơ quan quản lý tới nhà trường, có ý chí thúc đẩy sản xuất sữa tươi nội địa, và một ngành nông nghiệp mạnh có thể hỗ trợ phát triển, sản xuất cả sữa tươi sạch lẫn các thực phẩm lành mạnh khác.
-Từ kinh nghiệm của Đức và nhiều quốc gia châu Âu, cả Nhật Bản, ông có nhận định như thế nào về việc luật hóa dinh dưỡng học đường, thưa ông?
Về việc thực hiện luật hóa Dinh dưỡng học đường tại Việt Nam, tôi cho rằng tin tốt là các bạn không cần làm mọi thứ từ đầu, mà có thể học hỏi kinh nghiệm từ những gì các quốc gia khác đã làm và chính những nghiên cứu, thực tiễn ở Việt Nam. Hãy xem xét các tiêu chuẩn đã có, các nghiên cứu, mô hình điểm đã thực hiện, dựa trên bằng chứng sẵn có để điều chỉnh phù hợp, Việt Nam có thể tạo ra những chuẩn mực riêng phù hợp với đặc thù xã hội, thói quen dinh dưỡng các vùng miền.
Dinh dưỡng học đường là một trong những chủ đề quan trọng, cấp bách, cần bắt đầu ngay bây giờ. Vâng, tôi xin nhắc lại một lần nữa, là bởi vì nếu các bạn bắt đầu từ độ tuổi trẻ em, độ tuổi học đường, các bạn có thể tránh được rất nhiều bệnh tật ở tuổi trưởng thành, tuổi già. Tôi nhấn mạnh một lần nữa: cách phòng bệnh tốt nhất là chế độ dinh dưỡng thật sự tốt!
Khuyến nghị của tôi là Việt Nam nên xây dựng chính sách quốc gia về dinh dưỡng học đường, trong đó có sữa học đường, tích hợp dinh dưỡng vào giáo dục. Đồng thời, huy động hợp tác công – tư. Trong đó khu vực công đặt ra tiêu chuẩn, quy định, hỗ trợ tài chính; khu vực tư cung cấp sản phẩm, kinh nghiệm, và thậm chí hỗ trợ một phần chi phí. Đầu tiên có thể triển khai theo từng giai đoạn, theo dõi và đánh giá kết quả, sau đó nhân rộng ra toàn quốc. Việt Nam có thể thiết lập hệ thống giám sát và đánh giá, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt trong khuôn khổ EU - ASEAN, để trao đổi kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật.
Dinh dưỡng học đường tốt - Trẻ em khỏe mạnh - Học tập tốt hơn. Đức là minh chứng cho sự kết hợp hiệu quả giữa chính sách, trợ cấp và tiêu chuẩn. Việt Nam có thể tham khảo các kinh nghiệm quốc tế, áp dụng, triển khai từng bước và bền vững. Người Việt có thể làm được mọi thứ và tôi sẵn sàng hỗ trợ, vì đây là một trong những chủ đề quan trọng nhất liên quan đến sức khỏe, nông nghiệp và giáo dục.
-Xin cảm ơn ông!
Ông Philipp Rösler là Tiến sĩ chuyên ngành phẫu thuật tim – lồng ngực tại ĐH Hannover (Đức). Từ năm 2009 – 2011, ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Y tế Cộng hòa Liên bang Đức.
Từ năm 2011 – 2013, ông đảm nhiệm chức vụ Phó Thủ tướng, kiêm Bộ trưởng Kinh tế và Công nghệ Đức. Ông là người gốc Á đầu tiên giữ cương vị Phó Thủ tướng trong lịch sử nước Đức.
Ngoài sự nghiệp chính trị, TS. Philipp Rösler còn tham gia tích cực lĩnh vực kinh tế và doanh nghiệp. Từ năm 2014 – 2017, ông là Giám đốc điều hành của Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Thụy Sĩ. Đồng thời, ông là nhà sáng lập và Tổng Giám đốc công ty tư vấn chiến lược Concessor AG, Thụy Sĩ. Ông cũng từng giữ nhiều vị trí quan trọng tại các tập đoàn lớn trên thế giới như Siemens, Deutsche Bank và Lufthansa.
(Ảnh: MH/TK-HL)
.png "Quan chức Fed hé lộ thời điểm có thể cắt giảm lãi suất, nhấn mạnh: Đừng quá lo lạm phát mà bỏ qua cảnh báo từ thị trường lao động")
