Volkswagen ngừng dây chuyền sản xuất xe điện, hàng nghìn công nhân phải nghỉ việc

Volkswagen, nhà sản xuất ô tô lớn nhất châu Âu kiêm biểu tượng của công nghiệp Đức, vừa đưa ra quyết định khó khăn: thu hẹp sản lượng và tạm dừng một số dây chuyền xe điện tại hai nhà máy ở Đức. Đây không chỉ là một điều chỉnh ngắn hạn để thích ứng với nhu cầu, mà còn phơi bày thực tế rằng tham vọng điện khí hóa của hãng – từng được xem là cú xoay trục lịch sử để cạnh tranh với Tesla và các hãng Trung Quốc – đang gặp phải khủng hoảng niềm tin từ thị trường.

Theo The Guardian, Volkswagen sẽ dừng sản xuất trong một tuần tại nhà máy Zwickau và Dresden, những nơi vốn là “trái tim” của mảng xe điện, khi sức mua thực tế thấp hơn nhiều so với dự báo.

Zwickau từng là niềm tự hào của VW khi trở thành nhà máy đầu tiên tại châu Âu chuyển hoàn toàn sang sản xuất xe điện từ năm 2020. Thế nhưng giờ đây, các dây chuyền sản xuất những mẫu Audi Q4 e-tron, Cupra Born hay VW ID.3 buộc phải tạm ngừng. Reuters cho biết, nhà máy Emden – nơi lắp ráp mẫu ID.4 và ID.7 – cũng cắt giảm giờ làm và dự kiến đóng cửa một số dây chuyền.

Tuy nhiên, trái ngược với cảnh ảm đạm ở các nhà máy EV, tại Wolfsburg – trung tâm sản xuất xe động cơ đốt trong – hãng lại phải bổ sung ca làm việc cuối tuần để đáp ứng nhu cầu cao với các mẫu truyền thống.

Việc tạm ngừng sản xuất phản ánh rõ sự lệch pha giữa tham vọng và thực tế. Trong khi giới lãnh đạo Volkswagen từng tuyên bố EV sẽ là “tương lai không thể đảo ngược”, thì người tiêu dùng lại tỏ ra dè dặt. Hạ tầng trạm sạc tại châu Âu vẫn thiếu, giá thành xe điện cao hơn xe động cơ xăng dầu, còn tâm lý lo ngại về khả năng giữ giá trị sau khi mua khiến khách hàng chần chừ.

Theo số liệu của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô châu Âu, xe điện chỉ chiếm khoảng 16% doanh số bán mới – con số thấp hơn nhiều so với mức cần thiết để đạt các mục tiêu khí thải. Trong khi đó, người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các mẫu hybrid vì sự linh hoạt và chi phí hợp lý hơn.

Khó khăn không chỉ đến từ nhu cầu. Volkswagen còn phải hứng chịu tác động từ việc chậm triển khai nhiều mẫu EV trọng điểm. Các dự án được kỳ vọng như ID.Roc hay ID.Golf liên tục lùi thời điểm ra mắt, kéo theo nguy cơ mất thế chủ động trước các đối thủ. Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, vốn được nhà nước hậu thuẫn mạnh mẽ, đang xuất khẩu ồ ạt các mẫu EV giá rẻ vào châu Âu, tạo áp lực cạnh tranh khốc liệt. Ngay tại sân nhà, VW cũng không thể dựa mãi vào uy tín thương hiệu khi sản phẩm chậm đổi mới, thị phần tất yếu sẽ suy giảm.

Tình trạng dư thừa công suất ở những nhà máy đã được “điện khí hóa hoàn toàn” như Zwickau càng khiến Volkswagen gặp khó. Khi nhu cầu chỉ giảm nhẹ, hệ thống sản xuất tập trung vào EV đã trở nên mong manh: chi phí cố định cao, dây chuyền gần như không thể xoay sang dòng xe khác, và hệ quả là những tuần nghỉ việc bắt buộc cho hàng nghìn công nhân. Đó là lý do tại sao hãng vừa phải thương lượng một thỏa thuận lao động mới, nhằm tránh sa thải hàng loạt, chấp nhận giảm sản lượng để bảo toàn việc làm.

Volkswagen mới đây công bố khoản thiệt hại hơn 5 tỷ euro liên quan đến việc chậm triển khai dòng EV tại Porsche, cộng thêm chi phí tái cấu trúc và áp lực từ thuế nhập khẩu của Mỹ. Nhiều nhà phân tích nhận định tình trạng này có thể kéo dài, bởi VW đang ở thế kẹt: nếu tiếp tục đầu tư mạnh vào EV, rủi ro tài chính phình to. Nếu quay lại dựa vào xe động cơ xăng dầu, hãng sẽ tụt hậu so với mục tiêu khí thải của Liên minh châu Âu.

Với một thương hiệu từng đứng đầu châu Âu và có lúc vượt Tesla về doanh số EV tại lục địa này, Volkswagen giờ đây lại phải vật lộn để giữ nhịp bước. Trong triển lãm IAA gần đây, hãng cùng BMW và Mercedes đồng loạt ra mắt các mẫu EV mới, nhấn mạnh phạm vi di chuyển xa hơn, công nghệ pin cải tiến và sạc nhanh vượt trội. Đó là nỗ lực giành lại niềm tin của khách hàng, nhưng câu hỏi đặt ra là liệu thị trường đã sẵn sàng, hay đó chỉ là một “nước cờ phòng thủ” trong cuộc chơi mà Tesla và các hãng Trung Quốc đang bứt phá.

Điều khiến nhiều chuyên gia lo ngại chính là khoảng cách giữa chính sách và thị trường. Châu Âu đặt mục tiêu cắt giảm khí thải CO2, buộc các hãng xe phải tăng nhanh tỷ trọng xe điện. Nhưng khi nhu cầu tiêu dùng không theo kịp, chi phí đầu tư lớn lại trở thành gánh nặng. Volkswagen nhiều lần kêu gọi EU điều chỉnh mục tiêu khí thải để phù hợp hơn với thực tế, song chưa có nhiều tín hiệu thay đổi. Trong khi đó, các chương trình hỗ trợ mua xe điện tại nhiều quốc gia châu Âu bị cắt giảm, càng khiến tình hình khó khăn hơn.

Trong bức tranh toàn cảnh, Volkswagen trở thành ví dụ điển hình cho những thách thức trong cuộc chuyển đổi xanh của ngành ô tô truyền thống. Đằng sau khẩu hiệu về “tương lai điện hóa” là những bài toán gai góc: làm sao cân bằng giữa kỳ vọng môi trường và sức mua của người tiêu dùng, làm sao cạnh tranh với Trung Quốc về giá và chuỗi cung ứng pin, làm sao tái cấu trúc các nhà máy đồ sộ để thích ứng với một sản phẩm chưa bùng nổ.

Câu chuyện thu hẹp sản xuất tại Zwickau và Dresden không phải dấu chấm hết, nhưng nó nhấn mạnh rằng Volkswagen đang bước vào giai đoạn thử thách lớn nhất kể từ sau vụ bê bối khí thải “Dieselgate” năm 2015. Khi ấy, hãng bị buộc phải xoay trục sang xe điện như một lối thoát danh dự. 

Từ biểu tượng công nghiệp Đức đến người chơi chật vật trong cuộc đua điện hóa, Volkswagen đang cho thấy quá trình chuyển đổi sang xe điện không hề dễ dàng. Nếu không tìm được cách kết hợp giữa tầm nhìn dài hạn và nhịp điệu ngắn hạn của thị trường, những dây chuyền lặng yên hôm nay ở Zwickau có thể chỉ là khởi đầu cho một cuộc khủng hoảng lớn hơn trong tương lai.

Theo: Reuters, The Guardian